کتاب ”تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران“ اثری از علی راهجیری می‌باشد. کتاب حاضر نخستین‌بار به سال ۱۳۴۹ خورشیدی تالیف و منتشر گردیده است.
معرفی کتاب تاریخ مختصر خط
خط را بایستی عامل پیوند انسان با تاریخ دانست. تا پیش از پیدایی خط و الفبا، بشریت رویدادهای زمان را بهصورت شفاهی و زبانی منتقل می‌کرد و به همین دلیل پس از گذشتن چند نسل، واقعه یا فراموش می‌شد و یا تحریف. اما خط و نوشتار باعث شد تا آدمی وقایع را برای نسل‌های آینده به صورت دقیق و مکتوب حفظ نماید.
خط فارسی ما که به اشتباه عده‌ای آن را خط عربی می‌دانند (برای درک این موضوع و اثبات ایرانی بودن خط و الفبای ما، مقاله تکامل الفبای فارسی از بهمن انصاری را بخوانید)، یکی از بهترین و روان‌ترین و زیباترین خطوط جهان است. از همین روی، همواره خوش‌نویسان و هنرمندان ایرانی کوشیده‌اند تا با نگارش این خط به زیباترین شکل ممکن، آن را چشم‌نوازتر نمایند.
کتاب حاضر نیز به همین ترتیب کوشیده است تا تاریخ خط و خوش نویسی فارسی را با کمک منابع تاریخی و اسناد پژوهشی، به شیوه‌ای علمی مکتوب نماید.
همچنین بنگرید به:
توانایی زبان پارسی
آموزش خط میخی
تاریخ ادبیات
فهرست مطالب کتاب
- تقریظات منظوم و منثور
- قدردانی
- پیش‌گفتار
- تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران
- تعریف خط
- قدیمی‌ترین نوشته موجود
- تاریخ اختراع خطوط باستانی
- اختراع خط از کیست؟
- صنعت خط
- علامت‌گذاری
- خط تصویری
- ایدئوگرام
- خط هجایی
- خط الفبایی
- لغت الفبا
- سبب پیدا شدن مرکب و کاغذ و قلم
- چگونگی اساس کشف خط نقشی
- بیان مختصری از تاریخ و پیدایش ظهور خط میخی در ایران
- سومر و آکد
- خط میخی هخانشی، نخستین خط ایران
- اشکال و صعوبت خط میخی
- اولین دانشمندی که موفق به خواندن خط میخی شد
- خط آرامی (پهلوی)
- الفبای فنیقی
- الفبای یونان
- الفبای لاتین
- الفبای آرامی هم از الفبای فنیقی گرفته شده است
- خط پهلوی (اشکانی و ساسانی)
- خط اوستایی (دین‌دبیره)
- خط عربی (کوفی)
- نقطه‌گذاری
- خط فارسی در اوایل ظهور اسلام
- نظری به سابقه تاریخی کتابت قرآن
- تصویر نامه منسوب به پیامبر اسلام که برای پادشاه قبط فرستاد
- دنباله خط فارسی
- بهترین دوران خوشنویسی
- وضع خطوط ایرانی و خوش‌نویسان معروف
- خط نستعلیق
- میرعماد حسنی، بزرگ‌ترین استاد خوشنویسی ایران
- خط شکسته
- خط سیاق
- قرن سیزدهم و هنر خوشنویسی
- کلهر، بزرگ‌ترین خوش‌نویس عصر قاجار
- انحطاط هنر خط در قرن چهاردهم
- تعلیم خط نستعلیق و قواعد آن
- در انتقاد از تغییر خط و برشمردن عیوب آن
- قصیده ارمغان
- تغییر زبان خط
- خط پارسی
- خاتمه کتاب
- منابع و ماخذ
- فهرست خطوط
سخنی در باب خوشنویسی ایرانی
خوشنویسی یکی از هنرهای مهم و با ارزش در فرهنگ و تاریخ ایران است که ریشه‌های عمیق و تاریخی دارد. این هنر که به زیبایی و تزیین خطوط نوشتاری می‌پردازد، نه تنها وسیله‌ای برای انتقال پیام‌ها و مفاهیم بوده، بلکه خود به عنوان یک هنر مستقل نیز شناخته می‌شود.
قبل از ورود اسلام به ایران، انواع مختلفی از خطوط در این سرزمین مورد استفاده قرار می‌گرفت. خط میخی و خط پهلوی از جمله خطوط مهم این دوره هستند. هرچند که این خطوط بیشتر برای نوشتن متون رسمی و حکومتی استفاده می‌شدند و کمتر به عنوان هنر تزیینی مورد توجه قرار می‌گرفتند.
با ورود اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی، خوشنویسی اسلامی به سرعت جایگزین خطوط پیشین شد. خط کوفی، یکی از اولین خطوط اسلامی بود که برای نگارش قرآن و متون مذهبی به کار گرفته می‌شد. این خط با داشتن زوایا و اشکال هندسی، ظاهری خاص و زیبا داشت. خط کوفی را دبیره‌نویسان ایرانی از روی خط پهلوی و خط اوستایی ساختند.
در دوران عباسیان و سپس در دوران سلجوقیان و صفویان، خوشنویسی اسلامی در ایران به اوج خود رسید. خط نسخ و خط ثلث از جمله خطوطی بودند که در این دوران توسعه یافتند و برای نگارش کتب علمی، ادبی و مذهبی استفاده می‌شدند.
در دوران تیموریان، خوشنویسی ایرانی به اوج شکوفایی خود رسید. خط نستعلیق، یکی از زیباترین و مهم‌ترین خطوط خوشنویسی ایرانی در این دوران پدیدار شد. این خط که به «عروس خطوط اسلامی» معروف است، ترکیبی از خطوط نسخ و تعلیق است و به خاطر زیبایی و انعطاف‌پذیری‌اش، به سرعت مورد توجه قرار گرفت.
در دوران صفویان نیز هنر خوشنویسی همچنان مورد توجه بود و آثار بسیاری از خوش‌نویسان بزرگ این دوران به جای مانده است. شاه‌عباس صفوی، خود یکی از حامیان بزرگ هنر و خوشنویسی بود و هنرمندان بسیاری را به دربار خود دعوت می‌کرد.
در دوران قاجاریه و پهلوی نیز خوشنویسی همچنان جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایران داشت. در این دوران، هنرمندان بسیاری به ترویج و آموزش این هنر پرداختند و سبک‌های جدیدی را به وجود آوردند.
انواع خطوط خوشنویسی در ایران
- خط کوفی: یکی از قدیمی‌ترین خطوط اسلامی که بیشتر برای نگارش قرآن به کار می‌رفت.
- خط نسخ: خطی که به خاطر سادگی و زیبایی‌اش برای نگارش کتب علمی و ادبی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- خط ثلث: خطی زیبا و تزئینی که بیشتر برای نگارش عناوین و کتیبه‌ها استفاده می‌شد.
- خط نستعلیق: زیباترین و معروف‌ترین خط ایرانی که ترکیبی از نسخ و تعلیق است و بیشتر برای نگارش شعر و ادبیات فارسی به کار می‌رود.
خوشنویسی در ایران نه تنها به عنوان یک وسیله نوشتاری، بلکه به عنوان یک هنر تزیینی و زیباشناختی مورد توجه قرار گرفته است. این هنر با گذشت زمان و تغییرات فرهنگی و تاریخی، همچنان جایگاه خود را حفظ کرده و به عنوان یکی از نشانه‌های هویت فرهنگی و هنری ایران شناخته می‌شود.
در کافه‌کتاب بخوانید:
جغرافیا از قدیم تا امروز
استالین و تصفیه ارتش سرخ
معماری ارگانیک
طرح‌های آزاد
آزادی مجسمه
کاخ داریوش در شوش
ارمنیان
دانلود کتاب تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران (PDF)
دانلود نسخه PDF کتاب نایاب تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران را به کاربران و فرهیختگان علاقمند به زبان‌شناسی و خوشنویسی پیشنهاد می‌کنیم. این کتاب نایاب توسط کاربران تهیه و ارسال شده است.
شناسنامه کتاب
نام کتاب: تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران
مولف: علی راهجیری
زبان کتاب: پارسی
فرمت کتاب: PDF
حجم کتاب: کمابیش ۱۴ مگابایت
تعداد صفحات: ۳۲۱ برگ الکترونیکی
A brief history of the alphabet: The line should be considered as the link between man and history. Before the invention of writing and alphabet, humanity transmitted the events of the time verbally and for this reason, after a few generations, the event was either forgotten or distorted. But handwriting made a person to preserve the events for the future generations in a detailed and written form. In the same way, this book has tried to write the history of Persian calligraphy and calligraphy in a scientific way with the help of historical sources and research documents.
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید. پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همه‌ی کتاب‌های سایت برای شما فعال می‌شوند.
