مرتاض‌ها (به سانسکریت: sādhu) به کسانی گفته می‌شود که با ریاضت‌های سخت جسمانی و روحانی به دنبال رسیدن به خودشناسی، روشن‌گری (moksha)، و اتحاد با نیروهای الهی هستند. این افراد بخش مهمی از سنت‌های معنوی و مذهبی هند را تشکیل می‌دهند و به دلیل زندگی ساده و زاهدانه، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و دین هند دارند. مرتاض‌ها اغلب در مسیرهای مختلف یوگا و هندوئیسم قدم می‌گذارند و در جستجوی رهایی از چرخه تولد و مرگ هستند.
زندگی و فلسفه مرتاض‌ها
مرتاض‌ها از زندگی روزمره و دنیوی فاصله می‌گیرند و با ترک خانه و خانواده به ریاضت‌های شدید می‌پردازند. آنها اغلب در جنگل‌ها، غارها، یا معابد زندگی می‌کنند و وابستگی‌های مادی خود را کنار می‌گذارند. هدف اصلی آنها از این سبک زندگی، کنترل نفس و دوری از امیال دنیوی است تا به نوعی خلوص روحی و معنوی دست پیدا کنند.
ویژگی‌های زندگی مرتاض‌ها
– پوشیدن لباس‌هایی ساده (اغلب زعفرانی یا سفید) یا گاهی برهنه‌زیستن.
– وابستگی نداشتن به دارایی‌های مادی.
– تغذیه ساده و گاهی روزه‌داری‌های طولانی.
مسیرهای مختلف یوگا و ریاضت
مرتاض‌ها به تمرین‌های مختلف یوگا و مدیتیشن روی می‌آورند تا ذهن و بدن خود را هماهنگ کنند. آنها در مسیرهایی مانند راجا یوگا، بهاکتی یوگا، و کارما یوگا قدم می‌گذارند و از این راه به خودشناسی و آرامش درونی می‌رسند. برخی از آنها به تمرین‌هایی مانند پرانایاما (تنفس‌های کنترل‌شده) و سمادهی (وارد شدن به حالت عمیق مراقبه) می‌پردازند.
انواع مرتاض‌های هندی
در هند چندین گروه و طبقه از مرتاض‌های وجود دارند که هر یک از این‌ها دارای پیروان خود هستند و خط فکری نسبتا مجزایی نیز با یکدیگر دارند. هرچند که در کلیات شبا‌هت‌هایی با هم دارند. در ادامه برخی از این گروه‌ها را معرفی خواهیم کرد.
سانیاسی‌ها
سانیاسی‌ها به کسانی گفته می‌شود که در چهارمین مرحله زندگی هندو (سانیاسا) قرار می‌گیرند. آنها به‌طور کامل از زندگی دنیوی فاصله می‌گیرند و به ریاضت‌های معنوی و خدمت به جامعه روی می‌آورند.
آغوری‌ها
آغوری‌ها از فرقه‌های افراطی مرتاضان هستند که به روش‌های بسیار سخت‌گیرانه‌تری عمل می‌کنند. آنها گاهی در قبرستان‌ها زندگی کرده و از نمادهای مرگ برای از بین بردن ترس‌های درونی خود استفاده می‌کنند.
نات‌ها
این گروه از مرتاضان به تمرینات پیشرفته یوگا و آداب‌ورسوم جادویی می‌پردازند و در جستجوی قدرت‌های خاص معنوی هستند. آنها بر این باورند که از طریق کنترل کامل بدن می‌توانند به جاودانگی روحی دست پیدا کنند.
قدرت‌های فراطبیعی و افسانه‌ها
در فرهنگ هند، مرتاض‌ها گاه به‌عنوان افرادی با توانایی‌های فراطبیعی شناخته می‌شوند. این توانایی‌ها شامل تله‌پاتی، تله‌کینسیس، قدرت شفا دادن و تحمل شرایط سخت جسمی مانند روزه‌های طولانی و ایستادن در یک حالت برای سال‌هاست.
نمونه‌هایی از ریاضت‌های افراطی:
– ایستادن بر یک پا برای مدت‌های طولانی.
– روزه‌داری‌های چندماهه.
– زندگی در غارها و مکان‌های دورافتاده بدون وسایل رفاهی.
نقش مرتاض‌ها در جامعه
مرتاض‌ها علاوه بر جنبه‌های معنوی، در زندگی اجتماعی هند نیز تأثیرگذار بوده‌اند. بسیاری از مردم به این افراد به‌عنوان راهنمای معنوی نگاه می‌کنند و برای مشاوره و برکت‌طلبی به آنها مراجعه می‌کنند. همچنین در جشنواره‌های مذهبی مانند کومبه‌ملا، مرتاض‌ها حضوری پررنگ دارند و مراسم‌های خاصی را اجرا می‌کنند.
با وجود ورود مدرنیته به هند، مرتاضان همچنان جایگاه خود را در فرهنگ این کشور حفظ کرده‌اند. امروزه برخی از مرتاض‌ها در کنار سنت‌های کهن، با جهان مدرن نیز ارتباط برقرار کرده و به آموزش یوگا و مدیتیشن می‌پردازند.
مرتاض‌های هندی نماد زهد، ریاضت، و تلاش برای رهایی از امیال دنیوی هستند. آنها با پشت سر گذاشتن زندگی مادی، به دنبال تحقق خودشناسی و پیوند با نیروهای الهی هستند. تأثیر آنها نه‌تنها در فرهنگ و مذهب هند بلکه در آموزش‌های جهانی مانند یوگا و مدیتیشن نیز دیده می‌شود. مرتاض‌ها همچنان در قلب جامعه هندی جایگاه ویژه‌ای دارند و نمادی از تلاش انسان برای رسیدن به حقیقت مطلق هستند.
تصویر جالبی از یک مرتاض هندی در قرن نوزدهم
وی برای اینکه نتواند به راحتی استراحت کند یک چهارچوب فلزی را مدت ها بر گردن خود حمل می‌کند.
هندوستان؛ حدود 1850
در کافه کتاب بخوانید:
ایرانیان غیرآریایی و اولین دین ایرانی
عرفان و تصوف خراسان
هوشنگ و دیاکو
کمونیسم و اندیشه اشتراکی در ایران
تاریخ کاظمین و بغداد
پژوهشی در زندگی علی
ایرانی‌تباران هند
کوچ ایرانیان به هندوستان
آموزش یادگیری 150 کلمه انگلیسی در یک روز
آموزش انگلیسی با کمک تجسم‌گرایی
