کوروش کبیر، بنیان‌گذار امپراتوری هخامنشی، نه‌تنها به دلیل فتوحات و سیاست‌های انسانی‌اش شناخته می‌شود، بلکه خانواده و نسل او نیز از اهمیت تاریخی بالایی برخوردارند. بااین‌حال، منابع تاریخی درباره همسر و فرزندان کوروش اطلاعات محدودی ارائه کرده‌اند و برخی از آن‌ها با روایت‌های مختلف همراه هستند. در این مقاله به بررسی نام، شخصیت و سرنوشت همسر و فرزندان کوروش بر اساس منابع تاریخی می‌پردازیم.
همسر کوروش کبیر: کاساندان؛ همسر رسمی و ملکه امپراتوری هخامنشی
کاساندان (Kassandane) مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین همسر کوروش کبیر بود. او از خاندان شاهی هخامنشی و از نجیب‌زادگان پارسی محسوب می‌شد.
الف) نسب و جایگاه کاساندان
- او دختر فرنکه (Pharnaces)، یکی از اشراف‌زادگان هخامنشی، بود.
- همسر رسمی و موردعلاقه کوروش کبیر محسوب می‌شد.
- کاساندان از نظر جایگاه، ملکه بزرگ و مادر شاهزادگان هخامنشی بود.
ب) وفاداری کوروش به کاساندان
بر اساس نوشته‌های مورخان، کوروش کبیر علاقه و احترام زیادی به کاساندان داشت. گفته شده که پس از درگذشت کاساندان، کوروش عزاداری بزرگی برای او برگزار کرد. این موضوع نشان می‌دهد که او از جایگاه بالایی در دربار برخوردار بوده است.
فرزندان کوروش کبیر
مورخان یونانی و ایرانی نام چندین فرزند را برای کوروش ثبت کرده‌اند که مشهورترین آن‌ها کمبوجیه دوم، بردیا، آتوسا، رکسانه و ارتستونه هستند.
۱) کمبوجیه دوم (Cambyses II)
- پادشاه بعدی هخامنشیان پس از کوروش کبیر بود.
- مادرش کاساندان بود.
- در سال ۵۳۰ پ.م. پس از درگذشت کوروش، بر تخت نشست.
- بزرگ‌ترین دستاورد او، فتح مصر در سال ۵۲۵ پ.م. بود.
- حکومت او پر از تنش‌های سیاسی بود و پس از مدتی، داریوش بزرگ قدرت را به دست گرفت.
۲) بردیا (Bardiya) (یا گئومات؟)
- فرزند دیگر کوروش کبیر و برادر کمبوجیه بود.
- برخی منابع او را “بردیا” و برخی دیگر “اسپندات” یا “سپنتا” نامیده‌اند.
- طبق گفته‌های هرودوت و کتزیاس، او توسط کمبوجیه کشته شد، اما بعدها شخصی به نام گئومات مغ خود را بردیا معرفی کرد و مدتی به‌عنوان پادشاه حکومت کرد.
- داریوش بزرگ در کتیبه بیستون اعلام می‌کند که او گئومات مغ را شکست داده و سلطنت را به خاندان هخامنشی بازگردانده است.
۳) آتوسا (Atossa)، ملکه قدرتمند هخامنشی
- آتوسا مهم‌ترین دختر کوروش کبیر بود.
- او با داریوش بزرگ (داریوش اول) ازدواج کرد و نقش مهمی در تحکیم قدرت هخامنشیان ایفا نمود.
- مادر خشایارشا (پادشاه نامدار هخامنشی) بود.
- به عنوان یکی از بانفوذترین زنان تاریخ ایران شناخته می‌شود.
- برخی مورخان مانند هرودوت اشاره کرده‌اند که او نقش مهمی در توسعه و تثبیت امپراتوری داشت.
۴) رکسانا (Roxane)
- منابع تاریخی کمی درباره او وجود دارد.
- برخی مورخان نام او را ذکر کرده‌اند اما نقش سیاسی مهمی برای او ثبت نشده است.
- داریوش بزرگ، او را نیز ظاهرا به همسری خود درآورد.
۵) آرتیستون (Artystone)
- دختر دیگر کوروش کبیر که داریوش بزرگ نیز او را به همسری گرفت.
- او در دربار داریوش مقام ویژه‌ای داشت.
- نام او در کتیبه‌های تخت‌جمشید ذکر شده است.
آیا کوروش کبیر همسران دیگری داشت؟
برخی منابع اشاره کرده‌اند که ممکن است کوروش کبیر چندین همسر دیگر نیز داشته باشد، اما اطلاعات دقیقی در مورد آن‌ها در دست نیست و البته این منابع، بر پایه حدسیات چنین فرضیاتی را مطرح کرده‌اند. ازدواج‌های سیاسی در میان پادشاهان آن دوره رایج بود، بنابراین این احتمال وجود دارد که کوروش برای تحکیم اتحادهای سیاسی، با زنان دیگری از خاندان‌های اشرافی ازدواج کرده باشد. اما چیزی که در منابع دست‌اول تاریخی به وضوح ثبت شده است، این است که کوروش فقط یک همسر داشت و آن کاساندان بود.
همسر و فرزندان کوروش: سخن پایانی
- همسر اصلی و ملکه رسمی کوروش کبیر، کاساندان بود که از خاندان هخامنشیان بود.
- کوروش کبیر چندین فرزند داشت که مهم‌ترین آن‌ها کمبوجیه دوم، بردیا، آتوسا، رکسانا و آرتستون بودند.
- کمبوجیه دوم جانشین کوروش شد، اما حکومتش ناپایدار بود و پس از او، داریوش بزرگ قدرت را به دست گرفت.
- آتوسا، دختر کوروش، یکی از تأثیرگذارترین زنان در تاریخ ایران شد و مادر خشایارشا بود.
- اطلاعاتی درباره دیگر همسران احتمالی کوروش در منابع تاریخی کم است و تنها کاساندان با اطمینان به‌عنوان همسر اصلی شناخته می‌شود.
در نهایت، خانواده کوروش کبیر نقش مهمی در تاریخ ایران و ادامه حکومت هخامنشیان ایفا کردند و پایه‌گذار یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های تاریخ شدند.
همچنین بنگرید به:
کوروش کبیر اهل کجا بود؟
اصل‌ونسب کوروش کبیر
کتیبه‌های کوروش
متن کامل منشور کوروش
منشور کوروش چه زمانی از ایران خارج شد؟
جملات کوروش بزرگ
کامل‌ترین ترجمه منشور کوروش
راز بزرگ کتیبه کوروش
متن کتیبه کوروش در پاسارگاد
متن سنگ قبر کوروش کبیر
آرامگاه‌های مشابه پاسارگاد
سخنان بازمانده از کوروش
