هرگاه سخن از تاریخ ایران در دوره اسلامی می‌شود، نخستین کتابی که به ذهن می‌آید، کتاب دو قرن سکوت شاهکار عبدالحسین زرینکوب است. کتابی که به شیوایی و بلاغت فوق‌العاده‌ای نگارش یافته و به نوعی می‌توان گفت که مشهورترین اثر تاریخی است که در دهه‌های اخیر به رشته نگارش درآمده است.
در این مقاله می‌خواهیم همه‌چیز را در مورد این کتاب دانسته و به معرفی فصل‌های آن و محتوای کتاب فوق‌العاده جذاب و دلچسب دو قرن سکوت بپردازیم. با کافه‌کتاب همراه باشید.
معرفی کتاب دو قرن سکوت
دو قرن سکوت شرح تاریخ و سرگذشت ایران زمین در دو قرن اول اسلامی است. دو قرنی که با سقوط ساسانیان، ایران به یک شوک داخلی فرورفت و دویست سال از روند پویایی و حرکت بازایستاد.
این دو قرن بسیار در تاریخ ایران مهم هستند. این سده‌ها، سده‌هایی بودند که اگر ادامه یافته و مدیریت درستی نمی‌شدند، بدون شک تاریخ ایران وارد یک قهقرای درازمدت شده و شاید اصلا امروز چیزی به نام ایران وجود خارجی نداشت.
کتاب دو قرن سکوت نخستین بار در سال ۱۳۳۰ خورشیدی منتشر شد. پس از آن با استقبال فوق‌العاده‌ای که از کتاب گردید، تا همین امروز بارها توسط ناشرهای مختلف تجدید چاپ شده است.
شش سال پس از چاپ اول کتاب، زرینکوب چاپ دوم این اثر را منتشر ساخت. در چاپ دوم اصلاحاتی انجام داد و تغییراتی در متن اصلی داد و مطالبی را حذف و اضافه نمود. پس از آن کتاب دیگر هرگز دچار تغییراتی نشد و تمام چاپ‌های بعدی بر مبنای همین چاپ دوم منتشر گردید. این موضوع در ادامه بیشتر توضیح داده خواهد شد.
عبدالحسین زرینکوب کیست؟
عبدالحسین زرینکوب، ادیب و مورخ و منتقد ادبی و نویسنده و مترجم بزرگ و مشهور ایرانی است. آثار وی در شمار مشهورترین آثار ادبی و تاریخی است و برخی از کتب او به عنوان منابع درسی در دانشگاه‌های ایران و جهان تدریس می‌گردند.
این بزرگمرد ایرانی در سال ۱۳۰۱ خورشیدی در بروجرد زاده شد. او تحصیلات دوره ابتدایی را در زادگاه خود سپری کرد و سپس برای تحصیل در مقطع متوسطه به تهران آمد. وی پس از پایان تحصیلات تا مقطع دیپلم، به بروجرد بازگشت و به عنوان معلم مدرسه به تدریس پرداخت. سپس در سال ۱۳۲۴ خورشیدی وارد دانشگاه شد و در رشته ادبیات، تا مقطع دکتری ادامه تحصیل داد.
زرینکوب در طول زندگی خود علاوه بر تدریس تاریخ و ادبیات در دانشگاه تهران، در بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ دنیا نظیر آکسفورد و سوربن و کالیفرنیا و… به عنوان استاد دانشگاه مشغول به کار گردید.
این بزرگمرد عرصه دانش و ادب، در سال ۱۳۷۸ خورشیدی و در تهران، پس از یک عمر زندگی عالمانه، دیده از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت. یادش جاودان.
خلاصه کتاب دو قرن سکوت
کتاب دو قرن سکوت با فروپاشی ساسانیان آغاز می‌شود. در بخش اول کتاب که طوفان نام دارد، یورش اعراب، مقاومت‌های محلی، نوع برخورد مهاجمان با ایرانیان و سپس در ادامه نقش ایرانیان در جنگ‌های قدرت خلفای اسلامی نظیر حمایت از قیام مختار مورد بحث قرار گرفته است. این بخش تا پایان حکومت امویان را در بر گرفته است.
بخش دوم که عنوان آن نبرد در تاریکی است، ابتدا با نخستین قیام‌های ملی ایرانیان برای احیای هویت ایرانی آغاز می‌شود. از آن جمله قیام سپیدجامگان، قیام به‌آفرید و ماجرای جنبش بزرگ ابومسلم خراسانی است. همچنین قیام‌های سنباد و استادسیس و مقنع نیز در این بخش تشریح شده‌اند. از دیگر مباحث مهم این فصل می‌توان به این موارد اشاره کرد: برمکیان، طاهریان، جزئیات قیام بابک خرمدین در آذربایجان و مازیار در طبرستان و…
آخرین بخش کتاب نیز که پایان شب نام گرفته است، به احیای فرهنگی ایرانیان پس از دو قرن خاموشی و سکوت و به ثمر رسیدن تدریجی و تقریبی مبارزات در سرتاسر ایران‌زمین پرداخته است. از مهم‌ترین مباحث این بخش، تشریح ماجرای نهضت شعوبیه است.
Two Centuries of Silence
The book Two Centuries of Silence has been written in Persian by Abdolhossein Zarrinkoob, a prominent researcher of Iranian culture, history and literature. This work is a historical narrative of the events and conditions of the first two centuries of Iranian history after the Arab conquest of Iran in the seventh century AD until the emergence of the Taherian dynasty, a Muslim dynasty of Iranian origin.
Zarrinkoub has elaborated on the widespread influence of the Arabs on Iranian literature, language, culture and society during the two centuries following the conquest of Iran. Zarrinkoub deals with how the conquest of the Arabs / Islam by social Iranians, almost socially, culturally and politically, was accompanied by almost “two centuries of silence”.
In the introduction to the second edition of his book in 1957, Zarrinkoob writes: “I picked up the pen and wrote what was suspicious, dark and inaccurate in the first edition.” “Many of these cases were in the past when, due to immaturity or prejudice, I could not accept Iran’s flaws, inaccuracies and failures.” “Now, did I do my job properly in this review?” “I do not know and I still believe that a historian has gone from neutrality to neutrality. “The moment he chooses a subject.”
بخش‌هایی از متن کتاب
… سرانجام خشم و نگرانی منصور، چنان‌چه در تاریخ‌ها آورده‌اند در پیش پای ابومسلم نهاد و او را به نیرنگ هلاک کرد. بدین‌گونه با آن‌که نهضت ابومسلم به هدف خویش نرسید، یکسره بی‌ثمر نماند. بی‌گمان ابومسلم بزرگ‌ترین گام را در چهت احیای ایران برداشت. …
… شورش بابک و خرمدینان در آذربایجان نه‌تنها برای اعراب و دین‌شان که برای ایرانیانی که به هواداری از دین زرتشت مشغول مبارزه با اعراب بودند نیز خطرناک جلوه می‌کرد. این آیین خرمی بازمانده از دین مزدک بود و هنوز در این زمان در مناطق غربی ایران پیروان بسیاری داشت. از همین روی امرای زرتشتی نیز در خفه کردن جنبش خرمدینان با تازیان همداستان بودند. از همین روی است که افشین شاهزاده اشروسنه به پیغام خلیفه برای نبرد با بابک پاسخ مثبت داد و امرای طبرستان نیز جز مازیار همه با بابک مخالفت می‌ورزیدند. …
… قتل امین به دست طاهر، قوم عرب را از برتری‌جویی خویش نومید نکرد. با این حال با آغاز خلافت مامون تمام جهان اسلام در شورش و پریشانی بود. همچنین نفوذی که فضل‌بن‌سهل و برادرش در دربار مامون داشتند موجب رشک و حسد بسیاری از امرا گردید. به زودی مامون اداره همه امور را به خاندان سهل داد و این نارضایتی جمیع اعراب را به همراه داشت. به خصوص که این دودمان زرتشتی و نومسلمان بودند. …
نقد کتاب دو قرن سکوت از زرینکوب
در مورد کتاب دو قرن سکوت بسیار سخن گفته شده است. اما بیشتر نقدها مثبت بوده است. این کتاب به دلیل این که سه بار به زبان انگلیسی ترجمه شده است، اثری بسیار مشهور در میان غیرایرانیان نیز می‌باشد.
دو قرن سکوت در چاپ اول خود البته قلمی تند و تیز دارد. خود عبدالحسین زرینکوب در مقدمه چاپ دوم گفته است که به دلیل جوانی برخی از وقایع چاپ نخست را با تعصب نوشته است و این موارد را در چاپ دوم اصلاح کرده است.
این نقد درستی که نویسنده به اثر خود داشته است، بسیار شجاعانه بود. و البته باعث شد تا بسیاری از منتقدان نگاه منفی خود را نسبت به این کتاب سترگ تغییر دهند.
به طور کلی کتاب دو قرن سکوت مورد توجه اکثر پژوهشگران است و با وجود نقدهایی که بدان می‌گردد، اکثرا به عنوان اثری معتبر و موثق مورد تایید پژوهشگران قرار دارد.
ضمن آن که نقدهایی که بدان می‌وشد اغلب به چاپ اول کتاب است که عصبیت و ملی‌گرایی نویسنده گاهی به متن اثر لطمه زده است. در چاپ دوم بسیاری از این موارد تعدیل گردید.
سخن پایانی
می‌توان در باب این کتاب سخن‌های بسیاری گفت. دو قرن سکوت کتابی است که توانسته توجهات بسیاری را جلب نماید و در حال حاضر در برخی از دانشگاه‌ها به عنوان یکی از دروس تخصصی رشته تاریخ ایران بعد از اسلام نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این کتاب با تمام نقدهایی که بدان می‌گردد، از مشهورترین آثار وپژوهش‌های تاریخی است که یک قرن اخیر نگارش یافته و نویسنده با تبحر و قلم قدرتمند و همچنین دانش بالایی که داشته است، توانسته اثر خود را به خوبی خلق نماید.
سخن در باب این کتاب بسیار است اما بهتر است تا مطالعه کتاب و نقد نهایی را به عهده شما بگذاریم. توسط لینک زیر می‌توانید کتاب دو قرن سکوت را به صورت رایگان و با فرمت پی دی اف دانلود کرده و مطالعه بفرمایید. همچنین می‌توانید نقدها و نظرات خود در باب این کتاب ارزشمند را در بخش دیدگاه‌های همین پست بنویسید.
