دانلود کتاب “چوپانیان در تاریخ ایلخانیان” (تاریخ آل‌چوپان)

کتاب نایاب چوپانیان در تاریخ ایلخانیان با نام دیگر تاریخ آل‌چوپان پژوهشی ارزشمند از دکتر ابوالفضل نبئی می‌باشد.

کتاب چوپانیان در تاریخ ایلخانیان یا تاریخ آل‌چوپان اثری پژوهشی منحصر به خاندان آل‌چوپان می‌باشد. این کتاب به همراه معرفی چهل و پنج اثر تاریخی دست اول از مورخان سده هفت و هشت هجری به همراه نقد و بررسی منابع اصیل این دوره می‌باشد.

سلسلهٔ چوپانیان؛ میراثی کوتاه اما مهم در تاریخ ایران

پس از فروپاشی دولت ایلخانیان در قرن هشتم هجری قمری، ایران وارد دوره‌ای از تجزیه و حکومت‌های محلی شد. در این دوران، خاندان‌ها و امیران گوناگون بخش‌هایی از سرزمین ایران را به دست گرفتند. یکی از این خاندان‌ها، چوپانیان بودند که در نواحی آذربایجان و بخش‌هایی از غرب ایران قدرت گرفتند. اگرچه حکومت آنان چندان طولانی نبود، اما در تاریخ ایرانِ پس از ایلخانان نقش مهمی ایفا کردند.

بنیان‌گذار سلسله

نام سلسلهٔ چوپانیان از امیری به نام امیر چوپان گرفته شده است. امیر چوپان یکی از سرداران بزرگ ایلخانی بود که در دورهٔ غازان‌خان و اولجایتو خدمات نظامی فراوانی انجام داد و به مقامات عالی رسید. او از نظر نفوذ سیاسی چنان قدرتی داشت که برخی او را حاکم واقعی ایران در اواخر دورهٔ ایلخانی می‌دانند. پس از کشته شدن او در سال ۷۲۸ هجری قمری، فرزندان و نوادگانش توانستند بخش‌هایی از قلمرو ایلخانی را به تصرف خود درآورند و سلسلهٔ جدیدی بنیان گذارند که به نام «چوپانیان» مشهور شد.

قلمرو و مرکز حکومت

حکومت چوپانیان بیشتر در آذربایجان، تبریز و بخش‌هایی از قفقاز استقرار داشت. تبریز به‌عنوان یکی از مراکز اصلی سیاسی و اقتصادی، پایگاه مهم این سلسله بود. کنترل بر تبریز به آنان امکان می‌داد که در تجارت و مسیرهای بازرگانی بین ایران، آناتولی و قفقاز نقش پررنگی ایفا کنند.

دورهٔ چوپانیان با هرج‌ومرج و جنگ‌های داخلی همراه بود. آنان همواره درگیر رقابت با سلسله‌های محلی دیگر مانند:

• جلایریان که در بغداد و عراق عجم قدرت داشتند.
• مظفریان در فارس و کرمان.
• بازماندگان ایلخانان و امیران محلی کوچک‌تر.

این کشمکش‌ها سبب شد حکومت چوپانیان ثبات چندانی نداشته باشد.

مهم‌ترین فرمانروایان

• حسن کوچک: نوهٔ امیر چوپان، نخستین فردی بود که به‌طور جدی قدرت را در آذربایجان به دست گرفت. او در آغاز توانست رقبای خود را شکست دهد و اقتدار خاندان چوپانیان را تثبیت کند.
• حسن بزرگ: پس از او، حسن بزرگ تلاش کرد حکومت را گسترش دهد، اما در برابر جلایریان و رقبا ناکام ماند.

این دو چهره اصلی‌ترین حاکمان چوپانی بودند و پس از آنان، حکومت به سرعت دچار ضعف و فروپاشی شد.

فرهنگ و هنر در عصر چوپانیان

اگرچه حکومت چوپانیان کوتاه بود، اما در این دوره همچنان سنت‌های فرهنگی و هنری ایرانِ پس از ایلخانان ادامه یافت. تبریز مرکز مهمی برای هنر کتاب‌آرایی، خوشنویسی و معماری باقی ماند. فرمانروایان چوپانی هرچند گرفتار جنگ بودند، اما از حمایت از علما و هنرمندان غافل نشدند.

قدرت چوپانیان بیش از چند دهه دوام نیاورد. فشارهای سیاسی و نظامی از سوی جلایریان و دیگر حکومت‌های محلی، همراه با ضعف داخلی، باعث شد این سلسله به تدریج از صحنه حذف شود. تا نیمهٔ قرن هشتم هجری، حکومت آنان عملاً پایان یافت و قلمروشان میان رقبای قدرتمند تقسیم شد.

با وجود کوتاه بودن دوران حکومت، سلسلهٔ چوپانیان اهمیت ویژه‌ای در تاریخ ایران دارد:

1. واسطه‌ای میان ایلخانان و حکومت‌های بعدی: آنان بخشی از انتقال قدرت از ایلخانان به سلسله‌های محلی بعدی را بر عهده داشتند.
2. نقش در تاریخ آذربایجان: تبریز در این دوره همچنان یکی از مهم‌ترین مراکز اقتصادی و سیاسی منطقه بود.
3. نماد دوران گذار: حکومت چوپانیان نشان‌دهندهٔ دوره‌ای از تجزیه و رقابت‌های محلی است که زمینه را برای ظهور قدرت‌های بعدی مانند قراقویونلو و آق‌قویونلو فراهم کرد.

دانلود کتاب تاریخ آل چوپان

سلسلهٔ چوپانیان هرچند در تاریخ ایران چندان مشهور نیستند و دوران کوتاهی بر بخشی از کشور حکومت کردند، اما در فضای آشفتهٔ پس از سقوط ایلخانان توانستند نقشی مهم ایفا کنند. حکومت آنان نمونه‌ای روشن از انتقال قدرت در دورهٔ فترت و آشوب است. با مطالعهٔ این سلسله درمی‌یابیم که تاریخ ایران نه‌تنها از پادشاهان بزرگ، بلکه از سلسله‌های کوچک‌تر نیز شکل گرفته است؛ سلسله‌هایی که هر یک سهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی سرزمین ایران داشته‌اند.

دانلود کتاب چوپانیان در تاریخ ایلخانیان (تاریخ آل‌چوپان) را به پژوهشگران تاریخ ایران پس از اسلام پیشنهاد می‌کنیم. این کتاب چاپ سال 1352 خورشیدی می‌باشد.