کتاب «بررسی مختصر از مسکوکات دوره کوشانی و کوشانو-ساسانی» اثری تحقیقی و پژوهشی است که در سال ۱۳۸۷ در کشور افغانستان و شهر کابل منتشر شده است.
معرفی کتاب
دورههای کوشانی و کوشانو–ساسانی از مهمترین ادوار تاریخی در آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان و بخشهایی از ایران به شمار میآیند؛ دورههایی که نقشی اساسی در پیوند تمدنهای هند، ایران، چین و جهان مدیترانه داشتند. این دو عصر، با آنکه کمتر از دوران هخامنشی یا ساسانی شناخته شدهاند، اما سهم چشمگیری در گسترش تجارت، هنر، دین و فرهنگ در مسیر جاده ابریشم داشتهاند. در این مقاله تلاش شده است تصویری روشن و خلاصه از پیدایش، قدرت، فرهنگ و میراث این دو دوره ارائه شود.
دانلود چند کتاب دیگر:
کتابشناسی توصیفی کوشانی
هند تحت تسلط کوشانیان
کارنامه ساسانیان
دوره کوشانی
کوشانیها شاخهای از اقوام یوئهچی بودند که در قرن اول میلادی در سرزمین باختری (Bactria) قدرت گرفتند. آنان پس از تسلط بر ایالتهای مهم آسیای مرکزی، پادشاهی کوشان را تشکیل دادند؛ امپراتوری بزرگی که از سواحل سند تا مرزهای چین و آسیای میانه گسترده بود.
مهمترین شهرهای کوشانی شامل:
- بگرام
- کاپیسا
- مرو
- پیشاور
- تَخَارستان
کوشانیها، به دلیل قرار گرفتن در قلب جاده ابریشم، قدرتی تجاری، فرهنگی و نظامی در منطقه محسوب میشدند. ذاوج قدرت کوشانی در دوران کانیشکا” (Kanishka I)، شاه قدرتمند کوشانی در قرن دوم میلادی، شکل گرفت. دوران او عصر طلایی این امپراتوری بود.
ویژگیهای عصر کانیشکا:
- گسترش قلمرو تا شمال هند
- حمایت گسترده از آیین بودایی
- تقویت تجارت در جاده ابریشم
- توسعه هنر گندهارا، تلفیقی از یونانی، ایرانی و هندی
دین و فرهنگ کوشانی
کوشانیها مذهبی باز و چندگانه داشتند. در این دوره:
- بوداییگری شکوفا شد و تا چین و آسیای جنوب شرقی گسترش یافت.
- آیین زرتشتی در قلمروهای شرقی ادامه یافت.
- اهورامزدا، میترا، سروش و آناهیتا بر بسیاری از سکهها نقش بستهاند.
- خدایان یونانی مانند هِرَکِلِس و سَرَپیس نیز در هنر کوشانی دیده میشوند.
این تنوع مذهبی ثابت میکند که کوشانیها حلقه اتصال فرهنگها بودند.
هنر و اقتصاد کوشانی
در دوره کوشانی: تجارت ابریشم، ادویه، سنگهای قیمتی، پارچه و فلزات رونق گرفت. سکههایی از طلا، نقره و مس ضرب شد که هنر سکهسازی آنان را در حد قدرتهای بزرگ جهان قرار میداد. ارتباطات اقتصادی با روم، چین، سغد، هندوستان و پارت بسیار گسترده بود.
یکی از مهمترین دستاوردهای هنری کوشانی، هنر گندهارا است. این سبک هنری مبتنی بر: پیکرتراشی یونانی و نمادپردازی ایرانی و مفاهیم بودایی بود. در این دوره برای اولین بار مجسمه بودا به شکل انسان ساخته شد؛ اتفاقی سرنوشتساز در تاریخ هنر آسیای شرقی.
دوره کوشانو–ساسانی
در قرن سوم میلادی، هنگامی که ساسانیان در ایران قدرت گرفتند، توجه آنان به شرق و سرزمینهای تحت کنترل کوشانیها جلب شد. ساسانیان بهتدریج بخشی از قلمرو کوشانها را تصرف کردند. نتیجه این فرآیند، ظهور یک حکومت نیمهمستقل با عنوان: کوشانو–ساسانی (Kushano-Sasanian) بود. این فرمانروایان، هم خون ایرانی داشتند و هم میراث کوشانی را حفظ میکردند.
سرزمینهای تحت حکومت آنها شامل: شمال افغانستان، شرق ایران، بخشهایی از پاکستان کنونی، و منطقه باختر و تخارستان بود. مرکز حکومت اغلب در شهرهایی مانند بلخ، مرو و کابل قرار داشت.
این دوره ویژگیهایی ترکیبی از فرهنگ ایرانی–ساسانی و میراث کوشانی داشت:
۱. سکهسازی
روی سکهها: تصویر شاهان کوشانی–ساسانی با تاجهای ساسانی و نمادهای زرتشتی مانند آتشدان نوشتههای بلخی و پهلوی دیده میشود.
۲. نظام حکومتی
این شاهان تابع سیاسی شاهنشاه ساسانی بودند، اما در عمل استقلال نسبی داشتند.
۳. دین و فرهنگ
آیینهای زرتشتی گسترش یافت، اما بوداییگری همچنان حضور داشت. فرهنگ هنری نیز آمیزهای از: ساسانی و کوشانی و هندی و سغدی بود.
۴. اقتصاد
کوشانو–ساسانیها کنترل بخش مهمی از جاده ابریشم را در اختیار داشتند. در نتیجه تجارت منطقه همچنان رونق داشت.
اهمیت تاریخی دوره کوشانی و کوشانو–ساسانی
۱. نقش در گسترش بودیسم
کوشانیها در نشر بوداییگری به چین و آسیای مرکزی نقشی اساسی داشتند.
۲. پیوند فرهنگی شرق و غرب
این دورهها تلاقی سه تمدن بزرگ بودند:
- ایرانی
- هندی
- هلنیستی
۳. توسعه هنر و معماری
آثار گندهارا هنوز یکی از مهمترین میراثهای هنری جهان است.
۴. نقش در تاریخ اقتصادی جهان
به دلیل کنترل جاده ابریشم، اقتصاد جهانی آن دوران بهشدت تحت تأثیر آنان بود.
۵. زمینهساز شکلگیری هویتهای محلی در افغانستان و آسیای مرکزی
بسیاری از نامها و ساختارهای فرهنگی امروز این مناطق ریشه در این حکومتها دارد.
دانلود کتاب PDF
دورههای کوشانی و کوشانو–ساسانی دو مرحله طلایی در تاریخ مشرقزمیناند؛ دورههایی که در آنها قدرتهای بزرگ ایران، هند و جهان یونانی درهم آمیختند و تمدنی چندلایه، پرنشاط و پویا را ایجاد کردند. اهمیت این دورهها تنها در قلمرو سیاسی نیست، بلکه در شکلگیری هنر، دین، تجارت و فرهنگ جهانی نیز نقشی ماندگار داشتهاند.
شناسنامه کتاب
نام کتاب: بررسی مختصر از مسکوکات دوره کوشانی و کوشانو-ساسانی
سال چاپ: ۱۳۸۷ – افغانستان
فرمت کتاب: PDF
زبان کتاب: پارسی
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همهی کتابهای سایت برای شما فعال میشوند.
(قبلا عضو شدهاید؟ وارد شوید)
