کتاب قدیمی سفره اطعمه، اثری نایاب به قلم میرزا علیاکبرخان کاشانی آشپزباشی، آشپز مخصوص ناصرالدینشاه قاجار میباشد. کتاب فوق چاپ سال ۱۳۵۳ خورشیدی است.
معرفی کتاب سفره اطعمه؛ گنجینهای از آشپزی ایرانی در دوره قاجار
کتاب «سفره اطعمه» یکی از مهمترین منابع آشپزی فارسی، و در واقع یکی از معدود اسناد مکتوبی است که جزئیات آشپزی دربار قاجار را با دقت ثبت کرده است. این اثر کمنظیر توسط میرزا علیاکبر خان کاشانی، آشپز مخصوص ناصرالدین شاه قاجار، نگاشته شده و امروز به عنوان یک منبع تاریخی معتبر درباره خوراک، سبک زندگی و فرهنگ غذایی ایرانی در اواخر قرن سیزدهم هجری شناخته میشود.
«سفره اطعمه» در اصل رسالهای بوده است که میرزا علیاکبر خان برای معرفی اصول آشپزی حرفهای و غذاهای رایج دربار ناصرالدین شاه نگاشته است. این کتاب فقط یک دستورالعمل آشپزی ساده نیست؛ بلکه نوعی سند تاریخی است که نشان میدهد در آن زمان چه غذاهایی پخته میشد، مواد چگونه آماده میگردیدند، و چه سلیقهای بر آشپزی دربار حکمفرما بوده است.
کامیابی این اثر در آن است که به جای پرداختن به کلیات، به جزئیات میپردازد؛ یعنی دقیقاً توضیح میدهد که برای تهیه یک غذا چه میزان مواد نیاز است، چه زمانی باید افزودن ادویه انجام شود، و چرا ترتیب مراحل اهمیت دارد. همین نگاه جزئینگر سبب شده است که سفره اطعمه نهتنها برای مورخان، بلکه برای آشپزان سنتی و پژوهشگران حوزه مردمشناسی نیز ارزشمند باشد.
غذاهای معرفیشده در کتاب؛ از خورشهای سلطنتی تا آشهای مقوی
یکی از جذابترین بخشهای سفره اطعمه، تنوع غذاهایی است که در آن معرفی شدهاند. این غذاها شامل انواع خورشها، پلوها، کبابها، آشها، شیرینیها و نوشیدنیهای خاص دوره قاجار است. بسیاری از این دستورها در منابع دیگر ثبت نشدهاند و تنها از طریق همین کتاب باقی ماندهاند.
برخی از دستورهایی که در کتاب اشاره شده است عبارتاند از:
- پلوها و چلوهای ویژه دربار
- خورشهایی مانند خورش خلال، فسنجان سلطانی، یخنیهای مخصوص و خورشهای کمیاب
- آشهای مقوی و درمانی که در دربار کاربرد داشتند
- شیرینیها و دسرهایی که برای مهمانیهای رسمی تهیه میشد
- نوشیدنیهای گیاهی و ترکیبات برای مزاجهای مختلف بر پایه طب سنتی
این بخش، خواننده را با ترکیبات و شیوههای پختی آشنا میکند که امروز بخش مهمی از هویت آشپزی ایرانی به شمار میروند.
زبان و شیوه نگارش کتاب
متن سفره اطعمه با زبانی ساده، موجز و کاربردی نوشته شده است. نویسنده تلاش کرده تا دستورهای آشپزی را بهگونهای توضیح دهد که برای هر کسی که کمی با آشپزی آشناست قابل استفاده باشد. به همین دلیل، این اثر از معدود رسالههای آشپزی تاریخی است که خواندن آن حتی امروز نیز دشوار نیست.
البته در نسخههای تصحیحشده موجود، ویراستاران معمولاً پاورقیها و توضیحاتی در حاشیه اضافه کردهاند تا درک برخی اصطلاحات قدیمی مانند اندازهها، ابزارها و نام برخی گیاهان آسانتر شود.
این کتاب تنها یک رساله آشپزی نیست؛ بلکه سندی فرهنگی است که چند لایه ارزش دارد:
منبعی برای شناخت فرهنگ غذایی ایران
در این کتاب با ترکیبهای غذایی، مزهها، ادویهها و شیوههای پختی مواجه میشویم که بخشی از هویت آشپزی ایرانیاند. شناخت این ساختارها کمک میکند تا سیر تحول غذاهای ایرانی را بهتر درک کنیم.
تصویری از زندگی درباری و آداب سفره
نحوه آمادهسازی غذا، ترتیب پخت، و حتی نوع غذاهایی که بیشتر مورد توجه قرار گرفتهاند، تصویری واقعی از ذائقه شاه و دربار ارائه میدهد.
کمک به پژوهشگران تاریخاجتماعی
این اثر نشان میدهد مردم آن دوره چه غذاهایی میخوردند، چه موادی در دسترس بوده، و چگونه طبخ میشده است. این موارد برای مطالعات مردمشناسی و تاریخ تغذیه اهمیت فراوان دارند.
دانلود چند کتاب متفاوت دیگر:
کارنامه ساسانیان
تفریحات ریاضی
رباعیات مهستی
طاهره قرهالعین
معرفی نویسنده کتاب
میرزا علیاکبر خان کاشانی، آشپز مخصوص ناصرالدین شاه، یکی از نامهای شناختهشده در تاریخ آشپزی دربار ایران است. او سالها در دربار فعالیت کرده و بهدلیل مهارت در پخت غذاهای سلطنتی، احترام ویژهای نزد خاندان قاجار داشته است. رساله سفره اطعمه تنها بخشی از دانش و تجربه اوست که امروز در قالب کتاب به دست ما رسیده است.
دانلود کتاب PDF سفره اطعمه
«سفره اطعمه» یک کتاب آشپزی ساده نیست؛ بلکه سندی ارزشمند از فرهنگ غذایی ایرانی در دوره قاجار و تصویری دقیق از آداب سفره دربار است. این اثر بهدلیل سبک نگارش روان، دستورهای کمنظیر، و اطلاعات تاریخی فراوان، امروز به یکی از آثار ملی در حوزه آشپزی و مردمشناسی تبدیل شده است. مطالعه این کتاب نهتنها ما را با شیوه پخت غذاهای سلطنتی آشنا میکند، بلکه کمک میکند ریشههای آشپزی ایرانی را بهتر بشناسیم.
توضیحات کتاب به زبان انگلیسی:
Sofreh-ye At’imeh is a rare and valuable culinary manuscript from the Qajar era, written by Mirza Ali-Akbar Khan Kashani, the royal cook of Naser al-Din Shah. This book provides detailed recipes, cooking techniques, and insights into the food culture of the Persian royal court. It serves as both a historical document and a practical reference for understanding the evolution of Iranian cuisine.
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همهی کتابهای سایت برای شما فعال میشوند.
(قبلا عضو شدهاید؟ وارد شوید)
