“زیگورات چغازنبیل ” (چُغازَنبیل) نیایش‌گاهی باستانی است یادگار از دولت کهن “عیلام“. عیلام یکی از قدیمی‌ترین دولت‌های ایرانی است. قدمت ساخت این زیگورات حدودا به ۱۲۵۰ پیش‌از میلاد برمی‌گردد. چغازنبیل بخش به‌جامانده از شهر “دوراونتش” است و در نزدیکی شهر باستانی “شوش” در استان خوزستان قرار دارد. بر اساس نظر باستانشناسان، ارتفاع این معبد ۵۲ متر بوده که اکنون تنها ۲۶ متر آن باقی مانده است.
چغازنبیل نام باستانی این بنا است. این نام، واژه‌ای محلی و مرکب از دو واژه «چُغا» (در زبان لُری به معنی «تپه») و زنبیل (به معنی «سبد») می‌باشد که اشاره‌ای است به مکان معبد که تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می‌کردند. این مکان نزد باستانشناسان به «دور-اونتَش» معروف است که به زبان امروزی، «دژِ اونتش»» می‌باشد.
“اونتاش‌گال” پادشاه عیلام باستان است و یکی از بزرگترین و قدرت‌مند‌ترین شاهان این دولت می‌باشد و ساخت این شهر مذهبی از فرمان اوست. اما ساخت نیایشگاه چغازنبیل توسط “اونتاش ناپیریش” (حدود ۱۲۵۰ پ.م.)، پادشاه بزرگ عیلام باستان، و برای ستایش ایزد “اینشوشیناک” -الهه نگهبان شوش- ساخته شده‌است.
نکته جالب توجه آن‌که، ویران شدن این معبد در سده‌های اخیر انجام نگرفته. بلکه سه هزار سال‌پیش و در حمله سپاه “آشور بانیپال” -شاه قدرتمند دولت آشور– تخریب گردیده است.
زیگورات چغازنبیل یکی از برجسته‌ترین و قدیمی‌ترین آثار معماری باستانی ایران است که در استان خوزستان، نزدیکی شوش، قرار دارد. این بنا در حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد، در دوران ایلامیان و به دستور اونتاش ناپیریشا، پادشاه ایلامی، ساخته شد. هدف از ساخت این زیگورات، به احتمال زیاد، مکانی برای پرستش ایزد اینشوشیناک، خدای محافظ شهر شوش، بوده است.
معماری و ساختار زیگورات چغازنبیل
زیگورات چغازنبیل یک بنای هرمی شکل و چندطبقه است که از آجرهای خشتی و پخته ساخته شده است. این سازه به صورت مربعی ساخته شده و هر ضلع آن در اصل حدود ۱۰۵ متر طول داشته است. زیگورات پنج طبقه بوده که فقط چهار طبقه آن باقی مانده است. هر طبقه به صورت تدریجی کوچکتر از طبقه زیرین خود ساخته شده و به این ترتیب شکل هرمی به وجود آورده است.
یکی از ویژگی‌های بارز چغازنبیل استفاده از آجرهای کتیبه‌دار است که به خط میخی ایلامی و اکدی نوشته شده‌اند. این کتیبه‌ها شامل اطلاعاتی درباره ساخت بنا و دعاها و نیایش‌هایی به ایزدان مختلف هستند.
اهداف و استفاده‌ها
چغازنبیل نه تنها به عنوان معبدی برای پرستش ایزدان مورد استفاده قرار می‌گرفت، بلکه به احتمال زیاد مکانی برای انجام مراسم دینی و فرهنگی نیز بوده است. محوطه زیگورات شامل دیوارهای دفاعی و چندین بنا و ساختمان دیگر است که احتمالاً به منظور سکونت کاهنان و کارگران، انبارها، و کارگاه‌ها ساخته شده‌اند.
اهمیت تاریخی زیگورات چغازنبیل
زیگورات چغازنبیل به عنوان یکی از بزرگترین و بهترین نمونه‌های معماری زیگوراتی در جهان شناخته می‌شود. این بنا نمایانگر توانمندی‌های مهندسی و معماری ایلامیان است و نشان‌دهنده دین و فرهنگ غنی این تمدن باستانی است.
در سال ۱۹۷۹، زیگورات چغازنبیل به عنوان یکی از نخستین آثار ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. امروزه، این سایت باستانی یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های توریستی و فرهنگی ایران است و هرساله تعداد زیادی از گردشگران و پژوهشگران را به خود جذب می‌کند.
زیگورات چغازنبیل نه تنها به عنوان یک اثر تاریخی بلکه به عنوان نمادی از فرهنگ و هنر ایران باستان مورد توجه است و نقش مهمی در شناخت تاریخ و تمدن‌های پیشین ایران ایفا می‌کند.
همچنین بنگرید به پست‌های زیر:
به‌سوی سیمرغ
بی‌خانمان
کالبدشکافی هنری
برگزیده آثار پاولوف
روزگاری که گذشت
آیین باران‌خواهی بختیاری
دفتر صهبا
شیرمرد سیستان
گذری بر ادبیات کودکان
