بسیاری از مردم به صورت ناآگاه و بی‌غرض اما به‌شدت مشمئز کننده، روزانه به حریم خصوصی دیگران تجاوز کرده و با پرسیدن سوال‌های شخصی و شوخی‌های نابجا و بیان کردن جملات نادرست، باعث تکدر خاطر اطرافیان خود می‌شوند. محوریت کتاب بیشعوری دقیقا بر روی همین افعال و کنش‌های ناخواسته و نادرست است!
کتاب بیشعوری با نام کامل Asshole No More: A Self-Help Guide for Recovering Assholes–And Their Victims در سال ۱۹۹۰ و توسط دکتر خاویر کرمنت تالیف و منتشر شد. مولف در این کتاب که دارای شهرتی جهانی‌ست، مدعی شده است که بی شعوری یک اعتیاد و حماقت است و نه یک غرض، و سپس کوشیده است تا با زبانی طنز، ابعاد بیشعوری و راه‌های برطرف کردن آن را با کمک علم خودشناسی و روانشناسی، مطرح نماید.
خلاصه کتاب بیشعوری
نام کامل کتاب چنین است: بیشعوری؛ راهنمای عملی شناخت و درمان خطرناک‌ترین بیماری تاریخ بشریت. این کتاب با وجود آن‌که در ظاهر یک اثر طنز است، اما دارای مفاهیم عمیق روانشناسی، خودشناسی و رفتارشناسی است.
دکتر خاویر کرمنت نویسنده این کتاب، اثر خود را با شرح مقدمه‌ای از زندگی شخصی‌اش آغاز کرده است. او در این مقدمه به نکاتی اذعان دارد که به مخاطب یادآوری میکند که او (نویسنده) چگونه و برپایه چه وقاعی متوجه بیشعوری خود شده است! سپس توضیح می‌دهد که پس از کشف این حقیقت، چگونه در پی اصلاح آن برآمده و از یک انسان بیشعور به یک فرد موجه که بر روی کردار و رفتار خود کنترل کامل دارد، تبدیل شده است.
نتیجه این مقدمه و این بازگویی زندگی شخصی آن است که دکتر خاویر کرمنت در تلاش است تا از راه به اشتراک‌گذاشتن تجربیات خود در این کتاب، می‌خواهد که به دیگر بیشعورها هم کمک کند تا آنها نیز خودشان را اصلاح کنند!
نویسنده معتقد است، با وجودی که بسیار سخت است که یک محقق، تعریف دقیقی از بی شعوری ارائه دهد، اما تشخیص این معضل به سادگی قابل انجام است. یعنی بیشعوری در مقام تئوری، دارای توضیحات پیچیده‌ای است اما در بوته عمل، به سادگی قابل تشخیص است و دلیل آن نیز شمار زیادان بی‌شعوران در جامعه و برخورد روزانه هر انسانی با آن‌هاست!
کتاب بیشعوری در پنج بخش نوشته شده است که هر بخش خود به فصول متعددی تقسیم می‌شود و در کل، مجموعا این کتاب دارای بیست و چهار فصل می‌باشد.
به طور کلی خط سیر کتاب با تعریف و ذکر ماهیت بیشعوری و شدت و حدت آن آغاز می‌شود. در ادامه انواع بیشعورها معرفی می‌گردند که از آن‌جمله بیشعورهای اجتماعی، بیشعورهای تجاری، بیشعورهای اداری، بیشعورهای شاکی و… هستند. پس از معرفی انواع بیشعورها، نوبت به طرز صحیح رفتار با یک جامعه‌ای که متشکل از انواع و اقسام بی‌شعورهاست، می‌رسد و پس از آن نیز به نحوه صحیح تعامل با بیشعورها در زندگی روزمره در محیط خانواده و کار و اجتماع پرداخته شده است. در نهایت نیز ابزار مورد نیاز و نحوه درمان کامل بیماری بیشعوری به تفصیل توسط نویسنده به مخاطب آموزش داده می‌شود.
بخوانید: معرفی کتاب تاریخ طبری
نقد و بررسی کتاب بیشعوری، شاهکار خاویر کرمنت
جنبه طنز کتاب موضوعی است که خواندن آن را راحت و لذت‌بخش میکند. بیان طنزآمیز و حتی تمسخرآمیزی که نویسنده برای نگارش کتاب برگزیده است، یک انتخاب هوشمندانه است تا مخاطب را با خود همسو کرده و در یک محیط صمیمی، مفاهیم عمیقی که در سر دارد را در مغز مخاطب فرو کند!
کتاب بیشعوری مناسب تمام سنین است. قدرت کتاب به اندازه‌ای بالاست که مخاطب پس از مطالعه آن، با لبخنید بر لب بخ فکر فرو رفته و احتمالا در نخستین گام، تلاش میکند تا رفتارهای بی‌شعورمآبانه‌ای که تا به‌حال خود انجام می‌داده و بدان آگاه نبوده است را از خود بزداید.
باری مطالعه این کتاب بایستی با جنبه بالا و با دقت انجام شود. هدف اصلی کتاب، رساندن بیشعوری در جامعه به پایین‌ترین اندازه است. اما مخاطب کم‌هوش و کم‌جنبه ممکن است با مطالعه این کتاب دچار خودبزرگ‌بینی شده و از این پس، هنگام برخورد با هرکسی، با نگاهی از بالا به پایین، به رفتارهای فرد موردنظر خرده بگیرد! لذا نخستین گام پیش از مطالعه این کتاب، سنجیدن خود و ظرفیت خود است.
بخش‌هایی از کتاب بیشعوری
- دشوارترین کار برای درمان و ترک بیشعوری در همان مرحله اول نمود پیدا میکند و آن پذیرفتنِ بیشعور بودن. هیچ‌کس دوست ندارد قبول کند که بیشعور است و بنابراین لحظه برداشتن نخستین گام، برای هر فردی بسیار دردآور است. لحظه‌ای که رسیدن به آن، شهامت و اراده بالایی نیاز دارد.
- بیشعوری فعلی همه‌گیر است. هر آدمی با هر ملیتی، دارا و ندار، زن و مرد و پیر و جوان، ممکن است به بیشعوری مبتلا شود. میزان هوش و سواد فرد در ابتلا به بیشعوری ملاک نیست. به عبارت دیگر، بیشعوری یک بیماری خطرناک است که می‌تواند هر کسی را در هر زمانی، بدون هیچ هشداری، آلوده خد کند
- بزرگ‌ترین معضل در کار کردن با بیشعورها، این است که محال است پا روی دم آدم نگذارند!
- تنها راه بهبود کیفیت آموزشی، بیرون کردنِ بیشعورها از نظام آموزشی و بازگرداندن اهداف اصلی آموزش و پرورش، یعنی آموختن فکر کردن، خواندن و نوشتن به بچه‌هاست.
- تقریبا همه در این امر اتفاق نظر دارند که بیشعور کسی است که رفتار وقیح و نفرت‌انگیزی را به صورت کاملا ارادی و عمدی از خود بروز می‌دهد و از ایجاد اختلالی که در کارها به وجود آورده و آزاری که به دیگران رسانده از صمیم قلب خوشحال است!
- بیشعورها همیشه وجود داشته‌اند اما در دنیای امروز و در میان جوامع مدرن، بیشتر از همیشه وجود دارند!
- حتی بیشعوری که بر بی‌شهوری خود واقف شده و آن را درمان کرده است نیز تا پایان عمر، در هر لحظه مستعد آن است که مجددا دچار بیشعوری گردد!
- یکی از چیزهایی که بیشعورهای عرفان‌باز در آن استادند، هنر سرقت تالیفات و اختراعات دیگران است. احتمالا به عقیده آنها که معتقدند همه‌چیز از آنِ خداوند است، تنها چیزی که در سرقت ایده‌ها و حتی ابداعات دیگران و ادعای تملک‌شان جایز نیست، درنگ است!
آشنایی با دکتر خاویر کرمنت
شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید دکتر خاویر کرمنت (Xavier Crement) خود یک پزشک بود! او بیست سال به حرفه طبابت مشغول بود اما بنابر مشکلاتی که در اخلاق و رفتار خود داشت، به پزشک مراجعه کرده و از زبان او می‌شنود که رفتارهایش از سر بیشعوری است! این جمله چنان او را تحت‌تاثیر قرار داد که طبابت را رها کرده و می‌کوشد تا در رفتار و کردار خود تغییراتی ایجاد نماید.
سرانجام پس از یک دوره عمیق خودشناسی، موفق شده و به‌زودی نیز پزشکی را رها کرده، برای درمان مرض بیشعوری در جامعه، عزم خود را جزم میکند و تبدیل به یک متخصص معالج بیماری بیشعوری می‌گردد!
بیشعوری دو و بیشعوری سه و بیشعوری سه
پس از موفقیت بی‌نظیر کتاب بیشعوری، دکتر خاویر کرمنت اقدام به نگارش و انتشار سه کتاب دیگر از این خانواده نمود و کتاب خود را تبدیل به یک چهارگانه منحصربفرد کرد.
جلد دوم این مجموعه با نام «کتاب بیشعوری ۲: بیشعوری ابدی» یا با نام دیگر «کتاب بیشعوری ۲: بیشعوری تا ابد» به رویکردی جدید نسبت به مسئله بیشعوری پرداخت. این‌بار روی سخن نویسنده نه با جماعت بیشعور، که با قربانیان بیشعوری بود. او در این کتاب کوشید تا به مخاطب آموزش دهد که در هنگام برخورد با بیشعورها، چگونه رفتاری داشته باشند تا کم‌ترین آسیب را ببینند. این کتاب نیز همچون جلد نخست، بسیار موفق بود.
مدتی کوتاه پس از انتشار جلد دوم، جلد سوم مجموعه بیشعوری با نام «کتاب بیشعوری ۳: توظئه بیشعوری» نیز منتشر شد. مولف در این اثر این‌بار کوشید تا جهان را از خطر بیشعوری آگاه سازد. او این‌گونه استنباط کرد که تمام دنیا در خطر نابودی به وسیله بیشعورها قرار دارد! از همین‌روی نیاز به یک عزم جدی برای مبارزه با این معضل است. او بهترین سلاح در این نبرد تمام عیار را «شرافت» و «نجابت» عنوان کرد.
اما میان جلد سوم و چهارم این کتاب پانزده سال وقفه افتاد. در واقع نویسنده در ابتددا قصد نوشتن سه‌گانه بیشعوری را داشت اما پانزده سال بعد وقتی متوجه شد هنو مسائلی وجود دارد که گفته نشده باقی مانده، اقدام به نوشتن چهارمین جلد از این مجموعه کرد.
جلد چهارم با نام «بیشعوری ۴: بیشعور ضد گلوله» در سال ۲۰۱۵ میلادی منتشر شد. در این کتاب نویسنده به نکاتی مسکوت مانده در ارتباط با بیشعورها و لزوم مقابله با آنها پرداخته است.
بخوانید: معرفی کتاب کلبه عمو تام
سخن پایانی
کتاب بیشعوری یکی از بهترین کتاب‌هایی است که تا به‌حال خوانده‌ام. این کتاب از یک سوی، دارای مفاهیم به‌شدت عمیق و کاربردی است و از سوی دیگر نیز به دلیل داشتن قلمی طنزآلود و جذاب، بسیار خواندنی است. این دو مورد درواقع دو بال قدرتمند کتاب هستند که باعث پرواز مخاطب از جهالتِ بیشعوری به سوی بی‌کران خودشناسی می‌گردند.
بی‌گمان کتاب بیشعوری را بایستی در لیست بهترین کتاب‌های معاصر قرار داد. مطالعه آن برای تمام سنین مناسب است و تنها نکته مهم پیش از مطالعه این کتاب -همانگونه که در سطرهای پیشین نیز توضیح دادم- سنجیدن ظرفیت شخصی خودمان است. چرا که درصورت پایین بودن ظرفیت‌مان و غرق شدن در غرور، این کتاب نه‌هنها نمی‌تواند برای ما مفید باشد که خود تبدیل به یکی از عوامل بیشعوری می‌گردد.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که اگر تا به امروز به هر دلیل از مطالعه کتاب بیشعوری بی‌بهره بوده‌اید، حتما در اولین فرصت زمانی را برای مطالعه آن اختصاص دهید.
نظر شما در مورد کتاب بیشعوری چیست؟ در کامنت‌ها دیدگاه خود را بیان کنید.
بهمن انصاری
هنوز کتاب بیشعوری را نخوانده‌اید؟ |
