کتاب نایاب تاریخ بیهقی اثری‌است بی‌همتا از ابوالفضل بیهقی می‌باشد که به سال 385 هجری قمری نوشته شده بود. نسخه حاضر، یک نسخه نایاب از این کتاب است که در سال 1350 خورشیدی به چاپ رسیده است.
معرفی کتاب تاریخ بیهقی
تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی، کتاب ارزشمندی از ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی است که در باب تاریخ سلطنت سلطان مسعود غزنوی نوشته شده اما مطالبی دیگر از وقایع آن دوران و حکومت‌های دیگر نواحی ایران نیز در آن ذکر شده است.
تاریخ بیهقی افزون بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی سلطان محمود غزنوی دارد. از خصوصیات منحصربفرد این کتاب نایاب آن باشد که در شرح جزییات رویدادها، اثری بی‌نظیر است.
شوربختانه بخش‌های بسیاری از این کتاب نایاب از دست رفته است و آنچه اکنون با نام تاریخ بیهقی برجای مانده با برگهایی از جلد پنجم آغاز و به جلد دهم ختم می شود. درواقع از اصل کتاب که حدودا سی جلد بود، امروز تنها پنج جلد باقی مانده اما همین پنج جلد نیز بسیار چه به لحاظ محتوای تاریخی و چه به لحاظ محتوای ادبی، مفید و حائز اهمیت هستند.
تاریخ بیهقی (نسخه اصلی و قدیمی آن که امروز مفقود شده است) شرح تاریخ ایران زمین از سال 409 تا 470 هجری قمری را دربرداشته است. همچنین روایت‌هایی از تاریخ صدر اسلام نیز آمده است که این‌ها را بیهقی با نقل از دیگر مورخان قدیم مکتوب کرده است.
آن بخش از کتاب تاریخ بیهقی که امروز باقی مانده و اکنون در دسترس ماست، از جلد پنجم کتاب اصلی و مفقود شده تاریخ مسعودی آغاز شده و تا جلد دهم را دربردارد. بازه زمانی این کتاب در بخش‌هایی که باقی مانده است از سال 421 هجری و شرح حوادث پس از مرگ سلطان محمود غزنوی آغاز شده و تا سال 432 هجری که سلطان مسعود به هندوستان گریخت را تشریح می‌نماید.
اهمیت کتاب تاریخ بیهقی
تاریخ بیهقی هرچند که به دلیل ان که در زمان غزنویان نوشته شده و خود ابوالفضل بیهقی به دلیل آن که در دستگاه حکومت غزنویان کار می‌کرد، با نگاهی جانبدارانه به غزنویان نوشته شده است اما این جانبداری به صورت محض نیست و به خوبی به انتقاداتی نیز علیه این سلسله پرداخته است. از همین روی کتاب فوق را می‌توانیم یک اثر قابل اعتماد تاریخی قلمداد نماییم.
نکته دیگر آن است که این کتاب به شکل فوق‌العاده‌ای به شرح و توضیح چند و چون زندگی اجتماعی عامه مردم در آن روزگار و عقاید و باورها و سنن و رسوم رایج ایرانیان در آن عصر پرداخته و همچون یک آیینه ما را با آن دوران روبرو می‌سازد.
دلیل دیگری که بر اهمیت این کتاب می‌افزاید آن است که قلم بیهقی فوق‌العاده سلیس و زیباست و کتاب فوق جدای از آن که دارای اهمیتی بی‌نظیر از لحاظ تاریخی است، به لحاظ ادبی نیز ارزشمند بوده و نمونه یک نثر قدرتمند پارسی است.
چند ویژگی دیگر از این کتاب
باید اذعان داشت که تاریخ بیهقی یکی از مستندترین کتب قدیمی تاریخی است که تا کنون نوشته شده است. این کتاب در شرح جزئیات و همچنین در وفاداری به حقیقت بی‌نظیر است.
این کتاب انقلابی عظیم در تاریخ‌نویسی است. تا پیش از آن اکثر کتب تاریخی تنها شرح رویدادها بدون در نظر گرفتن صحت و سقم ماجراها بود. اما بیهقی کوشید تا کتاب خود را مستند به منابع کرده و در واقع یک اثر علمی خلق نماید.
همچنین کتاب فوق به دلیل آن که بیهقی در دستگاه حکومتی غزنویان کار می‌کرد و با وقایع سیاسی آن دوران کاملا آشنا و نزدیک بود، یک کتاب ارزشمند و مستند تاریخی قلمداد می‌گردد.
نمونه‌ای از نثر کتاب
… چون این اصناف نعمت به مجلس خلافت و میدان رسید، تکبیری از لشگر برآمد و دهل و بوق زدند آن‌چنان که کس مانند آن را به یاد نداشت و نشنیده بود. هارون‌الرشید روی سوی یحیی برمکی کرد و گفت: «این چیزها کجا بود در روزگار پسرت فضل؟» یحیی گفت: «زندگانی امیر دراز باد، این چیزها در روزگار امارت پسرم در خانه‌های خداوندان این چیزها بود به شهرهای عراق و خراسان.»
هارون‌الرشید از این جواب سخت تیره شد چنان که آن هدیه بر وی منغص شد و روی ترش کرد و برخاست و از آن خضرا برفت. و آن‌چیزها از مجلس و میدان ببردند به خزائن رسانیدند. و خلیفه سخت دژم بنشست از آن سخن یحیی که هارون‌الرشید عاقل بود غور آن دانست که چه بود. …
ابوالفضل بیهقی کیست؟
ابوالفضل بیهقی در سال 385 هجری قمری در حارث‌آباد بیهق در حوالی سبزوار امروزی زاده شد. وی را یکی از مشهورترین وقایع‌نگاران عصر غزنوی و تمام اعصار می‌دانند.
بیهقی روزگار جوانی را در نیشابور که مرکز علمی و ادبی آن دوران بود گذراند و به مثابه یک دانشمند رشد کرد. او سپس به دلیل حسن اخلاق و مرتبه والا در علوم، به دربار غزنویان راه یافت و تا آخر عمر در دستگاه غزنوی مشغول بود. فی‌الواقع ابوالفضل بیهقی ابتدا در سبزوار و بعد از ان مدتی در نیشابور به تحصیل گذراند تا در ادب سرآمد شده و در سن 27 سالگی به خدمت دیوان رسالت سلطان محمود غزنوی، به ریاست ابونصر مشکان در آمده است.
این حضور او در دستگاه سلطنتی و نزدیک بودن وی به کانون وقایع باعث شد تا به فکر نگارش تاریخی مستند و منحصربه‌فرد بیافتد. از همین روی کتابی که امروز کتاب تاریخ بیهقی می‌نامیم را خلق کرد.
دانلود کتاب رایگان PDF تاریخ بیهقی
دانلود کتاب نایاب تاریخ بیهقی را به همه علاقمندان و دوست‌داران و محققان و محصلان تاریخ ایران بعد از اسلام و تاریخ اسلام پیشنهاد می‌کنیم. کتاب حاضر نسخه‌ای نایاب و قدیمی است که بدون حذفیات و به صورت جامع و کامل برای دانلود شما مهیا شده است.
این نسخه از کتاب تاریخ بیهقی که توسط کاربران کافه کتاب ارسال شده است، نسخه‌ای است نایاب و قدیمی، اسکن‌شده از روی نسخه‌ای بازمانده از دهه 1350 خورشیدی که توسط «کتابخانه آریا» اسکن و PDF شده است.
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همه‌ی کتاب‌های سایت برای شما فعال می‌شوند.
