ابوجعفر محمد بن جریر طبری، که به اختصار با نام طبری شناخته می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین مورخان و مفسران اسلامی است. او با آثار برجسته‌ای همچون “تاریخ الرسل و الملوک” یا همان “تاریخ طبری“، تأثیر زیادی بر تاریخ‌نگاری اسلامی گذاشته است. سوالی که همواره مطرح بوده، این است که طبری پیرو کدام مذهب بود؟ آیا او شیعه بود یا طبری سنی است؟ در این مورد گفته‌ها بسیار است. در ادامه این مقاله به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
مذهب طبری
درباره مذهب طبری، نظرات مختلفی ارائه شده است. برخی او را پیرو مذهب اهل سنت دانسته‌اند و برخی دیگر به دلیل دیدگاه‌هایش در برخی موضوعات، او را به شیعه نزدیک می‌دانند. هر یک از این دو گروه، مستنداتی برای اثبات این موضوع دارند که بایستی بررسی شوند.
طبری و اهل سنت
بیشتر منابع، طبری را به عنوان یک عالم سنی معرفی کرده‌اند. او در بسیاری از منابع اسلامی به عنوان پیرو مذهب شافعی یا حنفی (از مذاهب چهارگانه اهل سنت) شناخته شده است. در آثارش نیز می‌توان تاکیداتی بر آموزه‌های اهل سنت مشاهده کرد که به عنوان سند این موضوع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبری و تشیع
از سوی دیگر، برخی از دیدگاه‌های طبری، به خصوص در تفسیر قرآن و احادیث، شباهت‌هایی با آموزه‌های شیعه دارند. این موضوع باعث شده برخی از محققان او را به شیعه نزدیک بدانند. همچنین به دلیل این که وی زاده طبرستان بوده و در آن زمان، در طبرستان شیعیان و علویان بسیاری زندگی می‌کردند، برخی عقیده دارند که طبری، شیعه بود.
بخوانید:
تاریخ طبری درمورد امامان شیعه
سیمای امام حسین در تاریخ طبری
عاشورا در کتاب تاریخ طبری
اختلاف نظرات درباره مذهب طبری
به طور کلی، درباره مذهب طبری همواره اختلاف نظر وجود داشته است. برخی او را پیرو مذهب شافعی و برخی دیگر حنفی دانسته‌اند. در عین حال، برخی از مورخان نیز او را شیعه می‌دانند، اما اکثریت بر این باورند که او یک عالم سنی بوده است.
با توجه به شواهد موجود، می‌توان گفت که طبری بیشتر به اهل سنت نزدیک بوده است، اما دیدگاه‌های او در برخی موضوعات باعث شده که برخی او را به شیعه نیز مرتبط بدانند.
بی طرفی طبری در مسائل دینی و مذهبی
اما با همه این اوصاف، یکی از ویژگی‌های برجسته طبری، تلاش او برای حفظ بی‌طرفی در آثارش است. او به عنوان یک مورخ و مفسر، همواره کوشیده تا حقایق را با دقت و امانت‌داری ثبت کند و از تعصبات مذهبی و دینی و حتی ملی، دور بماند. این ویژگی به او اجازه داده که در میان جوامع علمی اهل سنت و شیعه به عنوان منبعی قابل اعتماد شناخته شود.
بخوانید:
همه‌چیز درباره کتاب تاریخ طبری
چرا تاریخ طبری ممنوع است؟
دانلود کتاب تاریخ طبری بدون سانسور PDF
بی‌طرفی در تاریخ‌نگاری
طبری در کتاب “تاریخ الرسل و الملوک” یا همان “تاریخ طبری“، وقایع تاریخی را از زوایای مختلف و با استناد به منابع متعدد نقل می‌کند. این کتاب از آنجایی که شامل نقل‌قول‌های متنوع از راویان مختلف با دیدگاه‌های متفاوت است، نشان می‌دهد که طبری سعی کرده تا با حفظ بی‌طرفی، وقایع را بدون جهت‌گیری مذهبی ثبت کند.
نمونه‌هایی از بی‌طرفی در نقل روایات
در تاریخ طبری، او از روایات مربوط به خلافت خلفای راشدین، دوران بنی‌امیه، و همچنین قیام‌های مختلف از جمله قیام‌های شیعه بهره گرفته و تلاش کرده که تمامی زوایای این وقایع را پوشش دهد. به عنوان مثال، او هم به گزارش‌هایی از خلفای سنی توجه کرده و هم به دیدگاه‌های شیعه در قبال این وقایع پرداخته است.
بی‌طرفی در تفسیر قرآن
طبری در تفسیر خود، “جامع البیان فی تفسیر القرآن“، نیز این روش را ادامه داده است. او از تفاسیر مختلف استفاده کرده و تلاش کرده که نظرات مختلف را بیان کند. در این تفسیر، از روایات اهل سنت و شیعه به طور همزمان بهره گرفته است و در بسیاری از موارد بدون وارد شدن به بحث‌های مذهبی، به بیان دیدگاه‌ها پرداخته است. همین موضوع نیز آگاهی از این که طبری سنی است یا شیعه را سخت‌تر کرده است.
پذیرش هر دو دیدگاه
طبری، به عنوان یک مفسر و مورخ، همیشه تلاش کرده که از گرایش به یک مذهب خاص خودداری کند و دیدگاه‌های هر دو مکتب را در آثار خود ارائه دهد. این روش باعث شده که هر دو گروه شیعه و سنی آثار او را به عنوان منابع معتبر تاریخی و تفسیری مورد استفاده قرار دهند.
طبری به عنوان یک عالم بزرگ اسلامی، با حفظ بی‌طرفی و تلاش برای ارائه دیدگاه‌های مختلف، توانسته است به یکی از معتبرترین مورخان و مفسران تبدیل شود. آثار او به عنوان منابع بی‌طرفانه در زمینه‌های مختلف دینی و مذهبی، همواره مورد استناد قرار گرفته و نشان‌دهنده صداقت و دقت او در ارائه تاریخ و تفسیر قرآن است.
خلاصه‌ای از تاریخ طبری
“تاریخ الرسل و الملوک” یا همان “تاریخ طبری” یکی از مهم‌ترین و جامع‌ترین آثار تاریخی در جهان اسلام است که توسط ابوجعفر محمد بن جریر طبری در قرن سوم هجری نوشته شده است. این کتاب به طور مفصل به تاریخ جهان از آغاز آفرینش تا دوران نویسنده می‌پردازد و یکی از معتبرترین منابع تاریخی اسلام محسوب می‌شود.
موضوعات کتاب
تاریخ طبری در دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:
تاریخ انبیا و پادشاهان قبل از اسلام: طبری در این بخش به روایت داستان‌های پیامبران و پادشاهان بزرگ از دوران آدم تا پیامبر اسلام (ص) پرداخته است. او همچنین تاریخ تمدن‌های باستانی مانند مصر، بابل، و روم را نیز مورد بررسی قرار داده است.
تاریخ پس از اسلام: بخش دوم کتاب به تاریخ صدر اسلام، شامل زندگی پیامبر اسلام (ص)، خلافت خلفای راشدین، امویان و عباسیان می‌پردازد. طبری در این بخش به صورت مفصل وقایع مهم سیاسی، جنگ‌ها، و تحولات اجتماعی و دینی را گزارش می‌کند.
ویژگی‌های کتاب طبری
استفاده از منابع مختلف: طبری در نگارش کتاب خود از منابع متعدد و متنوعی استفاده کرده است، از جمله آثار مکتوب و نقل‌قول‌های شفاهی که از طریق راویان به او رسیده بود.
نقل‌قول‌های متنوع: او برای بسیاری از رویدادها چندین روایت مختلف ارائه می‌دهد و از قضاوت نهایی خودداری می‌کند، تا خواننده خود بتواند نتیجه‌گیری کند.
بی‌طرفی: یکی از ویژگی‌های برجسته تاریخ طبری، تلاش برای حفظ بی‌طرفی در نقل وقایع و ارائه دیدگاه‌های مختلف است.
اهمیت تاریخی
تاریخ طبری به عنوان یک اثر بی‌نظیر در تاریخ‌نگاری اسلامی، به عنوان منبع اصلی برای پژوهشگران و مورخان اسلامی و حتی غیرمسلمان شناخته شده است. این اثر به دلیل گستردگی اطلاعات و دقت در گزارش‌دهی، همواره مورد استناد قرار گرفته است.
