فردوسی » شاهنامه » پادشاهی شیرویه

چو شیروی بنشست برتخت ناز

به سر برنهاد آن کیی تاج آز

برفتند گوینده ایرانیان

برو خواندند آفرین کیان

همی‌گفت هریک به بانگ بلند

که ای پر هنر خسرو ارجمند

چنان هم که یزدان تو را داد تاج

نشستی به آرام بر تخت عاج

بماناد گیتی به فرزند تو

چنین هم به خویشان و پیوند تو

چنین داد پاسخ بدیشان قباد

که همواره پیروز باشید و شاد

نباشیم تا جاودان بد کنش

چه نیکو بود داد باخوش منش

جهان رابداریم با ایمنی

ببریم کردار آهرمنی

ز بایسته‌تر کار پیشی مرا

که افزون بود فرو خویشی مرا

پیامی فرستم به نزد پدر

بگویم بدو این سخن در به در

ز ناخوب کاری که او را ندست

برین گونه کاری به پیش آمدست

به یزدان کند پوزش او از گناه

گراینده گردد به آیین و راه

بپردازم آن گه به کار جهان

بکوشم به داد آشکار و نهان

به جای نکوکار نیکی کنیم

دل مرد درویش رانشکنیم

دوتن بایدم راد و نیکوسخن

کجا یاد دارم کارکهن

بدان انجمن گفت کاین کارکیست

ز ایرانیان پاک و بیدار کیست

نمودند گردان سراسر به چشم

دو استاد را گر نگیرند خشم

بدانست شیر وی که ایرانیان

کر ابر گزینند پاک از میان

چو اشتاد و خراد برزین پیر

دو دانا و گوینده و یادگیر

بدیشان چنین گفت کای بخردان

جهاندیده و کارکرده ردان

مدارید کار جهان را به رنج

که از رنج یابد سرافراز گنج

دو داننده بی‌کام برخاستند

پر از آب مژگان بیاراستند

چو خراد بر زین و اشتاگشسپ

به فرمان نشستند هر دو بر اسپ

بدیشان چنین گفت کز دل کنون

به باید گرفتن ره طیسفون

پیامی رسانید نزد پدر

سخن یادگیری همه در بدر

بگویی که ما رانبد این گناه

نه ایرانیان رابد این دستگاه

که بادا فرهٔ ایزدی یافتی

چو از نیکوی روی بر تافتی

یکی آنک ناباک خون پدر

نریزد ز تن پاک زاده پسر

نباشد همان نیز هم داستان

که پیشش کسی گوید این داستان

دگر آنک گیتی پر از گنج تست

رسیده بهر کشوری رنج تست

نبودی بدین نیز هم داستان

پر از درد کردی دل راستان

سدیگر که چندان دلیر و سوار

که بود اندر ایران همه نامدار

نبودند شادان ز فرزند خویش

ز بوم و برو پاک پیوند خویش

یکی سوی چین بد یکی سوی روم

پراگنده گشته بهر مرز و بوم

دگر آنک قیصر بجای تو کرد

ز هر گونه از تو چه تیمار خورد

سپه داد و دختر تو را داد نیز

همان گنج و با گنج بسیار چیز

همی‌خواست دار مسیحا بروم

بدان تا شود خرم آباد بوم

به گنج تو از دار عیسی چه سود

که قیصر به خوبی همی شاد بود

ز بیچارگان خواسته بستدی

ز نفرین بروی تو آمد بدی

ز یزدان شناس آنچ آمدت پیش

بر اندیش زان زشت کردار خویش

بدان بد که کردی بهانه منم

سخن را نخست آستانه منم

به یزدان که از من نبد این گناه

نجستم که ویران شود گاه شاه

کنون پوزش این همه بازجوی

بدین نامداران ایران بگوی

ز هر بد که کردی به یزدان گرای

کجا هست بر نیکوی رهنمای

مگر مر تو را او بود دستگیر

بدین رنجهایی که بودت گزیر

دگر آنک فرزند بودت دو هشت

شب و روز ایشان به زندان گذشت

بدر بر کسی ایمن از تو نخفت

ز بیم تو بگذاشتندی نهفت

چو بشنید پیغام او این دو مرد

برفتند دلها پر از داغ و درد

برین گونه تا کشور طیسفون

همه دیده پرآب و دل پر ز خون

نشسته بدر بر گلینوش بود

که گفتی زمین زو پر از جوش بود

همه لشکرش یک سر آراسته

کشیده همه تیغ و پیراسته

ابا جوشن و خود بسته میان

همان تازی اسپان ببر گستوان

به جنگ اندرون گرز پولاد داشت

همه دل پر از آتش و باد داشت

چو خراد به رزین و اشتاگشسپ

فرود آمدند این دو دانا ازاسپ

گلینوش بر پای جست آن زمان

ز دیدار ایشان به بد شادمان

بجایی که بایست بنشاندشان

همی مهتر نامور خواندشان

سخن گوی خراد به رزین نخست

زبان را به آب دلیری بشست

گلینوش را گفت فرخ قباد

به آرام تاج کیان برنهاد

به ایران و توران و روم آگهیست

که شیروی بر تخت شاهنشهیست

تواین جوشن و خود و گبر و کمان

چه داری همی کیستت بد گمان

گلینوش گفت ای جهاندیده مرد

به کام تو بادا همه کارکرد

که تیمار بردی ز نازک تنم

کجا آهنین بود پیراهنم

برین مهر بر آفرین خوانمت

سزایی که گوهر برافشانمت

نباشد به جز خوب گفتار تو

که خورشید بادا نگهدار تو

به کاری کجا آمدستی بگوی

پس آنگه سخنهای من بازجوی

چنین داد پاسخ که فرخ قباد

به خسرو مرا چند پیغام داد

اگر باز خواهی بگویم همه

پیام جهاندار شاه رمه

گلینوش گفت این گرانمایه مرد

که داند سخنها همه یاد کرد

ز لیکن مرا شاه ایران قباد

بسی اندرین پند و اندرز داد

که همداستانی مکن روز و شب

که کس پیش خسرو گشاید دو لب

مگر آنک گفتار او بشنوی

اگرپارسی گوید ار پهلوی

چنین گفت اشتاد کای شادکام

من اندر نهانی ندارم پیام

پیامیست کان تیغ بار آورد

سر سرکشان در کنار آورد

تو اکنون ز خسرو برین بارخواه

بدان تا بگویم پیامش ز شاه

گلینوش بشنید و بر پای جست

همه بندها رابهم برشکست

بر شاه شد دست کرده بکش

چنا چون بباید پرستار فش

بدو گفت شاها انوشه بدی

مبادا دل تو نژند از بدی

چو اشتاد و خراد به رزین به شاه

پیام آوریدند زان بارگاه

بخندید خسرو به آواز گفت

که این رای تو با خرد نیست جفت

گرو شهریارست پس من کیم

درین تنگ زندان ز بهر چیم

که از من همی بار بایدت خواست

اگر کژ گویی اگر راه راست

بیامد گلینوش نزد گوان

بگفت این سخن گفتن پهلوان

کنون دست کرده بکش در شوید

بگویید و گفتار او بشنوید

دو مرد خردمند و پاکیزه‌گوی

به دستار چینی بپوشید روی

چو دیدند بردند پیشش نماز

ببودند هر دو زمانی دراز

جهاندار بر شاد و رد بزرگ

نوشته همه پیکرش میش و گرگ

همان زر و گوهر برو بافته

سراسر یک اندر دگر تافته

نهالیش در زیر دیبای زرد

پس پشت او مسند لاژورد

بهی تناور گرفته بدست

دژم خفته بر جایگاه نشست

چودید آن دو مرد گرانمایه را

به دانایی اندر سرمایه را

از آن خفتگی خویشتن کرد راست

جهان آفریننده را یار خواست

به بالین نهاد آن گرامی بهی

بدان تا بپرسید ز هر دو رهی

بهی زان دو بالش به نرمی بگشت

بی‌آزار گردان ز مرقد گذشت

بدین گونه تا شاد ورد مهین

همی‌گشت تاشد به روی زمین

به پویید اشتاد و آن برگرفت

به مالیدش از خاک و بر سر گرفت

جهاندار از اشتاد برگاشت روی

بدان تا ندید از بهی رنگ و بوی

بهی رانهادند بر شاد ورد

همی‌بود برپای پیش این دو مرد

پر اندیشه شد نامدار از بهی

ندید اندر و هیچ فال بهی

همانگه سوی آسمان کرد روی

چنین گفت کای داور راست گوی

که برگیرد آن راکه تو افگنی

که پیوندد آن را که تو بشکنی

چو از دوده‌ام بخت روشن بگشت

غم آورد چون روشنایی گذشت

به اشتاد گفت آنچ داری پیام

ازان بی منش کودک زشت کام

وزان بد سگالان که بی‌دانشند

ز بی دانشی ویژه بی رامش‌اند

همان زان سپاه پراگندگان

پر اندیشه و تیره دل بندگان

بخواهد شدن بخت زین دودمان

نماند درین تخمهٔ کس شادمان

سوی ناسزایان شود تاج وتخت

تبه گردد این خسروانی درخت

نماند بزرگی به فرزند من

نه بر دوده و خویش و پیوند من

همه دوستان ویژه دشمن شوند

بدین دوده بد گوی و بد تن شوند

نهان آشکارا به کرد این بهی

که بی توشود تخت شاهی تهی

سخن هرچ بشنیدی اکنون بگوی

پیامش مرا کمتر از آب جوی

گشادند گویا زبان این دو مرد

برآورد پیچان یکی باد سرد

بدان نامور گفت پاسخ شنو

یکایک ببر سوی سالار نو

به گویش که زشت کسان را مجوی

جز آن را که برتابی از ننگ روی

سخن هرچ گفتی نه گفتارتست

مماناد گویا زبانت درست

مگو آنچ بدخواه تو بشنود

ز گفتار بیهوده شادان شود

بدان گاه چندان نداری خرد

که مغزت بدانش خرد پرورد

به گفتار بی‌بر چو نیرو کنی

روان و خرد را پر آهو کنی

کسی کو گنهکار خواند تو را

از آن پس جهاندار خواند تو را

نباید که یابد بر تو نشست

بگیرد کم و بیش چیزی بدست

میندیش زین پس برین سان پیام

که دشمن شود بر تو بر شادکام

به یزدان مرا کار پیراستست

نهاده بران گیتی‌ام خواستست

بدین جستن عیبهای دروغ

به نزد بزرگان نگیری فروغ

بیارم کنون پاسخ این همه

بدان تا بگویید پیش رمه

پس از مرگ من یادگاری بود

سخن گفتن راست یاری بود

چو پیدا کنم بر تو انبوه رنج

بدانی که از رنج ماخاست گنج

نخستین که گفتی ز هرمز سخن

به بیهوده از آرزوی کهن

ز گفتار بدگوی ما را پدر

برآشفت و شد کار زیر و زبر

از اندیشه او چو آگه شدیم

از ایران شب تیره بی ره شدیم

هما راه جستیم و بگریختیم

به دام بلا بر نیاویختیم

از اندیشهٔ او گناهم نبود

جز از جستن او شاه را هم نبود

شنیدم که بر شاه من بد رسید

ز بردع برفتم چو گوش آن شنید

گنهکار بهرام خود با سپاه

بیاراست در پیش من رزمگاه

ازو نیز بگریختم روز جنگ

بدان تا نیایم من او را به چنگ

ازان پس دگر باره باز آمدم

دلاور به جنگ‌ش فراز آمدم

نه پرخاش بهرام یکباره بود

جهانی بران جنگ نظاره بود

به فرمان یزدان نیکی فزای

که اویست بر نیک و بد رهنمای

چو ایران و توران به آرام گشت

همه کار بهرام ناکام گشت

چو از جنگ چوبینه پرداختم

نخستین بکین پدر تاختم

چو بند وی و گستهم خالان بدند

به هر کشوری بی‌همالان بدند

فدا کرده جان را همی پیش من

به دل هم زبان و به تن خویش من

چو خون پدر بود و درد جگر

نکردیم سستی به خون پدر

بریدیم بند وی را دست و پای

کجا کرد بر شاه تاریک جای

چو گستهم شد در جهان ناپدید

ز گیتی یکی گوشه‌ای برگزید

به فرمان ما ناگهان کشته شد

سر و رای خونخوارگان گشته شد

دگر آنک گفتی تو از کار خویش

از آن تنگ زندان و بازار خویش

بد آن تا ز فرزند من کار بد

نیاید کزان بر سرش بد رسد

به زندان نبد بر شما تنگ و بند

همان زخم خواری و بیم گزند

بدان روزتان خوار نگذاشتم

همه گنج پیش شما داشتم

بر آیین شاهان پیشین بدیم

نه بی‌کار و بر دیگر آیین بدیم

ز نخچیر و ز گوی و رامشگران

ز کاری که اندر خور مهتران

شمارا به چیزی نبودی نیاز

ز دینار وز گوهر و یوز و باز

یکی کاخ بد کرده زندانش نام

همی زیستی اندرو شادکام

همان نیز گفتار اخترشناس

که ما را همی از تو دادی هراس

که از تو بد آید بدین سان که هست

نینداختم اخترت را زدست

وزان پس نهادیم مهری بر وی

به شیرین سپردیم زان گفت و گوی

چو شاهیم شد سال بر سی و شش

میان چنان روزگاران خوش

تو داری بیاد این سخن بی‌گمان

اگر چند بگذشت بر ما زمان

مرا نامه آمد ز هندوستان

بدم من بدان نیز همداستان

ز رای برین نزد مانامه بود

گهر بود و هر گونه‌ای جامه بود

یکی تیغ هندی و پیل سپید

جزین هرچ بودم به گیتی امید

ابا تیغ دیبای زربفت پنج

ز هر گونه‌ای اندرو برده رنج

سوی تو یکی نامه بد بر پرند

نوشته چو من دیدم از خط هند

بخواندم یکی مرد هندی دبیر

سخن‌گوی و داننده و یادگیر

چوآن نامه را او به من بر بخواند

پر از آب دیده همی‌سرفشاند

بدان نامه در بد که شادان بزی

که با تاج زر خسروی را سزی

که چون ماه آذر بد و روز دی

جهان را تو باشی جهاندار کی

شده پادشاهی پدر سی و هشت

ستاره برین گونه خواهد گذشت

درخشان شود روزگار بهی

که تاج بزرگی به سر برنهی

مرا آن زمان این سخن بد درست

ز دل مهربانی نبایست شست

من آگاه بودم که از بخت تو

ز کار درخشیدن تخت تو

نباشد مرا بهره جز درد و رنج

تو را گردد این تخت شاهی وگنج

ز بخشایش و دین و پیوند و مهر

نکردم دژم هیچ‌زان نامه چهر

به شیرین سپردم چو برخواندم

ز هر گونه اندیشه‌ها را ندم

بر اوست با اختر تو بهم

نداند کسی زان سخن بیش و کم

گر ای دون که خواهی که بینی به خواه

اگر خود کنی بیش و کم را نگاه

برانم که بینی پشیمان شوی

وزین کرده‌ها سوی درمان شوی

دگر آنک گفتی ز زندان و بند

گر آمد ز ما برکسی برگزند

چنین بود تا بود کارجهان

بزرگان و شاهان و رای مهان

اگر تو ندانی به موبد بگوی

کند زین سخن مر تو را تازه روی

که هرکس که او دشمن ایزدست

ورا در جهان زندگانی بدست

به زندان ما ویژه دیوان بدند

که نیکان ازیشان غریوان بدند

چو ما را نبد پیشه خون ریختن

بدان کار تنگ اندر آویختن

بدان را به زندان همی‌داشتم

گزند کسان خوار نگذاشتم

بسی گفت هرکس که آن دشمنند

ز تخم بدانند و آهرمنند

چو اندیشه ایزدی داشتیم

سخنها همی‌خوار بگذاشتیم

کنون من شنیدم که کردی رها

مرد آن را که بد بتر از اژدها

ازین بد گنهکار ایزد شدی

به گفتار و کردارها بد شدی

چو مهتر شدی کار هشیار کن

ندانی تو داننده را یار کن

مبخشای بر هر که رنجست زوی

اگر چند امید گنجست زوی

بر آنکس کزو در جهان جزگزند

نبینی مر او را چه کمتر ز بند

دگر آنک از خواسته گفته‌ای

خردمندی و رای بنهفته‌ای

ز کس مانجستیم جز باژ و ساو

هر آنکس که او داشت با باژ تاو

ز یزدان پذیرفتم آن تاج و تخت

فراوان کشیدم ازان رنج سخت

جهان آفرین داور داد وراست

همی روزگاری دگرگونه خواست

نیم دژمنش نیز درخواست او

فزونی نجوییم درکاست او

به جستیم خشنودی دادگر

ز بخشش ندیدم بکوشش گذر

چو پرسد ز من کردگار جهان

بگویم بو آشکار و نهان

بپرسد که او از توداناترست

بهر نیک و بد بر تواناترست

همین پرگناهان که پیش تواند

نه تیماردار و نه خویش تواند

ز من هرچ گویند زین پس همان

شوند این گره بر تو بر بد گمان

همه بندهٔ سیم و زرند و بس

کسی را نباشند فریادرس

ازیشان تو را دل پر آسایش است

گناه مرا جای پالایش است

نگنجد تو را این سخن در خرد

نه زین بد که گفتی کسی برخورد

ولیکن من از بهر خود کامه را

که برخواند آن پهلوی نامه را

همان در جهان یادگاری بود

خردمند را غمگساری بود

پس از ماهر آنکس که گفتار ما

بخوانند دانند بازار ما

ز برطاس وز چین سپه راندیم

سپهبد بهر جای بنشاندیم

ببردیم بر دشمنان تاختن

نیارست کس گردن افراختن

چو دشمن ز گیتی پراگنده شد

همه گنج ما یک سر آگنده شد

همه بوم شد نزد ما کارگر

ز دریا کشیدند چندان گهر

که ملاح گشت از کشیدن ستوه

مرا بود هامون و دریا و کوه

چو گنج در مها پراگنده شد

ز دینار نو به دره آگنده شد

ز یاقوت وز گوهر شاهوار

همان آلت و جامهٔ زرنگار

چو دیهیم ما بیست وشش ساله گشت

ز هر گوهری گنجها ماله گشت

درم را یکی میخ نو ساختم

سوی شادی و مهتری آختم

بدان سال تا باژ جستم شمار

چوشد باژ دینار بر صد هزار

پراگنده افگند پند او سی

همه چرم پند او سی پارسی

بهر به دره‌ای در ده و دو هزار

پراگنده دینار بد شاهوار

جز از باژ و دینار هندوستان

جز از کشور روم و جا دوستان

جز از باژ وز ساو هر کشوری

ز هر نامداری و هر مهتری

جز از رسم و آیین نوروز و مهر

از اسپان وز بندهٔ خوب چهر

جز از جوشن و خود و گوپال و تیغ

ز ما این نبودی کسی را دریغ

جز از مشک و کافور و خز و سمور

سیاه و سپید و ز کیمال بور

هران کس که ما را بدی زیردست

چنین باژها بر هیونان مست

همی‌تاختند به درگاه ما

نپیچید گردن کس از راه ما

ز هر در فراوان کشیدیم رنج

بدان تا بیا گند زین گونه گنج

دگر گنج خضرا و گنج عروس

کجا داشتیم از پی روز بوس

فراوان ز نامش سخن را ندیم

سرانجام باد آورش خواندیم

چنین بیست و شش سال تا سی و هشت

به جز به آرزو چرخ بر ما نگشت

همه مهتران خود تن آسان بدند

بد اندیش یک سر هراسان بدند

همان چون شنیدم ز فرمان تو

جهان را بد آمد ز پیمان تو

نماند کس اندر جهان رامشی

نباید گزیدن به جز خامشی

همی‌کرد خواهی جهان پرگزند

پراز درد کاری و ناسودمند

همان پرگزندان که نزد تواند

که تیره شبان اور مزد تواند

همی‌داد خواهند تختت بباد

بدان تا نباشی به گیتی تو شاد

چو بودی خردمند نزدیک تو

که روشن شدی جان تاریک تو

به دادن نبودی کسی رازیان

که گنجی رسیدی به ارزانیان

ایا پور کم روز و اندک خرد

روانت ز اندیشه رامش برد

چنان دان که این گنج من پشت تست

زمانه کنون پاک در مشت تست

هم آرایش پادشاهی بود

جهان بی‌درم در تباهی بود

شود بی‌درم شاه بیدادگر

تهی دست را نیست هوش و هنر

به بخشش نباشد ورا دستگاه

بزرگان فسوسیش خوانند شاه

ار ای دون که از تو به دشمن رسد

همی بت بدست بر همن رسد

ز یزدان پرستنده بیزار گشت

ورا نام و آواز تو خوار گشت

چو بی‌گنج باشی نپاید سپاه

تو را زیردستان نخوانند شاه

سگ آن به که خواهندهٔ نان بود

چو سیرش کنی دشمن جان بود

دگر آنک گفتی ز کار سپاه

که در بو مهاشان نشاندم به راه

ز بی‌دانشی این نیاید پسند

ندانی همی راه سود از گزند

چنین است پاسخ که از رنج من

فراز آمد این نامور گنج من

ز بیگانگان شهرها بستدم

همه دشمنان را به هم بر زدم

بدان تا به آرام برتخت ناز

نشینیم بی‌رنج و گرم و گداز

سواران پراگنده کردم به مرز

پدید آمد اکنون ز ناارز ارز

چو از هر سوی بازخوانی سپاه

گشاده ببیند بد اندیش راه

که ایران چوباغیست خرم بهار

شکفته همیشه گل کامگار

پراز نرگس و نار و سیب و بهی

چو پالیز گردد ز مردم تهی

سپر غم یکایک ز بن برکنند

همه شاخ نارو بهی بشکنند

سپاه و سلیحست دیوار اوی

به پرچینش بر نیزه‌ها خار اوی

اگر بفگنی خیره دیوار باغ

چه باغ و چه دشت و چه دریاچه راغ

نگر تا تو دیوار او نفگنی

دل و پشت ایرانیان نشکنی

کزان پس بود غارت و تاختن

خروش سواران و کین آختن

زن و کودک و بوم ایرانیان

به اندیشهٔ بد منه در میان

چو سالی چنین بر تو بر بگذرد

خردمند خواند تو را بی‌خرد

من ای دون شنیدم کجا تو مهی

همه مردم ناسزا رادهی

چنان دان که نوشین روان قباد

به اندرز این کرد در نامه یاد

که هرکو سلیحش به دشمن دهد

همی خویشتن رابه کشتن دهد

که چون بازخواهد کش آید به کار

بداندیش با او کند کارزار

دگر آنک دادی ز قیصر پیام

مرا خواندی دو دل و خویش کام

سخنها نه از یادگار تو بود

که گفتار آموزگار تو بود

وفا کردن او و از ما جفا

تو خود کی شناسی جفا از وفا

بدان پاسخش ای بد کم خرد

نگویم جزین نیز که اندر خورد

تو دعوی کنی هم تو باشی گوا

چنین مرد بخرد ندارد روا

چو قیصر ز گرد بلا رخ بشست

به مردی چو پرویز داماد جست

هر آنکس که گیتی ببد نسپرد

به مغز اندرون باشد او را خرد

بدانم که بهرام بسته میان

ابا او یکی گشته ایرانیان

به رومی سپاهی نشاید شکست

نساید روان ریگ با کوه دست

بدان رزم یزدان مرا یاربود

سپاه جهان نزد من خوار بود

شنیدند ایرانیان آنچ بود

تو را نیز زیشان بباید شنود

مرا نیز چیزی که بایست کرد

به جای نیاطوس روز نبرد

ز خوبی و از مردمی کرده‌ام

به پاداش او روز بشمرده‌ام

بگوید تو را زاد فرخ همین

جهان را به چشم جوانی مبین

گشسپ آنک بد نیز گنجور ما

همان موبد پاک دستور ما

که از گنج ما به دره بد صد هزار

که دادم بدان رومیان یادگار

نیاطوس را مهره دادم هزار

ز یاقوت سرخ از در گوشوار

کجا سنگ هر مهره‌ای بد هزار

ز مثقال گنجی چو کردم شمار

همان در خوشاب بگزیده صد

درو مرد دانا ندید ایچ بد

که هرحقه‌ای را چو پنجه هزار

به دادی درم مرد گوهر شمار

صد اسپ گرانمایه پنجه به زین

همه کرده از آخر ما گزین

دگر ویژه با جل دیبه بدند

که در دشت با باد همره بدند

به نزدیک قیصر فرستادم این

پس از خواسته خواندمش آفرین

ز دار مسیحا که گفتی سخن

به گنج اندر افگنده چوبی کهن

نبد زان مرا هیچ سود و زیان

ز ترسا شنیدی تو آواز آن

شگفت آمدم زانک چون قیصری

سر افراز مردی و نام آوری

همه گرد بر گرد او بخردان

همش فیلسوفان و هم موبدان

که یزدان چرا خواند آن کشته را

گرین خشک چوب وتبه گشته را

گر آن دار بیکار یزدان بدی

سرمایهٔ اور مزد آن بدی

برفتی خود از گنج ما ناگهان

مسیحا شد او نیستی در جهان

دگر آنک گفتی که پوزش بگوی

کنون توبه کن راه یزدان بجوی

ورا پاسخ آن بد که ریزنده باد

زبان و دل و دست و پای قباد

مرا تاج یزدان به سر برنهاد

پذیرفتم و بودم از تاج شاد

بپردان سپردیم چون بازخواست

ندانم زبان در دهانت چراست

به یزدان بگویم نه با کودکی

که نشناسد او بد ز نیک اندکی

همه کار یزدان پسندیده‌ام

همان شور و تلخی بسی دیده‌ام

مرا بود شاهی سی و هشت سال

کس از شهر یاران نبودم همال

کسی کاین جهان داد دیگر دهد

نه بر من سپاسی همی‌برنهد

برین پادشاهی کنم آفرین

که آباد بادا به دانا زمین

چو یزدان بود یار و فریادرس

نیازد به نفرین ما هیچ‌کس

بدان کودک زشت و نادان بگوی

که ما را کنون تیره گشت آب روی

که پدرود بادی تو تا جاودان

سر و کار ما باد با به خردان

شما ای گرامی فرستادگان

سخن گوی و پر مایه آزادگان

ز من هر دو پدرود باشید نیز

سخن جز شنیده مگویید چیز

کنم آفرین بر جهان سر به سر

که او را ندیدم مگر برگذر

بمیرد کسی کو ز مادر بزاد

ز کیخسرو آغاز تا کی قباد

چو هوشنگ و طهمورث و جمشید

کزیشان بدی جای بیم وامید

که دیو و دد و دام فرمانش برد

چو روشن سرآمد برفت و بمرد

فریدون فرخ که او از جهان

بدی دور کرد آشکار و نهان

ز بد دست ضحاک تازی ببست

به مردی زچنگ زمانه نجست

چو آرش که بردی به فرسنگ تیر

چو پیروزگر قارن شیرگیر

قباد آنک آمد ز البرز کوه

به مردی جهاندار شد با گروه

که از آبگینه همی خانه کرد

وزان خانه گیتی پر افسانه کرد

همه در خوشاب بد پیکرش

ز یاقوت رخشنده بودی درش

سیاوش همان نامدار هژیر

که کشتش به روز جوانی دبیر

کجا گنگ دژ کرد جایی به رنج

وزان رنج برده ندید ایچ گنج

کجا رستم زال و اسفندیار

کزیشان سخن ماندمان یادگار

چو گودرز و هفتاد پور گزین

سواران میدان و شیران کین

چو گشتاسپ شاهی که دین بهی

پذیرفت و زو تازه شد فرهی

چو جا ماسپ کاندر شمار سپهر

فروزنده‌تر بد ز گردنده مهر

شدند آن بزرگان و دانندگان

سواران جنگی و مردانگان

که اندر هنر این ازان به بدی

به سال آن یکی از دگر مه بدی

به پرداختند این جهان فراخ

بماندند میدان و ایوان و کاخ

ز شاهان مرا نیز همتانبود

اگر سال را چند بالا نبود

جهان را سپردم به نیک و به بد

نه آن را که روزی به من بد رسد

بسی راه دشوار بگذاشتیم

بسی دشمن از پیش برداشتیم

همه بومها پر ز گنج منست

کجا آب و خاکست رنج منست

چو زین گونه بر من سرآید جهان

همی تیره گردد امید مهان

نماند به فرزند من نیز تخت

بگردد ز تخت و سرآیدش بخت

فرشته بیاید یکی جان ستان

بگویم بدو جانم آسان ستان

گذشتن چو بر چینود پل بود

به زیر پی اندر همه گل بود

به توبه دل راست روشن کنیم

بی‌آزاری خویش جوشن کنیم

درستست گفتار فرزانگان

جهاندیده و پاک دانندگان

که چون بخت بیدار گیرد نشیب

ز هر گونه‌ای دید باید نهیب

چو روز بهی بر کسی بگذرد

اگر باز خواند ندارد خرد

پیام من اینست سوی جهان

به نزد کهان و به نزد مهان

شما نیز پدرود باشید و شاد

ز من نیز بر بد مگیرید یاد

چو اشتاد و خراد به رزین گو

شنیدند پیغام آن پیش رو

به پیکان دل هر دو دانا بخست

به سر بر زدند آن زمان هر دو دست

ز گفتار هر دو پشیمان شدند

به رخسارگان بر تپنچه زدند

ببر بر همه جامشان چاک بود

سر هر دو دانا پر از خاک بود

برفتند گریان ز پیشش به در

پر از درد جان و پراندوه سر

به نزدیک شیرویه رفت این دو مرد

پر آژنگ رخسار و دل پر ز درد

یکایک بدادند پیغام شاه

به شیروی بی‌مغز و بی‌دستگاه

چوبشنید شیروی بگریست سخت

دلش گشت ترسان ازان تاج وتخت

چوازپیش برخاستند آن گروه

که او راهمی‌داشتندی ستوه

به گفتار زشت و به خون پدر

جوان را همی‌سوختندی جگر

فرود آمد از تخت شاهی قباد

دودست گرامی به سر برنهاد

ز مژگان همی بر برش خون چکید

چو آگاهی او به دشمن رسید

چوبرزد سرازتیره کوه آفتاب

بد اندیش را سر بر آمد ز خواب

برفتند یکسر سوی بارگاه

چو بشنید بنشست برگاه شاه

برفتند گردنکشان پیش او

ز گردان بیگانه و خویش او

نشستند با روی کرده دژم

زبانش نجنبید بر بیش و کم

بدانست کایشان بدانسان دژم

نشسته چرایند بادرد وغم

بدیشان چنین گفت کان شهریار

کجا باشد از پشت پروردگار

که غمگین نباشد به درد پدر

نخوانمش جز بد تن و بد گهر

نباید که دارد بدو کس امید

که او پوده‌تر باشد از پوده بید

چنین یافت پاسخ زمرد گناه

که هرکس که گوید پرستم دو شاه

تو او رابه دل نا هشیوار خوان

وگر ارجمندی بود خوار خوان

چنین داد شیروی پاسخ که شاه

چوبی گنج باشد نیرزد سپاه

سخن خوب را نیم یک ماه نیز

ز راه درشتی نگوییم چیز

مگر شاد باشیم ز اندرز او

که گنجست سرتاسر این مرز او

چو پاسخ شنیدند برخاستند

سوی خانه‌ها رفتن آراستند

به خوالیگران شاه شیروی گفت

که چیزی ز خسرو نباید نهفت

به پیشش همه خوان زرین نهید

خورشها بر و چرب و شیرین نهید

برنده همی‌برد و خسرو نخورد

ز چیزی که دیدی بخوان گرم و سرد

همه خوردش از دست شیرین بدی

که شیرین بخوردنش غمگین بدی

کنون شیرین بار بد گوش دار

سر مهتران رابه آغوش دار

چو آگاه شد بار بد زانک شاه

به پرداخت بی داد و بی‌کام گاه

ز جهرم بیامد سوی طیسفون

پر از آب مژگان و دل پر ز خون

بیامد بدان خانه او را بدید

شده لعل رخسار او شنبلید

زمانی همی‌بود در پیش شاه

خروشان بیامد سوی بارگاه

همی پهلوانی برو مویه کرد

دو رخساره زرد و دلی پر ز درد

چنان بد که زاریش بشنید شاه

همان کس کجا داشت او را نگاه

نگهبان که بودند گریان شدند

چو بر آتش مهر بریان شدند

همی‌گفت الایا ردا خسروا

بزرگاسترگاتن آور گوا

کجات آن همه بزرگی و آن دستگاه

کجات آن همه فرو تخت وکلاه

کجات آن همه برز وبالا وتاج

کجات آن همه یاره وتخت عاج

کجات آن همه مردی و زور و فر

جهان راهمی‌داشتی زیر پر

کجا آن شبستان و رامشگران

کجا آن بر و بارگاه سران

کجا افسر و کاویانی درفش

کجا آن همه تیغهای بنفش

کجا آن دلیران جنگ آوران

کجا آن رد و موبد و مهتران

کجا آن همه بزم وساز شکار

کجا آن خرامیدن کارزار

کجا آن غلامان زرین کمر

کجا آن همه رای وآیین وفر

کجا آن سرافراز جان و سپار

که با تخت زر بود و با گوشوار

کجا آن همه لشکر و بوم و بر

کجا آن سرافرازی و تخت زر

کجا آن سرخود و زرین زره

ز گوهر فگنده گره بر گره

کجا اسپ شبدیز و زرین رکیب

که زیر تو اندر بدی ناشکیب

کجا آن سواران زرین ستام

که دشمن بدی تیغشان رانیام

کجا آن همه رازوان بخردی

کجا آن همه فره ایزدی

کجا آن همه بخشش روز بزم

کجا آن همه کوشش روز رزم

کجا آن همه راهوار استران

عماری زرین و فرمانبران

هیونان و بالا وپیل سپید

همه گشته از جان تو ناامید

کجاآن سخنها به شیرین زبان

کجا آن دل و رای و روشن روان

ز هر چیز تنها چرا ماندی

ز دفتر چنین روز کی خواندی

مبادا که گستاخ باشی به دهر

که زهرش فزون آمد از پای زهر

پسر خواستی تابود یار و پشت

کنون از پسر رنجت آمد به مشت

ز فرزند شاهان به نیرو شوند

ز رنج زمانه بی آهو شوند

شهنشاه را چونک نیرو بکاست

چو بالای فرزند او گشت راست

هر آنکس که او کار خسرو شنود

به گیتی نبایدش گستاخ بود

همه بوم ایران تو ویران شمر

کنام پلنگان و شیران شمر

سر تخم ساسانیان بود شاه

که چون اونبیند دگر تاج و گاه

شد این تخمهٔ ویران و ایران همان

برآمد همه کامهٔ بدگمان

فزون زین نباشد کسی را سپاه

ز لشکر که آمدش فریادخواه

گزند آمد از پاسبان بزرگ

کنون اندر آید سوی رخنه گرگ

نباشد سپاه تو هم پایدار

چو برخیزد از چار سو کار زار

روان تو را دادگر یار باد

سر بد سگالان نگونسار باد

به یزدان و نام تو ای شهریار

به نوروز و مهر و بخرم بهار

که گر دست من زین سپس نیز رود

بساید مبادا به من بر درود

بسوزم همه آلت خویش را

بدان تا نبینم بداندیش را

ببرید هر چارانگشت خویش

بریده همی‌داشت در مشت خویش

چو در خانه شد آتشی بر فروخت

همه آلت خویش یکسر بسوخت

هر آنکس که بد کرد با شهریار

شب و روز ترسان بد از روزگار

چو شیروی ترسنده و خام بود

همان تخت پیش اندرش دام بود

بدانست اختر شمر هرک دید

که روز بزرگان نخواهد رسید

برفتند هرکس که بد کرده بود

بدان کار تاب اندر آورده بود

ز درگاه یکسر به نزد قباد

از آن کار تاب بیداد کردند یاد

که یک بار گفتیم و این دیگرست

تو را خود جزین داوری درسرست

نشسته به یک شهر بی بر دو شاه

یکی گاه دارد یکی زیرگاه

چو خویشی فزاید پدر با پسر

همه بندگان راببرند سر

نییم اندرین کار همداستان

مزن زین سپس پیش ما داستان

بترسید شیروی و ترسنده بود

که در چنگ ایشان یکی بنده بود

چنین داد پاسخ که سرسوی دام

نیارد مگر مردم زشت نام

شما را سوی خانه باید شدن

بران آرزو رای باید زدن

به جویید تا کیست اندر جهان

که این رنج برماسرآرد نهان

کشنده همی‌جست بدخواه شاه

بدان تا کنندش نهانی تباه

کس اندر جهان زهرهٔ آن نداشت

زمردی همان بهرهٔ آن نداشت

که خون چنان خسروی ریختی

همی‌کوه در گردن آویختی

ز هر سو همی‌جست بدخواه شاه

چنین تا بدیدند مردی به راه

دو چشمش کبود و در خساره زرد

تنی خشک و پر موی و رخ لاژورد

پر از خاک پای و شکم گرسنه

تن مرد بیدادگر برهنه

ندانست کس نام او در جهان

میان کهان و میان مهان

بر زاد فرخ شد این مرد زشت

که هرگز مبیناد خرم بهشت

بدو گفت کاین رزم کارمنست

چو سیرم کنی این شکار منست

بدو گفت روگر توانی بکن

وزین بیش مگشای لب بر سخن

یکی کیسه دینار دادم تو را

چو فرزند او یار دادم تو را

یکی خنجری تیز دادش چوآب

بیامد کشنده سبک پرشتاب

چو آن بدکنش رفت نزدیک شاه

ورا دیده پابند در پیش گاه

به لرزید خسرو چو او را بدید

سرشکش ز مژگان به رخ برچکید

بدو گفت کای زشت نام تو چیست

که زاینده را برت و باید گریست

مرا مهر هرمزد خوانند گفت

غریبم بدین شهر بی‌یار و جفت

چنین گفت خسرو که آمد زمان

بدست فرومایهٔ بدگمان

به مردم نماند همی‌چهراو

به گیتی نجوید کسی مهر او

یکی ریدکی پیش او بد بپای

بریدک چنین گفت کای رهنمای

بروتشت آب آر و مشک و عبیر

یکی پاک ترجامهٔ دلپذیر

پرستنده بشنید آواز اوی

ندانست کودک همی رازاوی

ز پیشش بیامد پرستار خرد

یکی تشت زرین بر شاه برد

ابا جامه و آبدستان وآب

همی‌کرد خسرو ببردن شتاب

چو برسم بدید اندر آمد بواژ

نه گاه سخن بود و گفتار ژاژ

چو آن جامه‌ها را بپوشید شاه

به زمزم همی توبه کرد از گناه

یکی چادر نو به سر در کشید

بدان تا رخ جان ستان راندید

بشد مهر هرمزد خنجر بدست

در خانهٔ پادشا راببست

سبک رفت و جامه ازو در کشید

جگرگاه شاه جهان بر درید

بپیچید و بر زد یکی سرد باد

به زاری بران جامه بر جان بداد

برین گونه گردد جهان جهان

همی راز خویش از تو دارد نهان

سخن سنج بی‌رنج گر مرد لاف

نبیند ز کردار او جز گزاف

اگر گنج داری و گر گرم ورنج

نمانی همی در سرای سپنج

بی‌آزاری و راستی برگزین

چو خواهی که یابی به داد آفرین

چو آگاهی آمد به بازار و راه

که خسرو بران گونه برشد تباه

همه بدگمانان به زندان شدند

به ایوان آن مستمندان شدند

گرامی ده و پنج فرزند بود

به ایوان شاه آنک دربند بود

به زندان بکشتندشان بی‌گناه

بدانگه که برگشته شد بخت شاه

جهاندار چیزی نیارست گفت

همی‌داشت آن انده اندر نهفت

چو بشنید شیرویه چندی گریست

از آن پس نگهبان فرستاد بیست

بدان تا زن و کودکانشان نگاه

بدارد پس از مرگ آن کشته شاه

شد آن پادشاهی و چندان سپاه

بزرگی و مردی و آن دستگاه

که کس را ز شاهنشهان آن نبود

نه از نامداران پیشین شنود

یکی گشت با آنک نانی فراخ

نیابد نبیند برو بوم و کاخ

خردمند گوید نیارد بها

هر آنکس که ایمن شد از اژدها

جهان رامخوان جز دلاور نهنگ

بخاید به دندان چو گیرد به چنگ

سرآمد کنون کار پرویز شاه

شد آن نامور تخت و گنج و سپاه

چو آوردم این روز خسرو ببن

ز شیروی و شیرین گشایم سخن

چو پنجاه و سه روز بگذشت زین

که شد کشته آن شاه با آفرین

به شیرین فرستاد شیروی کس

که ای نره جادوی بی‌دست رس

همه جادویی دانی و بدخویی

به ایران گنکار ترکس تویی

به تنبل همی‌داشتی شاه را

به چاره فرود آوری ماه را

بترس ای گنهکار و نزد من آی

به ایوان چنین شاد و ایمن مپای

برآشفت شیرین ز پیغام او

وزان پرگنه زشت دشنام او

چنین گفت کنکس که خون پدر

بریزد مباداش بالا وبر

نبینم من آن بدکنش راز دور

نه هنگام ماتم نه هنگام سور

دبیری بیاورد انده بری

همان ساخته پهلوی دفتری

بدان مرد داننده اندرز کرد

همه خواسته پیش او ارز کرد

همی‌داشت لختی به صندوق زهر

که زهرش نبایست جستن به شهر

همی‌داشت آن زهر با خویشتن

همی‌دوخت سرو چمن را کفن

فرستاد پاسخ به شیروی باز

که ای تاجور شاه گردن فراز

سخنها که گفتی تو برگست و باد

دل و جان آن بدکنش پست باد

کجا در جهان جادویی جز بنام

شنو دست و بو دست زان شادکام

وگر شاه ازین رسم و اندازه بود

که رای وی از جادوی تازه بود

که جادو بدی کس به مشکوی شاه

به دیده به دیدی همان روی شاه

مرا از پی فرخی داشتی

که شبگیر چون چشم بگماشتی

ز مشکوی زرین مرا خواستی

به دیدار من جان بیاراستی

ز گفتار چونین سخن شرم دار

چه بندی سخن کژ بر شهریار

ز دادار نیکی دهش یاد کن

به پیش کس اندر مگو این سخن

ببردند پاسخ به نزدیک شاه

بر آشفت شیروی زان بیگناه

چنین گفت کز آمدن چاره نیست

چو تو در زمانه سخن خواره نیست

چو بشنید شیرین پراز درد شد

بپیچید و رنگ رخش زرد شد

چنین داد پاسخ که نزد تو من

نیایم مگر با یکی انجمن

که باشند پیش تو دانندگان

جهاندیده و چیز خوانندگان

فرستاد شیروی پنجاه مرد

بیاورد داننده و سالخورد

وزان پس بشیرین فرستاد کس

که برخیز و پیش آی و گفتار بس

چو شیرین شنید آن کبود و سیاه

بپوشید و آمد به نزدیک شاه

بشد تیز تا گلشن شادگان

که با جای گوینده آزادگان

نشست از پس پرده‌ای پادشا

چناچون بود مردم پارسا

به نزدیک او کس فرستاد شاه

که از سوک خسرو برآمد دو ماه

کنون جفت من باش تا برخوری

بدان تا سوی کهتری ننگری

بدارم تو را هم بسان پدر

وزان نیز نامی‌تر و خوب‌تر

بدو گفت شیرین که دادم نخست

بده وانگهی جان من پیش تست

وزان پس نیاسایم از پاسخت

ز فرمان و رای و دل فرخت

بدان گشت شیروی همداستان

که برگوید آن خوب رخ داستان

زن مهتر از پرده آواز داد

که ای شاه پیروز بادی و شاد

تو گفتی که من بد تن و جادوام

ز پا کی و از راستی یک سوام

بدو گفت که شیرویه بود این چنین

ز تیزی جوانان نگیرند کین

چنین گفت شیرین به آزادگان

که بودند در گلشن شادگان

چه دیدید ازمن شما از بدی

ز تاری و کژی و نابخردی

بسی سال بانوی ایران بدم

بهر کار پشت دلیران بدم

نجستم همیشه جز از راستی

ز من دور بد کژی وکاستی

بسی کس به گفتار من شهر یافت

ز هر گونه‌ای از جهان بهر یافت

به ایران که دید از بنه سایه‌ام

وگر سایهٔ تاج و پیرایه‌ام

بگوید هر آنکس که دید و شنید

همه کار ازین پاسخ آمد پدید

بزرگان که بودند در پیش شاه

ز شیرین به خوبی نمودند راه

که چون او زنی نیست اندر جهان

چه در آشکار و چه اندر نهان

چنین گفت شیرین که ای مهتران

جهان گشته و کار دیده سران

بسه چیز باشد زنان رابهی

که باشند زیبای گاه مهی

یکی آنک باشرم و باخواستست

که جفتش بدو خانه آراستست

دگرآنک فرخ پسر زاید او

ز شوی خجسته بیفزاید او

سه دیگر که بالا و رویش بود

به پوشیدگی نیز مویش بود

بدان گه که من جفت خسرو بدم

به پیوستگی در جهان نو بدم

چو بی‌کام و بی‌دل بیامد ز روم

نشستن نبود اندرین مرز و بوم

از آن پس بران کامگاری رسید

که کس در جهان آن ندید و شنید

وزو نیز فرزند بودم چهار

بدیشان چنان شاد بد شهریار

چو نستود و چون شهریار و فرود

چو مردان شه آن تاج چرخ کبود

ز جم و فریدون چو ایشان نزاد

زبانم مباد ار بپیچم ز داد

بگفت این و بگشاد چادر ز روی

همه روی ماه و همه پشت موی

سه دیگر چنین است رویم که هست

یکی گر دروغست بنمای دست

مرا از هنر موی بد در نهان

که آن راندیدی کس اندر جهان

نمودم همه پیشت این جادویی

نه از تنبل و مکر وز بدخویی

نه کس موی من پیش ازین دیده بود

نه از مهتران نیز بشنیده بود

ز دیدار پیران فرو ماندند

خیو زیر لبها برافشاندند

چو شیروی رخسار شیرین بدید

روان نهانش ز تن برپرید

ورا گفت جز تو نباید کسم

چو تو جفت یابم به ایران بسم

زن خوب رخ پاسخش داد باز

که از شاه ایران نیم بی‌نیاز

سه حاجت بخواهم چو فرمان دهی

که بر تو بماناد شاهنشهی

بدو گفت شیروی جانم توراست

دگر آرزو هرچ خواهی رواست

بدو گفت شیرین که هر خواسته

که بودم بدین کشور آراسته

ازین پس یکایک سپاری به من

همه پیش این نامور انجمن

بدین نامه اندر نهی خط خویش

که بیزارم از چیز او کم و بیش

بکرد آنچ فرمود شیروی زود

زن از آرزوها چو پاسخ شنود

به راه آمد از گلشن شادگان

ز پیش بزرگان و آزادگان

به خانه شد و بنده آزاد کرد

بدان خواسته بنده را شاد کرد

دگر هرچ بودش به درویش داد

بدان کو ورا خویش بد بیش داد

ببخشید چندی به آتشکده

چه برجای و روز و جشن سده

دگر بر کنامی که ویران شدست

رباطی که آرام شیران بدست

به مزد جهاندار خسرو بداد

به نیکی روان ورا کرد شاد

بیامد بدان باغ و بگشاد روی

نشست از بر خاک بی‌رنگ و بوی

همه بندگان را بر خویش خواند

مران هر یکی رابه خوبی نشاند

چنین گفت زان پس به بانگ بلند

که هرکس که هست از شما ارجمند

همه گوش دارید گفتار من

نبیند کسی نیز دیدار من

مگویید یک سر جز از راستی

نیاید ز دانندگان کاستی

که زان پس که من نزد خسرو شدم

به مشکوی زرین او نوشدم

سر بانوان بودم و فر شاه

از آن پس چو پیدا شد از من گناه

نباید سخن هیچ گفتن بروی

چه روی آید اندر زنی چاره جوی

همه یکسر از جای برخاستند

زبانها به پاسخ بیاراستند

که ای نامور بانوی بانوان

سخن‌گوی و دانا و روشن روان

به یزدان که هرگز تو راکس ندید

نه نیز از پس پرده آوا شنید

همانا ز هنگام هوشنگ باز

چو تو نیز ننشست بر تخت ناز

همه خادمان و پرستندگان

جهانجوی و بیدار دل بندگان

به آواز گفتند کای سرفراز

ستوده به چین و به روم و طراز

که یارد سخن گفتن از تو به بد

بدی کردن از روی تو کی سزد

چنین گفت شیرین که این بدکنش

که چرخ بلندش کند سرزنش

پدر را بکشت از پی تاج و تخت

کزین پس مبیناد شادی و بخت

مگر مرگ را پیش دیوار کرد

که جان پدر را به تن خوار کرد

پیامی فرستاد نزدیک من

که تاریک شد جان باریک من

بدان گفتم این بد که من زنده‌ام

جهان آفرین را پرستنده‌ام

پدیدار کردم همه راه خویش

پراز درد بودم ز بدخواه خویش

پس از مرگ من بر سر انجمن

زبانش مگر بد سراید ز من

ز گفتار او ویژه گریان شدند

هم از درد پرویز بریان شدند

برفتند گویندگان نزد شاه

شنیده به گفتند زان بی‌گناه

بپرسید شیروی کای نیک خوی

سه دیگر چه چیز آمدت آرزوی

فرستاد شیرین به شیروی کس

که اکنون یکی آرزو ماند و بس

گشایم در دخمهٔ شاه باز

به دیدار او آمدستم نیاز

چنین گفت شیروی کاین هم رواست

بدیدار آن مهتر او پادشاست

نگهبان در دخمه را باز کرد

زن پارسا مویه آغاز کرد

بشد چهر بر چهر خسرو نهاد

گذشته سخنها برو کرد یاد

هم آنگه زهر هلاهل بخورد

ز شیرین روانش برآورد گرد

نشسته بر شاه پوشیده روی

به تن بریکی جامه کافور بوی

به دیوار پشتش نهاد و بمرد

بمرد و ز گیتی نشانش ببرد

چو بشنید شیروی بیمار گشت

ز دیدار او پر ز تیمار گشت

بفرمود تا دخمه دیگر کنند

ز مشک وز کافورش افسر کنند

در دخمهٔ شاه کرد استوار

برین بر نیامد بسی روزگار

که شیروی را زهر دادند نیز

جهان را ز شاهان پرآمد قفیز

به شومی بزاد و به شومی بمرد

همان تخت شاهی پسر را سپرد

کسی پادشاهی کند هفت ماه

بهشتم ز کافور یابد کلاه

به گیتی بهی بهتر از گاه نیست

بدی بتر از عمر کوتاه نیست

کنون پادشاهی شاه اردشیر

بگویم که پیش آمدم ناگزیر

برای مطالعه آنلاین شاهنامه فردوسی ، بر روی هر یک از بخش‌های زیر کلیک بفرمایید: