کتاب طاهره قرهالعین اثری بسیار قدیمی و بسیار نایاب، به قلم حسام نقبائی میباشد. این کتاب در حدود یک قرن پیش به رشته نگارش درآمده است.
طاهره قرهالعین کیست؟
طاهره قرهالعین یکی از شخصیتهای بحثبرانگیز، تاثیرگذار و جریانساز سده نوزدهم میلادی ایران است؛ زنی که در دورهای مردسالار و سنتمحور، نهتنها بهعنوان شاعری توانا و اندیشمندی جستوجوگر شناخته شد، بلکه با جسارت در اندیشه و عمل، به نمادی از کوشش برای رهایی فکری و اجتماعی تبدیل شد. او که نام اصلیاش فاطمه برغانی بود، در میان پیروان بابیه به لقبهای طاهره و قرهالعین شناخته شد و با سخنوری، دانش دینی، و نگاه متفاوتش به دین و اجتماع، طی مدت کوتاهی نقشی تعیینکننده در تاریخ فکری ایران ایفا کرد.
زندگی و پیشینه
فاطمه برغانی در سال ۱۲۳۰ قمری در خانوادهای روحانی و اهل دانش در قزوین به دنیا آمد. خاندان برغانی یکی از خاندانهای مشهور مذهبی آن دوران بود و بیشتر مردان خانواده در فقه و علوم دینی صاحبنام بودند. او در چنین محیطی، برخلاف بسیاری از زنان زمانه، به یادگیری علوم دینی، فقه، اصول و ادبیات عرب پرداخت و از همان نوجوانی، نبوغ و قدرت استدلالش مورد توجه قرار گرفت.
قرهالعین در دورانی رشد یافت که حضور علمی زنان در مجامع رسمی جایگاهی نداشت، اما استعداد و پشتکار او باعث شد در حلقههای مباحثات دینی و فلسفی مشارکت داشته باشد و حتی برخی از علما به تواناییهایش اذعان کنند.
آشنایی با جنبش بابیه
یکی از بحثبرانگیزترین وقایع زندگی طاهره، آشنایی او با نوشتههای سید علیمحمد باب و سپس پیوستن به جنبش بابیه بود. پذیرش این آموزهها در جامعهای محافظهکار، بهویژه از سوی زنی که جایگاهی دینی داشت، واکنشی گسترده و اغلب تند برانگیخت. با این حال طاهره بدون عقبنشینی از باورهای تازهاش، با قدرت سخنوری و استدلالهایش به یکی از چهرههای شاخص این جریان تبدیل شد.
حضور او در کنفرانس بدشت از شناختهشدهترین رخدادهای تاریخی مرتبط با وی است؛ جایی که با کنار گذاشتن پوشش سنتی، پیام نمادینی از گذار به مرحلهای جدید در باورهای بابی ارائه کرد. این اقدام، موافقان و مخالفان بسیاری داشت، اما نشاندهنده جسارت و باور راسخ او بود.
اندیشه و شعر
طاهره قرهالعین تنها فعال اجتماعی یا مذهبی نبود؛ او شاعری توانا و خوشذوق نیز بود. شعرهای او آمیزهای از عرفان، عشق الهی، مفاهیم آزادیخواهانه و رهایی درونی است. غزلیات و قطعاتی که از او باقی ماندهاند، گرچه فراوان نیستند، اما نشان میدهند که بر سنت ادبی فارسی تسلط کامل داشته و همزمان، نگاهی نو و متفاوت به مفاهیم عرفانی و اجتماعی ارائه میکرده است.
او در نوشتهها و سخنرانیهایش به آموزش، آگاهی، و آزادی انسان تاکید داشت و توجه ویژهای به جایگاه زنان در جامعه نشان میداد؛ مسائلی که در زمانهاش کمتر مطرح میشدند.
نقش اجتماعی و جایگاه تاریخی
بسیاری از تاریخپژوهان، قرهالعین را از نخستین زنانی میدانند که در ایران به شکلی علنی برای تغییرات اجتماعی سخن گفت. حضور او در مباحثات مذهبی، سفرهای تبلیغی، و نقشآفرینی در رخدادهای سیاسی و اعتقادی، باعث شد که نامش در تاریخ ایران برجسته باقی بماند.
در عین حال، مخالفتهای شدید سیاسی و مذهبی با جریان بابیه موجب شد که زندگی او با فشار و محدودیت همراه باشد. سرانجام، پس از سالها زندانی بودن در تهران، در سال ۱۲۶۸ قمری به فرمان حکومت وقت اعدام شد. جملهای که گفته میشود در واپسین لحظات به زبان آورد، از مشهورترین نقلقولهای درباره اوست: «میتوانید مرا بکشید، اما نمیتوانید جلوی آزادی زنان را بگیرید.»
صرفنظر از دقت تاریخی این نقلقول، چنین عباراتی نشاندهنده تصویری است که نسلهای بعدی از نقش او در ذهن دارند.
میراث فکری و فرهنگی
میراث طاهره قرهالعین تنها محدود به یک جنبش نیست؛ او به نمادی از جسارت زن ایرانی در تفکر، بیان و کنش اجتماعی تبدیل شده است. اندیشهورزان، پژوهشگران و فعالان حوزه زنان، در طول یک قرن گذشته بارها به نقش تاثیرگذار او اشاره کردهاند.
نام او در بسیاری از کتابهای تاریخی، اشعار، نمایشنامهها و پژوهشهای دانشگاهی در ایران و جهان مطرح است و همچنان به عنوان چهرهای الهامبخش شناخته میشود. میراث فکری او بیشتر در حوزه آگاهی، برابری، و رهایی از قیدهای تحمیلی تعریف میشود؛ موضوعاتی که هنوز در مباحث اجتماعی معاصر اهمیت دارند.
Tahereh Qurrat al-Ayn, born Fatemeh Barghani in Qazvin, was a pioneering Iranian poet, scholar, and religious reformer of the 19th century. Known for her eloquence, intellectual courage, and influential role in the Babi movement, she challenged social and religious norms in an era when women’s voices were largely silenced. Her legacy continues to inspire discussions on freedom, equality, and intellectual independence in modern Iran.
دانلود چند کتاب دیگر:
تاثیر هنر ساسانی بر هنر اسلامی
توقیعات کسری انوشیروان
آرامگاه غزالی
دانلود کتاب طاهره قرهالعین (PDF)
دانلود کتاب PDF طاهره قرهالعین را به پژوهشگران رشته تاریخ، پیشنهاد میکنیم. این کتاب نسخهای دیمی و نایاب میباشد که توسط کاربران تهیه و در کافه کتاب بارگزاری گردیده است.
