اگر صحبت از تمدن ایرانی کنیم، با قدمتی در حدود شش تا هفت هزار سال تمدن مواجه هستیم. در ایران از هزاره‌های دور مردمان بومی ساکن بوده و این مردمان برپا کننده تمدنی شگفت‌انگیز و عمیق بودند که به مرور زمان، بنیان و اساس فرهنگ نام و منسجم ایرانی/آریایی را ایجاد کرد. این فرهنگ عمیق و ریشه‌دار که در تمام دنیا بی‌نظیر است، به عنوان مهم‌ترین میراث مشترک همه ما ایرانی‌ها و مردمان ساکن در کشورهای اطراف که پیش از دوران استعمار، بخشی از ایران‌زمین بوه‌اند، را تشکیل می‌دهند.
اما معمولا علاقمندان به تاریخ و کسانی که تاریخ را به صورت غیرحرفه‌ای دنبال می‌کنند، چندان علاقه‌ای به تاریخ کشورمان قبل از دو هزار و پانصد سال، ندارند! این بدان دلیل است که از حدود ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش، نخستین پادشاهی ملی ایرانی شکل گرفت و توالی حکومت‌ها استمرار آن که منجر به تشکیل کشور ایران در معنای سیاسی آن شد، از این زمان آغاز گردید.
در این مقاله بر آن هستیم تا به معرفی سلسله‌های پادشاهی ایران‌زمین بپردازیم. با کافه کتاب همراه باشید.
معرفی فرهنگ و تمدن ایران
همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، در تاریخ ایران از حدود ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش، یک پادشاهی منسجم و سیستم حکومت یک‌پارچه به وجود آمد و تا امروز این نوع حاکمیت ملی در ایران دوام دارد.
حکومت‌های ایرانی اغلب توسط ایرانیان بنا گذاشته گردیدند. باری در این میان حکومت‌هایی نیز وجود داشتند همچون حکومت سلوکیان یا ایلخانان که حکومت‌هایی غیرایرانی بودند. اما به دلیل قدرت و انسجام و ریشه فوق‌العاده فرهنگ ایرانی، همه حکومت‌های غیرایرانی نیز به مرور در ایران و فرهنگ ایرانی حل شده و به قول معوف، ایرانیزه شدند.
فرهنگ ایرانی یک نوع فرهنگ خاص و منحصر به فرد است. این فرهنگ برگرفته از هیچ فرهنگی دیگری نیست باری باید توجه داشت که در طی مناسبات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، از جوامع اطراف خود تاثیراتی پذیرفته است.
فرهنگ ایرانی نوع خاصی از فرهنگ است که شامل جشن‌های منحصر به فرد، آداب و رسوم خاص، زبان و ادبیات بومی و… می‌باشد که مجموع این اِلِمان‌ها فرهنگ کهن‌سال ایران‌زمین را ساخته است. حال که با مفهوم فرهنگ و فرهنگ ایرانی آشنا شدیم، به سراغ اصل مطلب خواهیم رفت و به معرفی سلسله های پادشاهی ایران زمین از ابتدا تا دوره معاصر خواهیم پرداخت.
معرفی سلسله های پادشاهی تاریخ ایران
حکومت‌های ایرانی به ترتیب از ۲۷۰۰ سال پیش با پادشاهی مادها آغاز شد و تا دوران پهلوی ادامه پیدا کرد. پس از آن نوع حکومت پادشاهی از میان رفت و جمهوری اسلامی به جای آن در کشور مستقر شد. اکنون به معرفی حکومت‌ها و سلسله‌های پادشاهی ایران زمین خواهیم پرداخت:
- پادشاهی مادها (از ۶۴۸ پیش از میلاد تا ۵۴۹ پیش از ملاد)
- پادشاهی هخامنشیان (از ۵۵۰ پیش از میلاد تا ۳۳۰ پیش از میلاد)
- پادشاهی سلوکیان (از ۳۱۲ پیش از میلاد تا ۶۴ پیش از میلاد)
- پادشاهی اشکانیان (از ۲۴۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی)
- پادشاهی ساسانیان (از ۲۲۴ میلادی تا ۶۵۱ میلادی)
- پادشاهی طاهریان (از ۸۲۱ میلادی تا ۸۷۳ میلادی)
- پادشاهی صفاریان (از ۸۶۱ میلادی تا ۱۰۰۲ میلادی)
- پادشاهی سامانیان (از ۸۷۴ میلادی تا ۱۰۰۴ میلادی)
- پادشاهی آل‌زیار (از ۹۳۱ میلادی تا ۱۰۹۰ میلادی)
- پادشاهی آل‌بویه (از ۹۳۲ میلادی تا ۱۰۵۵ میلادی)
- پادشاهی غزنویان (از ۹۷۵ میلادی تا ۱۱۸۷ میلادی)
- پادشاهی سلجوقیان (از ۱۰۳۷ میلادی تا ۱۱۹۴ میلادی)
- پادشاهی خوارزمشاهیان (از ۱۲۰۰ میلادی تا ۱۲۲۱ میلادی)
- پادشاهی ایلخانان (از ۱۲۵۶ میلادی تا ۱۳۳۵ میلادی)
- پادشاهی تیموریان (گورکانیان) (از ۱۵۰۶ میلادی تا ۱۳۷۰ میلادی)
- حکومت‌های قراقویونلو و آق‌قویونلو ( از ۱۴۷۰ میلادی تا ۱۵۰۸ میلادی)
- پادشاهی صفویه (از ۱۵۰۱ میلادی تا ۱۷۳۶ میلادی)
- پادشاهی افشاریه (از ۱۷۳۶ میلادی تا ۱۷۹۶ میلادی)
- پادشاهی زندیه (از ۱۷۵۱ میلادی تا ۱۷۹۴ میلادی)
- پادشاهی قاجاریه (از ۱۷۹۶ میلادی تا ۱۹۲۵ میلادی)
- پادشاهی پهلوی (از ۱۹۲۵ میلادی تا ۱۹۷۹ میلادی)
- جمهوری اسلامی (از ۱۹۷۹ میلادی تا امروز)
البته در این میان حکومت‌های کوچک‌تری نظیر کوشانیان، اتابکان، جلایریان، سربداران و… نیز در ادوار گوناگون در گوشه و کنار ایران حکومت‌هایی کوچک داشتند اما از آن‌جایی که قلمرو این حکومت‌ها کوچک بودند، از آوردن نام آن‌ها به عنوان حکومت‌های ملی چشم‌پوشی کردیم.
برای اطلاعات بیشتر بنگرید به: خلاصه تاریخ ایران
