کفتار غارنشین که با نام کفتار خال‌خالی‌ِعصر‌ِیخبندان نیز شناخته میشود، یک زیرگونه ماقبل تاریخی از گونه کفتار خال‌خالیست که از شبه‌جزیره‌ایبری (اسپانیا و پرتغال) تا سیبری‌شرقی یافت می‌شده است.
این جانور یکی از شناخته‌شده‌ترین پستانداران عصر یخبندان است و بقایای استخوانی آن در غارهای بسیاری در اروپا پیدا شده است.
کفتار غارنشین اروپایی از خویشاوند آفریقایی امروزی اش بسیار بزرگتر بوده و وزن آن 225 پوند برابر با 102 کیلوگرم تخمین زده میشود. در نمونه های یافت شده متعلق به دوره پلیستوسن پسین در اروپا، اندازه استخوان‌های کف دست و پای آنها نسبت به همتای امروزی، کوتاه‌تر و ضخیم‌تر و استخوان‌های ران و بازو درازتر است که حاکی از سازگاری‌های متناسب با یک زیستگاه متفاوت از زیستگاه کفتار خال‌خالی امروزیست.
همانند نمونه‌های آفریقایی، کفتارهای غارنشین ماده از همتای نر خود بزرگتر بوده‌اند. لانه‌های متعددی در اروپا یافت شده که نشان میدهد کفتار غارنشین، شکار‌های بزرگ -عمدتا اسب‌های وحشی و سپس گاو های کوهان‌دار آمریکایی پشمالو و کرگدن پشمالو- را ترجیح می‌داده است. علاقه وافر کفتارهای غارنشین به اسب بر رفتار کفتار خال‌خالی امروزی که عمدتا گورخر‌ها را شکار می‌کند منطبق است.
گونه های شکار ثانویه آنها شامل انواعی از غزال و گوزن‌های آن دوره می‌شده است. تعداد کمی بقایای متعلق به گرگ نیز در لانه‌های آنها کشف شده است. کفتارهای غارنشین احتملا گرگ‌ها را به خاطر رقابت درون‌رسته‌ای می‌کشته‌اند، اگر‌چه حضور بقایای گرگ در غار‌ها -که جایگاه تغذیه از شکار است- نشان دهنده اهداف غذایی نیز می‌باشد که میان گوشت‌خواران نادر است.
شکارهایی که بخشی از آن توسط نئاندرتال‌ها و سپس بخشی توسط کفتارهای غارنشین انجام شده است نشان میدهد که آن کفتارها بعضی از اوقات شکار نئاندرتال‌ها را می‌دزدیده‌اند و بر سر تصاحب غار‌ها رقابت می‌کرده‌اند. غارهای زیادی اسکان‌های متناوب را توسط نئاندرتال‌ها و کفتارها نشان میدهد. شاید حضور جمعیت‌های زیادی از کفتارها در مناطق دوردست شرقی روسیه اسکان انسان‌ها در آمریکای‌شمالی را به تاخیر انداخته باشد. شواهد فسیلی‌ای مربوط به دوره پلیستوسن میانی در اروپا وجود دارد که نشان میدهد آنها کفتارها را سلاخی و احتمالا مصرف می‌کرده‌اند.
علت انقراض آنها به درستی فهمیده نشده، با این حال احتمالا ترکیبی از عوامل مختلفی مانند تغییرات آب و هوایی و رقابت با دیگر درندگان بوده است. کفتارهای غارنشین حدود یازده هزار سال پیش منقرض شدند.
فسیل کفتار غارنشین
موزه ما قبل تاریخ هینریش شوله،آلمان
