دانلود کتاب “رد تصوف و رد حکمت الاشراق”

کتاب نایاب “رد تصوف و رد حکمت الاشراق” اثری بسیار قدیمی به قلم دکتر موسی جوان می‌باشد. این کتاب در سال 1341 خورشیدی منتشر شده است.

تصوف چیست؟

تصوف یا عرفان اسلامی، راهی معنوی برای شناخت حقیقت الهی و رسیدن به قرب خداوند است. ریشه‌ی تصوف در سادگی، زهد و پاکی درون نهفته است و هدف اصلی آن تزکیه نفس و درک حضور خدا در همه لحظات زندگی است. صوفیان باور دارند که شناخت حقیقی خدا با عقل و استدلال به دست نمی‌آید، بلکه از راه عشق، اخلاص و تجربه‌ی درونی حاصل می‌شود.

در تاریخ اسلام، تصوف از قرن دوم هجری شکل گرفت و به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری و فرهنگی جهان اسلام تبدیل شد. بزرگانی چون حسین بن منصور حلاج، ابوسعید ابوالخیر، مولانا جلال‌الدین بلخی، و حافظ شیرازی از مشهورترین چهره‌های عرفان و تصوف هستند. آنان عشق را جوهر هستی می‌دانستند و معتقد بودند که انسان می‌تواند با عشق الهی، از خودی و نفس رها شده و به وحدت با خدا برسد.

در تصوف، مفاهیمی چون فنا (از میان رفتن خود در حق)، بقا (ماندن در ذات الهی)، سیر و سلوک (سفر روحانی سالک)، و ذکر (یاد دائم خدا) اهمیت ویژه‌ای دارد. تصوف نه تنها یک نظام فکری، بلکه شیوه‌ای برای زیستن است؛ راهی برای تبدیل ایمان نظری به تجربه‌ی عاشقانه و عملی از خداوند.

حکمت اشراق چیست؟

حکمت اشراق مکتبی فلسفی است که توسط شهاب‌الدین سهروردی در قرن ششم هجری بنیان‌گذاری شد. واژه‌ی «اشراق» به معنای تابش نور و روشنایی است و در این فلسفه، نور به عنوان اصل و حقیقت هستی در نظر گرفته می‌شود. سهروردی حکمت اشراق را تلاشی برای پیوند دادن عقل فلسفی یونان با حکمت شهودی ایران باستان می‌دانست.

بر اساس این مکتب، شناخت حقیقی نه‌تنها از راه عقل، بلکه از طریق اشراق درونی و شهود قلبی حاصل می‌شود. در نگاه اشراقیان، هر موجودی پرتوی از نور الهی است و هرچه موجودات به مبدأ نور نزدیک‌تر باشند، وجودشان کامل‌تر است. بدین ترتیب، نظام هستی همچون سلسله‌مراتبی از نورهاست که در رأس آن “نورالانوار” یعنی خداوند قرار دارد.

سهروردی برای تبیین اندیشه‌های خود، از نمادهای نور و ظلمت بهره گرفت و فلسفه را با عرفان و اشراق درآمیخت. او بر اهمیت تهذیب نفس، پاکی دل و تجربه‌ی باطنی تأکید داشت. حکمت اشراق، تأثیر عمیقی بر فلسفه‌ی اسلامی، به‌ویژه بر اندیشه‌های ملاصدرا در حکمت متعالیه گذاشت و پلی میان تفکر فلسفی و عرفانی در جهان اسلام ایجاد کرد.

معرفی کتاب «رد تصوف و رد حکمه‌الاشراق» نوشتهٔ موسی جوان

کتاب رد تصوف و رد حکمه‌الاشراق یکی از آثار کم‌نظیر در حوزهٔ نقد اندیشه‌های عرفانی و فلسفی اسلامی است که توسط موسی جوان، از پژوهشگران و متفکران مذهبی قرن چهاردهم هجری شمسی، نگاشته شده است. این کتاب در حدود سال ۱۳۴۱ شمسی به چاپ رسیده و هدف اصلی آن بررسی انتقادی دو مکتب مهم فکری در تاریخ اسلام یعنی تصوف و حکمت اشراق است. نویسنده با رویکردی عقلانی و نقادانه، به تحلیل مبانی این دو جریان می‌پردازد و می‌کوشد تا از دیدگاه کلام اسلامی و نصوص دینی، ایرادهای معرفتی و فلسفی آن‌ها را آشکار سازد.

موسی جوان در این کتاب، تصوف را جریانی می‌داند که در طول تاریخ، از آموزه‌های اصیل قرآن و سنت فاصله گرفته و به نوعی التقاط فکری میان اسلام، فلسفهٔ یونان و اندیشه‌های هندی تبدیل شده است. او معتقد است که بسیاری از مفاهیم محوری تصوف مانند وحدت وجود، فنا و بقا، و معرفت شهودی، ریشه در تعالیمی غیر از اسلام دارند و گاه به نوعی غلو و بدعت در دین منجر می‌شوند. نویسنده با استناد به آیات، احادیث و آثار علمای بزرگ اسلامی، استدلال می‌کند که راه حقیقی سیر و سلوک، نه در ریاضت‌های افراطی و حالات وجدآمیز، بلکه در عمل به شریعت و تبعیت از پیامبر اسلام است.

در بخش دوم، موسی جوان به نقد حکمت اشراق اثر شهاب‌الدین سهروردی می‌پردازد. او این مکتب را ادامه و تکامل‌یافتهٔ فلسفه نوافلاطونی می‌داند که با ظاهری اسلامی، اما باطنی فلسفی و رمزی در میان متفکران مسلمان رواج یافت. به باور او، اساس حکمت اشراق بر نوعی معرفت شهودی و درک باطنی از هستی است که با عقل‌گرایی و برهان فلسفی سازگار نیست. موسی جوان بر این نکته تأکید می‌کند که تکیهٔ بیش از حد سهروردی بر اشراق و شهود، موجب فاصله گرفتن از معیارهای عقلانی و وحیانی می‌شود و در نهایت، مرز میان فلسفه و عرفان را مخدوش می‌سازد.

از نظر ساختاری، کتاب به‌صورت منظم و مستند نوشته شده است. نویسنده با دقت علمی و زبانی صریح، مفاهیم دشوار فلسفی و عرفانی را توضیح داده و سپس نقد خود را بر پایهٔ قرآن و سنت اسلامی ارائه می‌کند. نثر کتاب اگرچه گاه متأثر از سبک نگارش قدیمی است، اما استدلال‌ها روشن و منطقی بیان شده‌اند.

اهمیت این اثر در آن است که دیدگاهی متفاوت از جریان غالب در فلسفه و عرفان اسلامی ارائه می‌دهد. در حالی که بسیاری از متفکران مسلمان از تصوف و حکمت اشراق به‌عنوان میراث معنوی و فکری تمدن اسلامی یاد می‌کنند، موسی جوان این دو را مورد بازنگری جدی قرار می‌دهد و نسبت به انحرافات احتمالی آن‌ها هشدار می‌دهد. از این رو، کتاب رد تصوف و رد حکمه‌الاشراق نه تنها یک متن انتقادی دینی، بلکه سندی تاریخی از مناظرات فکری دوران معاصر ایران به شمار می‌آید. این اثر برای پژوهشگران فلسفه اسلامی، کلام، و تاریخ اندیشه دینی، منبعی ارزشمند و تأمل‌برانگیز است که نشان می‌دهد گفت‌وگو میان عقل، ایمان و عرفان همچنان زنده و پویاست.

دانلود کتاب رد تصوف و رد حکمه‌الاشراق