اگر صحبت از تمدن ایرانی کنیم، با قدمتی در حدود شش تا هفت هزار سال تمدن مواجه هستیم. در ایران از هزاره‌های دور مردمان بومی ساکن بوده و این مردمان برپا کننده تمدنی شگفت‌انگیز و عمیق بودند که به مرور زمان، بنیان و اساس فرهنگ نام و منسجم ایرانی/آریایی را ایجاد کرد. این فرهنگ عمیق و ریشه‌دار که در تمام دنیا بی‌نظیر است، به عنوان مهم‌ترین میراث مشترک همه ما ایرانی‌ها و مردمان ساکن در کشورهای اطراف که پیش از دوران استعمار، بخشی از ایران‌زمین بوه‌اند، را تشکیل می‌دهند.
اما معمولا علاقمندان به تاریخ و کسانی که تاریخ را به صورت غیرحرفه‌ای دنبال می‌کنند، چندان علاقه‌ای به تاریخ کشورمان قبل از دو هزار و پانصد سال، ندارند! این بدان دلیل است که از حدود 2500 تا 2700 سال پیش، نخستین پادشاهی ملی ایرانی شکل گرفت و توالی حکومت‌ها استمرار آن که منجر به تشکیل کشور ایران در معنای سیاسی آن شد، از این زمان آغاز گردید.
در این مقاله بر آن هستیم تا به معرفی سلسله‌های پادشاهی ایران‌زمین بپردازیم. با کافه کتاب همراه باشید.
معرفی فرهنگ و تمدن ایران
همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، در تاریخ ایران از حدود 2500 تا 2700 سال پیش، یک پادشاهی منسجم و سیستم حکومت یک‌پارچه به وجود آمد و تا امروز این نوع حاکمیت ملی در ایران دوام دارد.
حکومت‌های ایرانی اغلب توسط ایرانیان بنا گذاشته گردیدند. باری در این میان حکومت‌هایی نیز وجود داشتند همچون حکومت سلوکیان یا ایلخانان که حکومت‌هایی غیرایرانی بودند. اما به دلیل قدرت و انسجام و ریشه فوق‌العاده فرهنگ ایرانی، همه حکومت‌های غیرایرانی نیز به مرور در ایران و فرهنگ ایرانی حل شده و به قول معوف، ایرانیزه شدند.
فرهنگ ایرانی یک نوع فرهنگ خاص و منحصر به فرد است. این فرهنگ برگرفته از هیچ فرهنگی دیگری نیست باری باید توجه داشت که در طی مناسبات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، از جوامع اطراف خود تاثیراتی پذیرفته است.
فرهنگ ایرانی نوع خاصی از فرهنگ است که شامل جشن‌های منحصر به فرد، آداب و رسوم خاص، زبان و ادبیات بومی و… می‌باشد که مجموع این اِلِمان‌ها فرهنگ کهن‌سال ایران‌زمین را ساخته است. حال که با مفهوم فرهنگ و فرهنگ ایرانی آشنا شدیم، به سراغ اصل مطلب خواهیم رفت و به معرفی سلسله های پادشاهی ایران زمین از ابتدا تا دوره معاصر خواهیم پرداخت.
معرفی سلسله های پادشاهی تاریخ ایران
حکومت‌های ایرانی به ترتیب از 2700 سال پیش با پادشاهی مادها آغاز شد و تا دوران پهلوی ادامه پیدا کرد. پس از آن نوع حکومت پادشاهی از میان رفت و جمهوری اسلامی به جای آن در کشور مستقر شد. اکنون به معرفی حکومت‌ها و سلسله‌های پادشاهی ایران زمین خواهیم پرداخت:
- پادشاهی مادها (از 648 پیش از میلاد تا 549 پیش از ملاد)
- پادشاهی هخامنشیان (از 550 پیش از میلاد تا 330 پیش از میلاد)
- پادشاهی سلوکیان (از 312 پیش از میلاد تا 64 پیش از میلاد)
- پادشاهی اشکانیان (از 247 پیش از میلاد تا 224 میلادی)
- پادشاهی ساسانیان (از 224 میلادی تا 651 میلادی)
- پادشاهی طاهریان (از 821 میلادی تا 873 میلادی)
- پادشاهی صفاریان (از 861 میلادی تا 1002 میلادی)
- پادشاهی سامانیان (از 874 میلادی تا 1004 میلادی)
- پادشاهی آل‌زیار (از 931 میلادی تا 1090 میلادی)
- پادشاهی آل‌بویه (از 932 میلادی تا 1055 میلادی)
- پادشاهی غزنویان (از 975 میلادی تا 1187 میلادی)
- پادشاهی سلجوقیان (از 1037 میلادی تا 1194 میلادی)
- پادشاهی خوارزمشاهیان (از 1200 میلادی تا 1221 میلادی)
- پادشاهی ایلخانان (از 1256 میلادی تا 1335 میلادی)
- پادشاهی تیموریان (گورکانیان) (از 1506 میلادی تا 1370 میلادی)
- حکومت‌های قراقویونلو و آق‌قویونلو ( از 1470 میلادی تا 1508 میلادی)
- پادشاهی صفویه (از 1501 میلادی تا 1736 میلادی)
- پادشاهی افشاریه (از 1736 میلادی تا 1796 میلادی)
- پادشاهی زندیه (از 1751 میلادی تا 1794 میلادی)
- پادشاهی قاجاریه (از 1796 میلادی تا 1925 میلادی)
- پادشاهی پهلوی (از 1925 میلادی تا 1979 میلادی)
- جمهوری اسلامی (از 1979 میلادی تا امروز)
البته در این میان حکومت‌های کوچک‌تری نظیر کوشانیان، اتابکان، جلایریان، سربداران و… نیز در ادوار گوناگون در گوشه و کنار ایران حکومت‌هایی کوچک داشتند اما از آن‌جایی که قلمرو این حکومت‌ها کوچک بودند، از آوردن نام آن‌ها به عنوان حکومت‌های ملی چشم‌پوشی کردیم.
برای اطلاعات بیشتر بنگرید به: خلاصه تاریخ ایران
