سرزمین ما ایران، از دیرباز یکی از بزرگترین و باریشه‌ترین سرزمین‌های این کره خاکی بوده است. فی‌الواقع ایران‌زمین در کنار دو سه کشور دیگر نظیر چین و مصر و هند، تنها کشورهای دنیای قدیم هستند که تا امروز موجودیت خود را حفظ کرده‌آند. در این مقاله می‌خواهیم با ایران و طول و عرض جغرافیایی آن در اوج خود، آشنا شویم.
نقشه ایران قدیم
ایران قدیم بسیار گسترده‌تر از امروز بود. کشور ما امروز تنها حدود سی درصد از جغرافیای تاریخی خود را دارد. شوربختانه با دسیسه‌های دشمنان، کشور ما طی قرون اخیر چندپاره شده است.
از همین روی بسیارذی از هموطنان ما دوست دارند تا نقشه ایران قدیم را دیده و با حدود و مرزهای تاریخی ایران زمین آشنا شوند. این خاک اجدادی ما چنان برای ما مقدس است که با عشق و البته حسرت همواره به گذشته‌مان می‌نگریم.
نقشه ایران قدیم در عین حال که غرور آفرین است، بسیار نیز تلخ می‌باشد. چرا که با دیدن پاره پاره شدن وطن و از دست رفتن سرزمین‌هایی که از هزاران‌سال پیش بخشی از خاک ما بوده‌اند، حسرتی عمیق در دل‌مان سایه می‌افکند.
باری نباید اندوهگین شد و باید همواره رو به جلو بود و آینده را نگریست. در این مقاله با نقشه قدیمی ایران و بزرگترین حدود ایران در نقشه‌های باستانی آشنا خواهیم شد. با کافه کتاب همراه باشید.
ایران زمین، گهواره تمدن بشریت
تا سال‌های اخیر عموم پژوهشگران، باستان‌شناسان و مورخان بر این عقیده بودند که گهواره تمدن بشری، بین‌النهرین (میان‌رودان) در عراق فعلی است. آن‌ها معتقد بودند که تمدن سومر به عنوان کهن‌سال‌ترین تمدنی که در حدود پنج هزار سال پیش توسط آدمی بنا گردید، گهواره تمدن بشریت است.
باری کاوشهای باستان‌شناختی در چند سال اخیر و کشف تمدن‌هایی نظیر شهداد، جیرفت و شهر سوخته در ایران که کهن‌سال‌ترین نمونه‌های خط و رفش و هویت و صنعت را در خود داشت، باعث شد تا با توجه به این که قدمت این تمدن‌ها دست کم دو هزار سال از سومر بیشتر است، ایران به عنوان گهواره تمدن بشری معرفی گردد.
کاوشهای باستان‌شناسان در شهر سوخته سیستان
حال در نظر داشته باشید که ملتی با این قدت از تمدن، و با این ریشه فوق‌العاده در تاریخ، آیا قابل احترام و قابل تحسین نیستند؟
خلاصه‌ای از تاریخ ایران باستان
در حدود 2700 سال پیش مادها در ایران نخستین شاهنشاهی ملی ایرانی را پدید آوردند. تا پیش از آن تمدن‌های ایرانی به صورت پراکنده و بدون اتحاد و جغرافیای سیاسی مشترک، برای خود در هر گوشه از فلات ایران روزگار را به سر می‌بردند.
مادها نخستین پادشاهی ایران را بنیان نهادند و سپس در حدد 2500 سال پیش هخامنشیان افزون بر تمام فلات ایران، تا مصر و یونان را نیز مسخر ساختند.
در واقع هخامنشیان نخستین حکومت تاریخ هستند که بر سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا حکمرانی کردند. به لحاظ جمعیتی و نسبت به جهان شناخته شده در هر دوران تاریخی، ابتدا هخامنشیان و سپس ساسانیان بزرگترین امپراطوری‌های تاریخ هستند. پس از آن‌ها امپراطوری روم و سلسله هان در چین، رتبه‌هایبعدی را در اختیار دارند.
پس از سقوط هخامنشیان و استقرار حکومت غیر ایرانی سلوکیان در ایران، مدتی ایران تحت نفوذ بیگانگان اداره گردید. تا این که مجددا ایرانیان زمام امور را در کشور خود به دست گرفتند. ابتدا اشکانیان و سپس ساسانیان مجموعا در حدود نهصت سال در ایران حکومت کردند.
تاریخ ایران پس از اسلام
پس از سقوط ساسانیان در جریان حمله اعراب، در حدود دویست سال در ایران خبری از یک رژیم سیاسی ملی نبود و اعراب بر تمام حکمرانی می‌کردند. سپس و از حدود سده دو هجری، حکومت‌های ملی در گوشه‌و‌کنار ایران سر برآوردند. این حکومت‌ها شامل طاهریان، سامانیان، صفاریان، آل‌زیار و آل‌بویه هستند.
از قرن پنج و شش هجری، با خزش ترکان اوغوز از آسیای میانه به داخل ایران، سه حکومت ترک‌نژاد غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان و سپس با حمله مغول، حکومت‌های ایلخانان و تیموریان بر ایران حاکم گردیدند.
اما تاریخ جدید ایران از حدود قرن ده هجری و با تاسیس سلسله صفویه آغاز گردید. از آن تاریخ تا امروز حکومت‌های صفویه، افشاریه، زندیه، قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی، فرمانروایان ایران زمین هستند.
بزرگ ترین نقشه ایران در طول تاریخ
در میان تمام سلسله‌هایی که در تاریخ ایران زمین حکمرانی کردند، چند سلسله به لحاظ جغرافیایی بزرگ‌تر از دیگران بودند. رتبه نخست در این زمینه، متعلق به هخامنشیان است:
نقشه ایران در دوران هخامنشی
هخامنشیان بر 44درصد از معیت و جغرافیای شناخته شده روزگار خویش حکمرانی کردند. یعنی به طور خلاصه و ساده، در روزگاری که هخامنشیان در اوج قدرت بودند، از هر دو انسان روی کره زمین، یک‌نفر شهروند ایران زمین قلمداد می‌شد.
نقشه ایران در زمان هخامنشیان
نقشه ایران در زمان پادشاهی داریوش بزرگ
در دوران هخامنشیان و در زمان پادشاهی داریوش بزرگ، ایران زمین به بزرگترین حدود جغرافیایی خود رسید. در این زمان مرزهای ایران از شرق تا جیحون و شمال هند، از غرب تا یونان و مصر، از شمال تا جنوب روسیه و از جنوب تا یمن قرار داشت.
نقشه بالا، بزرگترین مرز ایران در تاریخ را نمایش می‌دهد. این نقشه متعلق به دوران هخامنشی و در زمان سلطنت داریوش کبیر می‌باشد. دورانی که ایرا تنها ابرقدرت دنیا بود و هخامنشیان حاکمان مطلق جهان متمدن باستان قلمداد می‌گشتند.
بعد از هخامنشیان، ساسانیان و سپس حکومت‌هایی نظیر اشکانیان، ایلخانان، صفویه و افشاریه، از بزرگترین حکومت‌های ایرانی بودند که مرزهای ایران را بسیار گستردند اما هرگز به حدود جغرافیای هخامنشی نرسیدند.
ایران ما و افتخار ما به ایرانی بودن
ما ایرانیان همواره به ملیت، هویت، نیاکان و تاریخ و فرهنگ پربار خویش افتخار می‌کنیم. کشور ما در میان تمام کشورهای دیگر، دارای غنی‌ترین و پربارترین تاریخ و تمدن است.
ایران زمین در کوران حوادث و وقایع نامیمون و طوفان‌های سخت و هولناک تاریخی، همواره خود را با قدرت نگه داشته و تا امروز زنده مانده است. یقینا تا ابد نیز زنده خواهد ماند.
ایران همچون ققنوسی است که هر بار پس از سوختن در مکر و نیرنگ و آتش خشم دشمنان و نابکاران، مجددا از میان خاکستر خویش برخاسته و با قدرت و همت به حیات خود ادامه می‌دهد.
#سرزمین_من_ایران
پویش سرزمین من ایران که نخستین بار توسط بهمن انصاری در توییتر ترند گردید، پویشی ملی جهت اتحاد و هم‌دلی اقوام ایرانی است. در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از این هشتگ در این پویش ملی شرکت نمایید.
مقاله‌های تاریخی و فرهنگی پیشنهادی
کافه کتاب به شما پیشنهاد می‌کند که در صورت نیاز، حتما لطفا از مقالات زیر که در ارتباط با فرهنگ و تاریخ ایران زمین می‌باشد نیز دیدن و آن‌ها را مطالعه فرمایید:
متن سنگ قبر کوروش کبیر
آرامگاه‌های مشابه پاسارگاد
کافه کتاب چیست؟
چه کسانی نخستین‌بار به کروی بودن زمین پی بردند؟
مرداویج زیاری
بابک خرمدین
کرونا کی میره؟
تبادل کتاب
