اگر به تاریخ علاقه‌مند باشید، حتماً نام تاریخ طبری را شنیده‌اید؛ اثری سترگ از «ابو جعفر محمد بن جریر طبری» که یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ جهان اسلام و حتی تاریخ جهان به شمار می‌رود. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که بدون مطالعه تاریخ طبری، فهم عمیق از سیر تمدن اسلامی و تاریخ ایران پس از اسلام ممکن نیست. در این مقاله به معرفی و تحلیل جامع این اثر می‌پردازیم.
تاریخ طبری؛ گنجینه‌ای هزار ساله از وقایع جهان
کتاب تاریخ طبری با نام کامل «تاریخ الرسل و الملوک» یا به فارسی «تاریخ پیامبران و پادشاهان» شناخته می‌شود. این اثر در قرن سوم هجری نوشته شده و یکی از قدیمی‌ترین منابع تاریخی جهان اسلام است. طبری در این کتاب، از آفرینش جهان و آدم تا حوادث زمان خود یعنی دوران خلافت عباسیان را روایت کرده است.
آنچه این اثر را منحصربه‌فرد می‌کند، نگاه بی‌طرف و سندمحور نویسنده است. طبری تلاش کرده تا گزارش‌های گوناگون را از راویان مختلف نقل کند و نام منابع خود را نیز ذکر نماید. همین ویژگی باعث شده تا کتاب او، مرجعی قابل اعتماد برای پژوهشگران باشد.
نویسنده تاریخ طبری کیست؟
ابو جعفر محمد بن جریر طبری، مورخ، مفسر و فقیه بزرگ قرن سوم هجری بود. او در سال ۲۲۴ هجری قمری در طبرستان (مازندران امروزی) متولد شد و بیشتر عمر خود را در بغداد گذراند. طبری شخصیتی چندوجهی داشت؛ هم مفسر قرآن بود (تفسیر طبری هنوز یکی از تفاسیر معتبر است)، هم مورخ و هم فقیه.
دانش وسیع او باعث شد تا دو اثر ماندگار در تاریخ اسلام بر جای گذارد:
او در این کتاب، تاریخ ایران، عربستان، روم و جهان باستان را با جزئیاتی شگفت‌انگیز روایت کرده است.
ساختار کتاب تاریخ طبری
کتاب تاریخ طبری از ۱۶ جلد تشکیل شده. درواقع ۱۵ جلد است به اضافه‌ی یک تکمه که آن نیز خود جلدی مجزاست.. ساختار آن به‌صورت زمانی تنظیم شده و از آغاز خلقت تا عصر عباسیان ادامه دارد. مهم‌ترین بخش‌های این کتاب عبارتند از:
- آفرینش و داستان آدم
- پیامبران بزرگ مانند نوح، ابراهیم، موسی و عیسی (ع)
- تاریخ عرب جاهلی پیش از اسلام
- ظهور پیامبر اسلام (ص)
- خلافت خلفای راشدین
- دوره امویان و عباسیان
- فتوحات اسلامی و تاریخ ایران پس از اسلام
بخش‌هایی از کتاب به رویدادهای مهمی چون جنگ بدر، احد، صفین، عاشورا و قیام‌های ایرانیان اختصاص دارد که در نسخه‌های سانسورشده حذف یا خلاصه شده‌اند.
چرا نسخه بدون حذفیات اهمیت دارد؟
اگر اهل مطالعه تاریخی باشید، می‌دانید که در بسیاری از نسخه‌های ترجمه‌شده تاریخ طبری، بخش‌هایی از کتاب به دلایل مختلف سانسور یا حذف شده‌اند. این سانسورها معمولاً در سه دسته قرار می‌گیرند:
- رویدادهای سیاسی و مذهبی حساس مانند اختلافات پس از وفات پیامبر (ص) یا حوادث عاشورا.
- روایت‌های مربوط به شاهان ایران باستان که در برخی ترجمه‌ها تحریف شده‌اند.
- مطالب مربوط به فتوحات و جنگ‌ها که در نسخه‌های رسمی کوتاه‌تر یا تغییر یافته آمده‌اند.
به همین دلیل، امروزه بسیاری از پژوهشگران و علاقه‌مندان به دنبال خرید کتاب تاریخ طبری بدون سانسور هستند تا بتوانند با واقعیت‌های تاریخی مواجه شوند، نه نسخه‌ای بازنویسی‌شده.
ترجمه‌های فارسی کتاب تاریخ طبری
تاریخ طبری در دوره‌های مختلف به فارسی ترجمه شده است. معروف‌ترین ترجمه، اثری است از ابوعلی بلعمی، وزیر سامانیان، که با نام «تاریخ بلعمی» شناخته می‌شود. البته ترجمه بلعمی بازنویسی و تلخیص نسخه اصلی است، نه ترجمه کامل. در دوران معاصر، مترجمان مختلفی تلاش کرده‌اند نسخه کامل‌تری را به فارسی برگردانند.
خرید کتاب تاریخ طبری بدون سانسور؛ نسخه‌های چاپی و دیجیتال
در حال حاضر نسخه‌های مختلفی از تاریخ طبری در بازار وجود دارد. بسته به هدف مطالعه، می‌توانید میان نسخه‌های خلاصه‌شده یا کامل انتخاب کنید.
۱. نسخه چاپی (جلد سخت)
اگر قصد دارید کتاب را برای مطالعه عمیق یا مجموعه شخصی خود تهیه کنید، نسخه چاپی با جلد سخت بهترین گزینه است. معمولاً در قالب ۱۶ جلد منتشر می‌شود و خرید آن در تمام کتاب‌فروشی‌های مجاز در سراسر کشور، امکان‌پذیر است.
۲. نسخه PDF و دیجیتال
بسیاری از خوانندگان امروزی ترجیح می‌دهند کتاب تاریخ طبری بدون سانسور را به‌صورت PDF تهیه کنند. معروف‌ترین و کامل‌ترین این نسخه، همانی است که در ادامه این متن لینک خرید آن خدمت شما ارائه خواهد شد.
ارزش علمی و پژوهشی کتاب تاریخ طبری
از نظر پژوهشگران، تاریخ طبری نه‌تنها یک کتاب تاریخی، بلکه دایرةالمعارفی از تمدن بشر در قرون اولیه اسلامی است. این کتاب در دانشگاه‌های جهان اسلام و غربی به‌عنوان منبع اصلی برای شناخت قرون وسطی شرقی تدریس می‌شود. محققان غربی مانند ولهاوزن، نولدکه و کرون از همین اثر برای بازسازی تاریخ صدر اسلام استفاده کرده‌اند.
همچنین بنگرید به مقالات زیر:
دروغ‌های تاریخ طبری
عاشورا در کتاب تاریخ طبری
همه‌چیز درباره کتاب تاریخ طبری
عکس امام حسین در تاریخ طبری
چرا تاریخ طبری ممنوع است؟
تاریخ طبری در مورد امامان
نویسنده تاریخ طبری سنی بود یا شیعه؟
جایگاه تاریخ طبری در فرهنگ ایرانی
ایران در کتاب تاریخ طبری جایگاهی ویژه دارد. او نه‌تنها به تاریخ ایران باستان، بلکه به شاهان ساسانی، فرهنگ ایرانی و فتوحات عرب در ایران توجه ویژه‌ای نشان داده است. روایت طبری از سقوط یزدگرد سوم و تأثیر فرهنگ ایرانی در خلافت عباسی از ارزشمندترین بخش‌های این کتاب است.
بسیاری از ایرانیان، با مطالعه تاریخ طبری، به شناخت دقیق‌تری از چگونگی تعامل اسلام و ایران دست می‌یابند. از همین روست که در سال‌های اخیر، جستجو برای خرید کتاب تاریخ طبری بدون سانسور در میان کاربران فارسی‌زبان به‌شدت افزایش یافته است.
تاریخ طبری منبعی بی‌نظیر برای رشته‌های تاریخ، الهیات، فلسفه، جامعه‌شناسی و حتی ادبیات است. بسیاری از نویسندگان و فیلم‌نامه‌نویسان از روایت‌های این اثر الهام گرفته‌اند. از داستان هابیل و قابیل گرفته تا قیام‌های ایرانیان، همگی در این اثر با جزئیات حیرت‌انگیزی آمده‌اند.
چرا باید تاریخ طبری را بخوانیم؟
تاریخ طبری چقدر معتبر است؟ خواندن تاریخ طبری یعنی سفر در زمان؛ سفری از آفرینش تا قرن سوم هجری. در این مسیر، انسان می‌فهمد چگونه تمدن‌ها شکل گرفتند، قدرت‌ها سقوط کردند و اندیشه‌ها ماندگار شدند. اگر می‌خواهید تاریخ اسلام و ایران را بدون فیلتر و تحریف بشناسید، بهترین کار خرید کتاب تاریخ طبری بدون سانسور است؛ چه به صورت نسخه چاپی و چه دیجیتال. این کتاب فقط یک روایت تاریخی نیست، بلکه آیینه‌ای است از حقیقت، تفکر و تجربه انسانی در طول قرون. همان‌طور که خود طبری می‌گوید:
«من آنچه شنیدم، آوردم؛ نه آنچه خواستم.»
تاریخ، بازنمایی گذشته است؛ اما بازنمایی گذشته همواره به واسطه منابع، دیدگاه‌ها و انتخاب‌های مؤرخان شکل می‌گیرد. در عرصه تاریخ اسلام، یکی از منابع برجسته و تأثیرگذار، اثر بزرگ محمد بن جریر طبری است که با عنوان تاریخ الرسل و الملوک یا به اختصار «تاریخ طبری» شناخته می‌شود. این کتاب از دید بسیاری مورخان کلاسیک و معاصر، یکی از ستون‌های تاریخ نگاری اسلامی است.
درباره مؤلف و شخصیت او
محمد بن جریر طبری (حدود ۲۲۴ تا ۳۱۰ هـ ق) مورخ، مفسر، فقیه و دانشمند معروف ایران است. او اصالتی از منطقه طبرستان (مازندران امروزی) داشت و در زمینه‌هایی همچون تفسیر قرآن، حدیث، کلام و تاریخ فعالیت داشت. تألیف تاریخ بزرگ خود را در اواخر عمر آغاز و تا سال ۳۰۳ هـ ق به پایان رساند.
طبری در بغداد ساکن بود و از مراکز علمی و کتابخانه‌ها استفاده کرد. او در جمع‌آوری روایات تاریخی و تحقیق در منابع متعدد کوشید. بنا بر مستندات، طبری پس از اتمام کار بر تفسیر قرآن، نوشتن تاریخ را آغاز کرد. در طول زمان، طبری به مرجع بسیار مهمی برای تاریخ‌نگاران بعدی تبدیل شد و بسیاری مطالب وی را نقل کرده‌اند.
ساختار کلی اثر
کتاب طبری، به شکلی سال‌شمار (عُنوان نگاری) تدوین شده است؛ یعنی وقایع به ترتیب سال به سال ذکر شده‌اند، نه به صورت بیوگرافی مفصل یک شخصیت. به طور کلی، ساختار کلی کتاب را می‌توان به دو بخش بزرگ تقسیم کرد:
-
تاریخ پیش از اسلام (ماقبل بعثت و آغاز اسلام):
در این بخش، طبری تاریخ آفرینش، پیامبران پیش از اسلام و امم گوناگون، پادشاهی‌های کهن، سلسله‌های ایرانی، دوران جاهلیت عرب، و وضعیت قبایل پیش از اسلام را مورد بررسی قرار می‌دهد. -
تاریخ پس از اسلام (از بعثت پیامبر تا دوره مؤلف):
پس از آن طبری به دوران پیامبر اسلام (ص)، و سپس خلفا، امویان، عباسیان و حوادث سه قرن نخست هجری می‌پردازد.
در واقع، طبری از آغاز خلقت تا حدود سال ۳۰۲ یا ۳۰۳ هـ ق را در بر می‌گیرد. در نسخه‌های ترجمه یا چاپ شده، این متن گاهی در تعداد مختلف جلد عرضه شده است. در نسخه فارسی غالباً گفته می‌شود که متن ۱۶ جلد است.
خرید کتاب تاریخ طبری بدون سانسور
کتاب «تاریخ طبری» یکی از آثار تاریخی مرجع و مهم اسلام و ایران است. با جامعیت، تنوع منابع، روش نقادانه (نسبی برای زمان خود) و تأثیر فراوان، این اثر در میان منابع اصلی تاریخ اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. برای خرید کتاب تاریخ طبری بدون سانسور، از لینک‌های زیر استفاده کنید:
