استانبول به عنوان بزرگترین شهر ترکیه و یکی از 15 شهر بزرگ جهان، در حاشیه تنگه بسفر و در حوزه منطقه شاخ طلایی قرار گرفته است. این شهر به عنوان تنها کلانشهر جهان است که به علت وسعت بسیار زیاد در دو قاره مختلف اروپا و آسیا قرار گرفته است.
استانبول علاوه بر برخورداری از موقعیت جغرافیایی منحصربفرد، دارای تاریخچه‌ای طولانی است و ظهور و سقوط بسیاری از امپراتوری‌های مشهور را در تاریخ خود تجربه کرده است. به علت همین تغییرات در امپراتوری‌ها نیز نام این شهر در ادوار مختلف تاریخ دستخوش تغییر شد.
امپراتوری بیزانس
اگرچه شواهدی مبنی بر سکونت انسان‌ها در استانبول از حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح بدست آمده اما با این حال این منطقه تا زمان ورود استعمارگران یونانی در قرن هفتم پیش از میلاد تبدیل به شهر نشد. این استعمارگران با رهبری پادشاه بیزانسی، به دلیل موقعیت استراتژیک استانبول در امداد تنگه بسفر، تصمیم به سکونت در آنجا گرفته و در آن دوران تصمیم بر آن شد تا این شهر بیزانس نام‌گذاری شود.
امپراطوری روم (330- تا 395)
شهر بیزانس در قرن سوم پیش از میلاد به عنوان بخشی از امپراتوری روم درآمد و در این دوران بود که امپراتور روم کنستانتین کبیر، دستور بازسازی کلی این شهر را صادر کرد. هدف او از این کار توسعه بناهای تاریخی این شهر منطبق با معماری خاص رومی بود. در سال 330 پیش از میلاد، کنستانتین این شهر را به عنوان پایتخت امپراتوری روم برگزیده و نام آن را به قسطنطنیه تغییر داد. در اینجا بود که دوران رشد و رونق بی‌سابقه این شهر آغاز شد.
امپراتوری بیزانس (روم شرقی) (395-1204 و 1261-1453)
پس از مرگ امپراتور تئودوسیوس اول در سال 395 میلادی، امپراتوری روم دستخوش تغییرات عمده‌ای شد و پسران وی، مناطق تحت تسلط امپراتوری را مداوما بین خود تقسیم می‌کردند. پس از تقسیم قلمرو، قسطنطنیه به عنوان پایتخت امپراتوری بیزانس در قرن چهارم میلادی شناخته شد.
این شهر به عنوان بخشی از امپراتوری بیزانس، برخلاف هویت رومی قبلی خود به طور مشخصی به سمت یونانی شدن پیش رفت و به علت قرارگیری در مرکز دو قاره آسیا و اروپا، به یکی از مراکز اصلی تجارت، فرهنگ و دیپلماسی دنیا بدل شد.
در اینجا بود که با شورش ضد دولتی نیکا در سال 532 که در میان مردم این شهر رخ داد، قسطنطنیه به طور قابل توجهی دچار خسارت‌های مهم شد. پس این واقعه و در جریان بازسازی شهر بسیاری از بناهای مهم و تاریخی این شهر مانند ایاصوفیه ساخته و این شهر به عنوان مرکز کلیسای ارتدکس یونان برگزیده شد.
امپراتوری لاتین (1204-1261)
هرچند که قسطنطنیه به عنوان بخشی از تاریخ امپراتوری بیزانس همواره مورد توجه قرار گرفته و عوامل مختلفی باعث رشد و رونق آن شد، اما همین عوامل هم این شهر را تبدیل به یکی از بزرگترین اهداف دولت‌های دیگر برای فتح و کشورگشایی کرده و برای صدها سال، سربازان زیادی از سراسر خاورمیانه به این شهر حمله‌ور شدند. برای مدتی در سال 1204، پس از فتح این شهر، کنترل قسطنطنیه به دست سربازان جنگ صلیبی چهارم افتاد و متعاقبا پس از آن، این شهر تبدیل به مرکز امپراتوری لاتین کاتولیک شد.
با شدت‌گرفتن درگیری میان امپراتوری کاتولیک لاتین و امپراتوری ارتدوکس بیزانس، قسطنطنیه در مرکز این درگیری‌ها قرار گرفت و به طور قابل توجهی دچار خسارت و آسیب‌شد. این شهر از نظر مالی رو به افول گذاشته و جمعیت آن به طور گسترده مهاجرت کردند و با فروپاشی دیواره‌های امنیتی اطراف شهر، در برابر حملات بیشتر از گذشته آسیب‌پذیر شد.
در سال 1261 و در بحبوحه این هرج و مرج‌ها، امپراتوری نیکیه موفق به بازپس‌گیری قسطنطنیه شد و این شهر بار دیگر تحت کنترل امپراتوری بیزانس قرار گرفت. اما تقریبا در همین موقع بود که ترک‌های عثمانی موفق شده بودند تا شهرهای اطراف قسطنطیه را فتح کرده و عملا ارتباط این شهر را با بسیاری از مراکز و شهرهای مهم قطع کنند.
امپراتوری عثمانی (1453-1922)
پس از محاصره 53 روزه قسطنطنیه توسط عثمانی‌ها این شهر در آستانه فروپاشی قرار گرفت و سرانجام در 29 می 1453 توسط سلطان محمد دوم به طور کامل فتح شد. در جریان محاصره این شهر، کنستانتین یازدهم به عنوان آخرین امپراتور بیزانس، در حال دفاع از شهر کشته شد و تقریبا بلافاصله پس از فتح، به عنوان پایتخت امپراتوری عثمانی انتخاب و نام آن به استانبول تغییر کرد.
سلطان محمد پس از تسلط بر استانبول با استفاده از ایجاد بازار بزرگ (یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان) و بازگرداندن شهروندان کاتولیک و یونانی ارتدوکسی که از شهر فرار کرده بودند به دنبال احیای مجدد شکوه این شهر بود. او علاوه بر بازگرداندن شهروندان مسیحی، زمینه سکونت خانواده‌های مسلمان و یهودی را نیز در این شهر فراهم آورد و اینگونه بود که جمعیتی مختلط از ادیان مختلف در این شهر ساکن شدند. سلطان محمد همچنین ساخت بناهایی با معماری منحصربفرد همچون مدارس، بیمارستان‌ها، حمام و مساجد را در دستور کار خود قرار داد.
در بین سال‌های 1520 تا 1566، سلطان سلیمان کنترل امپراتوری عثمانی را عهده دار بود و در این زمان، با کسب دستاورد‌های هنری و معماری بی‌نظیر، شهر استانبول به عنوان یکی از بزرگترین مراکز فرهنگی، سیاسی و تجاری جهان شناخته شد. در اواسط دهه اول 1500 جمعیت استانبول به حدود 1 میلیون نفر می‌رسید و امپراتوری عثمانی بر آن حکمرانی می‌کرد تا اینکه توسط متفقین و در بحبوحه جنگ جهانی اول اشغال شد.
جمهوری ترکیه (1923 تا کنون)
پس از اتمام جنگ جهانی اول و با وقوع جنگ‌های استقلال ترکیه، استانبول در سال 1923 به عنوان بخشی از جمهوری ترکیه شناخته شد. در این هنگام دیگر استانبول پایتخت جمهوری تازه تأسیس نبود و در سال‌های نخست پس از تشکیل جمهوری از کانون توجهات خارج شد و سرمایه‌گذاری‌های جدید حول محور پایتخت جدید این کشور یعنی آنکارا شکل گرفت. اما در دهه‌های 1940 و 1950 بار دیگر این شهر رشدی مجدد را آغاز کرد و میادین عمومی، بلوارها و خیابان‌های جدید زیادی در آن ساخته شد و در پی آن بسیاری از ساختمان‌های بافت تاریخی این شهر تخریب شدند.
در سال‌های دهه 1970، جمعیت استانبول به شکل قابل توجهی افزایش یافت و مرزهای این شهر تا روستاها و جنگل‌های اطراف آن نیز گسترش یافت و اینگونه شد که در نهایت یک کلانشهر بزرگ در کلاس جهانی بوجود آمد.
استانبول امروزی
بسیاری از مناطق بافت تاریخی شهر استانبول در سال 1985 توسط سازمان جهانی یونسکو به عنوان میراث جهانی شناخته شد. علاوه بر آن، به دلیل موقعیت فعلی به عنوان مرکز یکی از قدرت‌های نوظهور جهانی و همچنین وجود تاریخ غنی که از اهمیت بالایی نیز در فرهنگ اروپا و جهان برخوردار بود، این شهر در سال 2010 توسط اتحادیه اروپا به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا انتخاب شد.
با اینکه امروزه و به علت وقوع مشکلات اقتصادی خرید ملک در ترکیه دچار کاهش شده، اما هنوز بسیاری از ایرانیان، استانبول را برای گذراندن تعطیلات و همچنین خرید ملک به عنوان راهکاری برای دریافت اقامت ترکیه انتخاب می‌کنند و به همین علت، تعداد زیادی از شرکت‌های خرید و فروش ملک مانند گونش اینوست برای کمک به ایرانیانی که به دنبال یافتن خانه رویایی خود در ترکیه هستند راه‌اندازی شده است.
