دوره ساسانیان (224-651 میلادی) یکی از مهم‌ترین و پرتحول‌ترین ادوار تاریخ ایران باستان است. این دوره شاهد رویدادهای مهمی بود که تأثیرات عمیقی بر تاریخ ایران و منطقه گذاشت. در زیر به برخی از این رویدادهای مهم اشاره می‌کنم:
تأسیس سلسله ساسانی
– ظهور اردشیر بابکان: اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانی، در سال 224 میلادی پس از شکست دادن آخرین پادشاه اشکانی، اردوان پنجم، به قدرت رسید. او نظام اداری و سیاسی جدیدی را بنیان نهاد و تلاش کرد تا اقتدار مرکزی را تقویت کند.
جنگ‌های ایران و روم
– جنگ‌های مستمر با امپراتوری روم: در طول دوره ساسانی، جنگ‌های متعددی بین ایران و روم (و بعداً امپراتوری بیزانس) رخ داد. این جنگ‌ها شامل نبردهای مشهور مانند نبردهای کارهه، هرمزدگان، و جنگ‌های شاپور یکم با والریانوس بود.
– فتح انطاکیه: شاپور یکم در زمان حکومت خود توانست انطاکیه، یکی از شهرهای مهم رومی، را به تصرف درآورد و امپراتور روم، والریانوس، را اسیر کند.
اصلاحات و توسعه داخلی
– اصلاحات اقتصادی و اجتماعی: خسرو انوشیروان (531-579 میلادی) یکی از بزرگ‌ترین شاهان ساسانی بود که اصلاحات عمده‌ای در زمینه‌های مالی، اداری و نظامی انجام داد. او نظام مالیاتی جدیدی را معرفی کرد و به توسعه شبکه‌های آبیاری و جاده‌ها پرداخت.
– توسعه فرهنگی و علمی: در دوره خسرو انوشیروان، ایران شاهد رشد فرهنگی و علمی بزرگی بود. او از دانشمندان و فیلسوفان برای آمدن به دربار دعوت کرد و ترجمه‌های آثار یونانی و هندی به پهلوی را تشویق نمود.
دین و مذهب
– ترویج زرتشتی‌گری: دین زرتشتی به عنوان مذهب رسمی امپراتوری ساسانی شناخته شد و موبدان زرتشتی نقش مهمی در دستگاه حکومتی ایفا کردند. شاهان ساسانی به شدت از این دین حمایت می‌کردند و آتشکده‌های بزرگی ساختند.
– آزار و اذیت اقلیت‌های دینی: در این دوره، پیروان سایر ادیان مانند مسیحیان، یهودیان و مانویان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند، هرچند که در برخی مقاطع، روابط مذهبی تساهل‌آمیزتری نیز وجود داشت.
سقوط امپراتوری ساسانی
– تهاجمات اعراب مسلمان: امپراتوری ساسانی در نیمه اول قرن هفتم میلادی با تهاجمات اعراب مسلمان مواجه شد. پس از نبردهای قادسیه (637 میلادی) و نهاوند (642 میلادی)، نیروهای مسلمان موفق شدند قلمرو ساسانی را به تصرف درآورند.
– سقوط یزدگرد سوم: آخرین شاه ساسانی، یزدگرد سوم، در سال 651 میلادی کشته شد و با مرگ او، دوره ساسانی به پایان رسید.
این رویدادها تنها بخشی از تاریخ پرتنش و تحولات عظیم دوره ساسانیان است که تأثیرات آنها تا مدت‌ها پس از فروپاشی این امپراتوری نیز ادامه داشت.
دیگر رویدادهای مهم در زمان ساسانیان
ساسانیان به فرهنگ پارسی و دین زرتشتی جان تازه‌ای بخشیدند. آنها با بزرگ ترین دشمنشان یعنی رومی ها/بیزانسی‌ها و نیز با چینی‌ها به تجارت می‌پرداختند.
شاپور اول به امپراتوری روم حمله کرد و امپراتور روم «والرین» را اسیر کرد.
مانی، پایه گذار مذهب مانوی ظهور کرد.
مزدک ظهور کرد. وی لغو مالکیت خصوصی و تقسیم ثروت را تبلیغ می کرد. همچنان که از دوری کردن از خشونت و نیز گیاهخواری حمایت می کرد.
خسرو اول (انوشیروان) اوج پادشاهان سلسله ساسانیان بود. او به پیشرفت علم و تحقیق بهای زیادی می داد و و از ترجمه متن های پزشکی و علمی یونانی و هندی به زبان فارسی میانه یا پهلوی، که زبان بومی ایران آن زمان بود حمایت می کرد.
حضرت محمد (ص) متولد شد.
جنگ طولانی بین ساسانیان و بیزانسی ها دو طرف را به شدت ضعیف کرد.
حضرت محمد (ص) به خاطر آزار و اذیت هایی که به خاطر عقایدش می دید، از مکه به مدینه هجرت کرد.
دو پادشاه زن پشت سر هم بر امپراتوری ساسانی حکومت کردند که پوراندخت و خواهرش آذرمیدخت بودند. پوراندخت یک معاهده صلح با بیزانس امضا کرد.
حضرت محمد (ص) وفات یافت. پس از آن وحی هایی که بر او شده بود جمع آوری شد و به صورت قرآن مجید، کتاب مقدس مسلمانان درآمد.
در کافه کتاب بخوانید:
هنر در دوره ساسانیان
دین و باورهای مردمی در عصر ساسانی
کاراکترهای کارتونی
آبشارهای ایران
گزیده اشعار اسماعیل خویی
ورقه و گلشاه عیوقی
پروانه و شبنم
آیین نگارش
پاییز
جامعه‌شناسی عوام
نازنین
نمونه‌سوالات پایه اول
