اگر به تاریخ اسلام، تاریخ ایران بعد از اسلام، تاریخ ایران باستان یا حتی تاریخ اساطیری و تاریخ پیامبران بنی‌اسراییلی علاقه‌مند باشید، بدون شک نام کتاب تاریخ طبری بارها به گوش‌تان خورده است. این اثر عظیم، نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین منابع تاریخی در دنیای اسلام است، بلکه مرجع بسیاری از پژوهش‌ها و کتاب‌های بعدی در حوزه تاریخ محسوب می‌شود. اما کتاب تاریخ طبری چیست و چرا این‌قدر اهمیت دارد؟ در این مقاله، به بررسی کتاب تاریخ طبری، این اثر ماندگار محمد بن جریر طبری می‌پردازیم و در انتها نیز لینک دانلود رایگان نسخه کامل و بدون سانسور تاریخ طبری، خدمت شما ارائه خواهد شد.
کتاب تاریخ طبری چیست؟
کتاب تاریخ طبری با نام کامل تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ پیامبران و پادشاهان)، اثری است از ابوجعفر محمد بن جریر طبری، تاریخ‌نگار، مفسر و فقیه قرن سوم هجری. این کتاب یکی از جامع‌ترین و دقیق‌ترین منابع تاریخ اسلام و ایران پیش از اسلام به شمار می‌آید. طبری در این کتاب، تاریخ را از آفرینش انسان آغاز می‌کند و تا سال ۳۰۲ هجری قمری که نزدیک به زمان زندگی خودش است، ادامه می‌دهد.
چرا کتاب تاریخ طبری مهم است؟
- اولین منبع جامع تاریخ اسلام: طبری از منابع دست‌اول و روایت‌های معتبر برای نگارش استفاده کرده است.
- سبک روایی خاص: او وقایع را به‌صورت زنجیره‌ای و با ذکر سند و راوی می‌آورد.
- حفظ تاریخ ایران باستان: اطلاعات ارزشمندی درباره ساسانیان، هخامنشیان و دیگر دوره‌های پیش از اسلام ارائه می‌دهد.
- منبع الهام آثار بعدی: بسیاری از مورخان از جمله ابن‌اثیر، مسعودی و بلعمی از طبری استفاده کرده‌اند.
بررسی کتاب تاریخ طبری
این کتاب در چندین جلد نوشته شده و به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:
- تاریخ پیامبران و اقوام باستانی: در این بخش تاریخ پیامبران بنی‌اسراییل، پیامبران غیریهودی، اساطیر ایران باستان، تاریخ ایران باستان و تاریخ جهان باستان مکتوب گردیده است.
- تاریخ پیامبر اسلام (ص) و خلفای راشدین: در خلال تاریخ خلفای راشدین، تاریخ فتوحات اعراب و حمله به ایران و مصر و دیگر تمدن‌های باستانی نیز مرقوم شده است.
- تاریخ خلافت اموی و عباسی تا قرن سوم هجری: این بخش همچنین دربردارنده تاریخ کشورهای آسیایی و آفریقایی و اروپایی است.
ترجمه فارسی تاریخ طبری
یکی از مشهورترین ترجمه‌های فارسی این کتاب، توسط ابوعلی بلعمی، وزیر ایرانی در دوره سامانی، انجام شده است. این ترجمه با نام تاریخ بلعمی نیز شناخته می‌شود و یکی از اولین متون تاریخی فارسی محسوب می‌شود.
آیا کتاب تاریخ طبری برای مطالعه عمومی مناسب است؟
اگرچه سبک نگارش اصلی این کتاب برای پژوهشگران و متخصصان مناسب‌تر است، اما با وجود ترجمه‌ها و نسخه‌های ساده‌شده، علاقه‌مندان به تاریخ می‌توانند به راحتی با آن ارتباط برقرار کنند. این کتاب، درک عمیقی از شکل‌گیری جوامع اسلامی و تحول تاریخی ایران را فراهم می‌آورد.
چرا باید تاریخ طبری را بشناسیم؟
- منبعی بی‌نظیر برای شناخت دقیق تاریخ صدر اسلام
- آشنایی با نگاه مورخان قدیم به رخدادهای تاریخی
- آگاهی از روایات معتبر درباره پادشاهان ایران باستان
- الهام‌بخش پژوهشگران و نویسندگان تاریخی در طول قرن‌ها
چطور نسخه کامل کتاب تاریخ طبری را تهیه کنیم؟
کتاب تاریخ طبری بارها به زبان‌های مختلف، از جمله فارسی، عربی و انگلیسی منتشر شده است. نسخه‌های PDF این کتاب در سایت‌های معتبر کتابخانه‌ای و منابع تخصصی در دسترس هستند. همچنین، نسخه‌های خلاصه‌شده و بازنویسی‌شده برای مطالعه عمومی نیز وجود دارد. در سایت کافه‌کتاب لینک دانلود این کتاب به صورت نسخه PDF باشنده است که در انتهای این توضیحات خدمت شما ارائه گردیده.
تفاوت تاریخ طبری با سایر منابع تاریخی چیست؟
یکی از دلایلی که تاریخ طبری را از سایر منابع متمایز می‌کند، بی‌طرفی نسبی و سبک گزارش‌محور آن است. بررسی کتاب تاریخ طبری نشان می‌دهد که برخلاف برخی از منابع تاریخی که با تعصبات مذهبی یا سیاسی نوشته شده‌اند، طبری تلاش کرده است روایات مختلف را فقط نقل کرده و قضاوت را به خواننده واگذار کند.
به همین دلیل، محققان و منتقدان امروز نیز ارزش زیادی برای این کتاب قائل هستند، حتی اگر با برخی از روایت‌های آن موافق نباشند.
تاریخ طبری چه نکاتی درباره ایران باستان ارائه می‌دهد؟
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این کتاب برای فارسی‌زبانان، اطلاعات دقیق و گسترده‌ای است که درباره شاهنشاهی‌های ایران، مخصوصاً ساسانیان و اشکانیان آورده شده است. طبری از منابع ایرانی و کتاب‌های زرتشتی بهره گرفته و اسامی پادشاهان، ساختار حکومت، دین رسمی، نبردها و رخدادهای مهم را به‌تفصیل شرح داده است.
این اطلاعات، کمک زیادی به حفظ هویت تاریخی ایران کرده‌اند و در منابع بعدی مانند تاریخ بلعمی و حتی شاهنامه فردوسی بازتاب یافته‌اند. بررسی کتاب تاریخ طبری حاکی از آن است که این کتاب را باید در شمار یکی از معتبرترین آبشخورهای شناخت تاریخ ایران بدانیم.
نقدهایی که به تاریخ طبری وارد شده است
با تمام ارزش علمی این اثر، برخی نقدها نیز به آن وارد شده‌اند:
- نقل برخی روایت‌های ضعیف یا غیرقابل اثبات
- ذکر روایات متناقض بدون بررسی اعتبار آن‌ها
- تأثیرپذیری از منابع مختلف با گرایش‌های مذهبی گوناگون
با این حال، باید توجه داشت که سبک تاریخ‌نویسی در قرن سوم هجری با روش‌های علمی امروز متفاوت بوده و طبری، با امکانات و اطلاعات زمان خود، یکی از کامل‌ترین منابع را ارائه داده است.
آیا تاریخ طبری هنوز ارزش مطالعه دارد؟
بدون تردید، کتاب تاریخ طبری یکی از ستون‌های اصلی تاریخ‌نگاری اسلامی و ایرانی است. این کتاب نه‌تنها برای محققان و دانشجویان تاریخ مفید است، بلکه برای هر ایرانی علاقه‌مند به ریشه‌های فرهنگی و تاریخی خود، اثری خواندنی و قابل تأمل محسوب می‌شود.
۱. تاریخ طبری چند جلد است؟
در نسخه‌های اصلی عربی، این کتاب ۱۳ جلد است و هم چنین ۳ جلد توسط مورخان بعدی به آن افزوده گردید که در مجموع کتاب تاریخ طبری را ۱۶ جلدی کرده است.
۲. آیا کتاب تاریخ طبری قابل اعتماد است؟
بله، به عنوان منبع اولیه تاریخی بسیار ارزشمند است، اما مانند هر منبع تاریخی باید با تحلیل و مقایسه خوانده شود.
۳. آیا تاریخ طبری شامل داستان‌های پیامبران هم هست؟
بله، بخش ابتدایی کتاب به داستان آفرینش، حضرت آدم، و انبیای الهی تا پیامبر اسلام اختصاص دارد. بررسی کتاب تاریخ طبری به ما این نکته را یادآور می‌شود که همچنین پیامبران ایرانی مثل زرتشت و مانی نیز در این کتاب مورد توضیح قرار داده شده‌اند.
نویسنده کتاب تاریخ طبری کیست؟ آشنایی با محمد بن جریر طبری
محمد بن جریر طبری، که به‌اختصار «طبری» یا گاه «جریر طبری» نامیده می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین مورخان و مفسران جهان اسلام است. وی در سال ۲۲۴ هجری قمری در شهر آمل مازندران (در شمال ایران امروزی) به دنیا آمد و در سال ۳۱۰ هجری در بغداد درگذشت.
طبری در کنار اثر معروفش «تاریخ الرسل و الملوک» که به نام «تاریخ طبری» شناخته می‌شود، کتابی عظیم در تفسیر قرآن به نام تفسیر طبری (جامع‌البیان) نیز نوشته که همچنان یکی از منابع اصلی در مطالعات قرآنی محسوب می‌شود.
بخوانید:
نویسنده تاریخ طبری سنی بود یا شیعه؟
تاریخ طبری در مورد امامان
عکس امام حسین در تاریخ طبری
عاشورا در کتاب تاریخ طبری
ویژگی‌های علمی جریر طبری
- بی‌طرفی علمی: او تلاش کرد روایات مختلف را بدون تعصب دینی یا مذهبی بیان کند.
- تسلط بر منابع مختلف: از منابع عربی، ایرانی و یهودی-مسیحی بهره گرفته است.
- تبحر در فقه و تفسیر: گرچه طبری دارای مذهب مستقل بود (مذهب طبریه)، ولی با دانش گسترده‌اش در فقه، کلام و تفسیر، مرجع بسیاری از علما شد.
برخی از علما طبری را نه‌فقط یک مورخ، بلکه یک دانشمند چندوجهی می‌دانند که توانسته در چندین شاخه علمی اثری ماندگار از خود به‌جای بگذارد. بررسی کتاب تاریخ طبری می‌گوید که او عمر خود را صرف جمع‌آوری روایات، پالایش منابع، مقایسه اسناد و تدوین دانشی کرد که قرن‌ها بعد نیز منبع اصلی پژوهشگران است.
نکته جالب:
طبری در بغداد و ری، در مجامع علمی شرکت داشت و با وجود مخالفت‌های مذهبی برخی فرقه‌ها، آثارش مورد احترام بسیاری از عالمان سنی و شیعه قرار گرفت.
دانلود کتاب تاریخ طبری بدون سانسور PDF
