گلستان سعدی، اثر برجسته سعدی شیرازی، به عنوان یکی از شاهکارهای ادبیات فارسی، شامل هشت باب است که هر کدام به موضوعات مهم و مختلفی پرداخته‌اند. باب هفتم این کتاب با عنوان “در تاثیر تربیت” به بررسی تأثیرات تربیت و نقش آن در شکل‌گیری شخصیت و رفتار فردی می‌پردازد. سعدی در این بخش به تحلیل و بررسی اهمیت تربیت صحیح و تأثیر آن بر زندگی فرد و جامعه می‌پردازد و راهکارهایی برای تربیت بهینه و مؤثر ارائه می‌دهد.
باب هفتم: در تأثیر تربیت
باب هفتم گلستان به موضوع تربیت و تأثیرات آن بر شخصیت و رفتار فردی اختصاص دارد. سعدی در این باب، به بررسی اصول و روش‌های تربیت صحیح و تأثیرات مثبت و منفی آن بر شخصیت فرد و جامعه می‌پردازد. او با استفاده از حکایات و مثال‌های مختلف، به خوانندگان این نکته را یادآوری می‌کند که تربیت صحیح می‌تواند به شکل‌گیری شخصیت مثبت و موفق کمک کند.
اهمیت تربیت
سعدی در این باب تأکید می‌کند که تربیت نقش کلیدی در شکل‌گیری شخصیت فرد و موفقیت او در زندگی دارد. او بر این باور است که تربیت صحیح و اصولی می‌تواند فرد را به سمت موفقیت، رضایت و سلامت روانی هدایت کند. به عبارت دیگر، تربیت به عنوان یکی از عوامل اساسی در شکل‌دهی به رفتار و نگرش فردی مطرح می‌شود. سعدی در این راستا می‌گوید:
چون بود اصل گوهرى قابل
تربیت را در او اثر باشدهیچ صیقل نکو نخواهد کرد
آهنی را که بد گهر باشدخر عیسی گرش به مکه برند
چون بیاید هنوز خر باشد
سعدی همچنین به این نکته اشاره می‌کند که تربیت نادرست و بی‌توجهی به اصول تربیتی می‌تواند به مشکلات و آسیب‌های زیادی منجر شود. او معتقد است که فردی که تحت تربیت نادرست قرار می‌گیرد، ممکن است به سمت رفتارهای منفی و ناپسند سوق پیدا کند و از موفقیت‌های زندگی محروم بماند.
اصول تربیت صحیح در باب هفتم گلستان
در باب هفتم گلستان، سعدی به بررسی اصول و روش‌های تربیت صحیح پرداخته و به خوانندگان این نکته را یادآوری می‌کند که برای تربیت مؤثر، باید به اصول و روش‌های مناسب توجه شود. او به ویژگی‌هایی که در تربیت باید مد نظر قرار گیرند، از جمله احترام، محبت و توجه به نیازهای فردی، اشاره می‌کند.
احترام و محبت
سعدی بر این باور است که احترام و محبت از اصول اساسی تربیت صحیح هستند. او معتقد است که با احترام به شخصیت و نیازهای فردی و ابراز محبت و توجه، می‌توان رابطه‌ای مثبت و مؤثر با فرد برقرار کرد و او را به سمت رشد و توسعه هدایت نمود. سعدی می‌گوید:
فقیره درویشی حامله بود مدّت حمل بسر آورده و مرین درویش را همه عمر فرزند نیامده بود گفت اگر خدای عزّوجل مرا پسری دهد جزین خرقه که پوشیده دارم هر چه ملک منست ایثار درویشان کنم. اتفاقاً پسر آورد و سفره درویشان به موجب شرط بنهاد. پس از چند سالی که از سفر شام باز آمدم به محلت آن دوست برگذشتم و از چگونگی حالش خبر پرسیدم گفتند به زندان شحنه دَرست. سبب پرسیدم کسی گفت پسرش خمر خورده است و عربده کرده است و خون کسی ریخته و خود از میان گریخته پدر را به علت او سلسله در نای است و بند گران بر پای. گفتم این بلا را به حاجت از خدای عزّوجل خواسته است.
زنان باردار، اى مرد هشیار
اگر وقت ولادت مار زاینداز آن بهتر به نزدیک خردمند
که فرزندان ناهموار زایند
توجه به نیازهای فردی
سعدی همچنین بر اهمیت توجه به نیازهای فردی در تربیت تأکید می‌کند و بیان می‌دارد که هر فرد نیازهای خاص خود را دارد که باید در تربیت مد نظر قرار گیرد. او بر این باور است که با شناخت نیازها و ویژگی‌های فردی، می‌توان به تربیت مؤثر و مناسب دست یافت و از توانایی‌ها و استعدادهای فرد بهره‌برداری کرد.
تأثیرات مثبت و منفی تربیت
باب هفتم گلستان به تحلیل تأثیرات مثبت و منفی تربیت بر شخصیت و رفتار فرد می‌پردازد. سعدی با استفاده از حکایات و داستان‌های مختلف، به بررسی این تأثیرات پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه تربیت صحیح می‌تواند به موفقیت‌های بزرگ و رفتارهای مثبت منجر شود، در حالی که تربیت نادرست می‌تواند به مشکلات و آسیب‌های زیادی منجر شود.
تأثیرات مثبت تربیت
سعدی به تأثیرات مثبت تربیت صحیح بر شخصیت فرد اشاره می‌کند، از جمله افزایش اعتماد به نفس، بهبود روابط اجتماعی و موفقیت در زندگی. او با استفاده از حکایات آموزنده، نشان می‌دهد که تربیت صحیح می‌تواند به فرد کمک کند تا به اهداف خود دست یابد و از زندگی خود رضایت داشته باشد.
تأثیرات منفی تربیت نادرست
سعدی همچنین به تأثیرات منفی تربیت نادرست پرداخته و بیان می‌دارد که تربیت نادرست می‌تواند به مشکلات و آسیب‌های زیادی منجر شود، از جمله کاهش اعتماد به نفس، بروز رفتارهای منفی و عدم موفقیت در زندگی. او با استفاده از حکایات و داستان‌های مختلف، نشان می‌دهد که تربیت نادرست می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی فرد منجر شود.
حکایات آموزنده از باب هفتم: در تاثیر تربیت
باب هفتم گلستان مملو از حکایات و داستان‌های آموزنده است که به تحلیل تأثیرات تربیت بر شخصیت و رفتار فرد می‌پردازند. این حکایات به شیوه‌ای جذاب و دلنشین، آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی را منتقل می‌کنند و به خوانندگان کمک می‌کنند تا بهتر با تأثیرات تربیت آشنا شوند.
نمونه‌ای از حکایات
سالی از بلخ بامیانم سفر بود و راه از حرامیان پر خطر، جوانی بدرقه همراه من شد سپر باز چرخ انداز سلحشور بیش زور که بده مرد توانا کمان او زه کردندی و زور آوران روی زمین پشت او بر زمین نیاوردندی ولیکن چنانکه دانی متنعم بود و سایه پرورده نه جهان دیده و سفر کرده. رعد کوس دلاوران به گوشش نرسیده و برق شمشیر سواران ندیده. اتفاقاً من و این جوان هر دو در پی هم دوان هر آن دیوار قدیمش که پیش آمدی به قوّت بازو بیفکندی و هر درخت عظیم که دیدی به زور سرپنجه بر کندی و تفاخر کنان گفتی
پیل کو تا کتف و بازوى گردان بیند
شیر کو تا کف و سر پنجه مردان بیندما درین حالت که دو هندو از پس سنگی سر بر آوردند و قصد قتال ما کردند به دست یکی چوبی و در بغل آن دیگر کلوخ کوبی جوان را گفتم چه پایی؟
بیار آنچه دارى ز مردى و زور
که دشمن به پاى خود آمد به گورتیر و کمان را دیدم از دست جوان افتاده و لرزه بر استخوان
نه هر که موى شکافد به تیر جوشن خاى
به روز حمله جنگ آوران به دارد پایچاره جز آن ندیدم که رخت و سلاح و جامه‌ها رها کردیم و جان به سلامت بیاوردیم.
بکارهای گران مرد کار دیده فرست
که شیر شرزه در آرد به زیر خمّ کمندجوان اگر چه قوى یال و پیلتن باشد
به جنگ دشمنش از هول بگسلد پیوندنبرد پیش مصاف آزموده معلوم است
چنانکه مساله شرع پیش دانشمند
سخن پایانی در باب هفتم گلستان: در تاثیر تربیت
باب هفتم گلستان سعدی به بررسی تأثیرات تربیت و نقش آن در شکل‌گیری شخصیت و رفتار فردی اختصاص دارد. سعدی با استفاده از حکایات آموزنده و تحلیل‌های دقیق، به اهمیت تربیت صحیح و تأثیرات مثبت و منفی آن بر زندگی فرد و جامعه می‌پردازد. او نشان می‌دهد که تربیت صحیح می‌تواند به موفقیت، رضایت و سلامت روانی فرد کمک کند، در حالی که تربیت نادرست می‌تواند به مشکلات و آسیب‌های زیادی منجر شود. سعدی با این تحلیل‌ها، به خوانندگان این نکته را یادآوری می‌کند که تربیت، یکی از عوامل اساسی در شکل‌دهی به شخصیت و رفتار فردی است و باید با دقت و توجه خاصی انجام شود. بدون شک گلستان سعدی در کنار دیوان حافظ، ستون‌های فرهنگ ایرانی هستند.
