نمایشنامه «محور مختصات» یکی از آثار درخور توجه در میان نوشتههای نمایشی معاصر است؛ اثری که در مرز میان روایت روانشناختی، دغدغههای وجودی و درگیریهای ذهنی انسان مدرن حرکت میکند. فرید نوین در این نمایشنامه تلاش کرده است با بهرهگیری از ساختاری مینیمال، موقعیتهایی محدود و دیالوگهایی چندلایه، مخاطب را وارد بستری کند که در آن هر شخصیت بیش از آنکه در جهان بیرونی بجنگد، در محورهای درونیِ مختصات ذهن خود گرفتار است.
آنچه این نمایشنامه را متمایز میکند، برجستهسازی تنشهای خاموشی است که اغلب در انسان امروز تجربه میشود اما کمتر فرصت بیان مییابد. فرید نوین از همان نخستین صفحه، مخاطب را با فضایی روبهرو میکند که نه صرفاً یک داستان ساده، بلکه شبکهای از نشانهها، تردیدها و پرسشهای فلسفی و رفتاری را به همراه دارد. محور مختصات، همانگونه که از نامش پیداست، نه فقط یک مکان یا مفهوم ریاضی، بلکه استعارهای از نظامی است که در آن شخصیتها باید جایگاه خود را پیدا کنند یا در نهایت، ناتوانی خود را در یافتن آن بپذیرند.
فضای داستان و تمها
نوین در «محور مختصات» بهجای تکیه بر روایتهای پرحادثه، فضایی میسازد که در آن تعاملات بینفردی، روابط مبهم و ریشهدار، ترس از گمگشتگی، و تنهایی درونی بیشترین وزن را دارند. شخصیتها غالباً در تلاشاند تا نسبت خود را با جهان پیرامون بسنجند، اما هر بار با مانعی روبهرو میشوند؛ مانعی که نه فیزیکی است و نه بیرونی، بلکه در هزارتوی ذهن آنها شکل میگیرد.
این نمایشنامه با وجود زبانی ساده، حسی از اضطراب و جستوجوی هویت را در خود دارد؛ اضطرابی که در رفتار و گفتار شخصیتها بهوضوح آشکار میشود. این تنشِ دائمی سبب میشود خواننده یا بیننده همواره در حال تحلیل، مقایسه و همذاتپنداری باشد.
شخصیتها و ساختار دیالوگها
یکی از نقاط قوت «محور مختصات» دیالوگهایی است که هم شاعرانهاند و هم کاربردی؛ هم ساده به نظر میرسند و هم معانی پنهانی در خود دارند. این چندلایه بودن شخصیتها باعث میشود که مخاطب نتواند بهسرعت دربارهٔ آنان قضاوت کند. هر گفتوگو پلی است میان آنچه آشکار است و آنچه ناگفته میماند، و همین تعلیقِ معنا باعث میشود که نمایشنامه جذاب و فکرانگیز جلوه کند.
نوین در این اثر، ساختاری نزدیک به تئاتر تجربی و مینیمال را انتخاب کرده است. صحنهپردازیها کمینهاند و تمرکز بهطور جدی بر کلمات، احساسات و تضادهای درونی است. این ویژگی باعث میشود متن قابلیت اجرای بالایی داشته باشد؛ زیرا در هر فضایی، حتی با حداقل امکانات، میتوان بار حجیمِ روانشناختی اثر را منتقل کرد.
این سبک، همان حالوهوایی را میسازد که آثار نمایشی مدرن و پستمدرن دنبال میکنند: درگیر کردن مخاطب در ساختن معنا، نه صرفاً تماشای آن.
«محور مختصات» نمایشنامهای است مناسب برای خوانندگانی که علاقهمند به آثار عمیق و روانشناختی هستند. کسانی که پرسشهای وجودی برایشان جذابیت دارد، از این متن لذت خواهند برد. همچنین دانشجویان تئاتر، علاقهمندان به نمایشنامهنویسی و گروههای نمایشی دانشجویی میتوانند این اثر را بهعنوان یک نمونهٔ مدرن و مینیمال بررسی کنند.
خواندن این نمایشنامه تجربهای است از جنس مکث، مشاهدهٔ درون، و مواجهه با جایی که شاید هیچ نقشهای راهنمایش نباشد. هر خط، فرصتی برای تأمل است و هر دیالوگ، چراغی برای کشف.
“Axis of Coordinates” by Farid Novin is a minimalistic and psychological play that explores the inner struggles of identity, isolation, and self-definition. Through layered dialogues and symbolic structure, the author invites the audience to question their position in the world and reflect on the invisible coordinates that shape human existence. It is a thoughtful and modern work, ideal for readers who appreciate introspective and concept-driven drama.
فرید نوین کیست؟
فرید نوین نویسنده و نمایشنامهنویس معاصر است که بیشتر آثار او در حوزهٔ روایتهای روانشناختی، تجربهگرایانه و مینیمال قرار میگیرد. او در نوشتههایش توجه ویژهای به تنهایی انسان، پیچیدگی ذهن، و مسئلهٔ هویت دارد. زبان نوین غالباً ساده اما بسیار چندلایه است و فضایی خلق میکند که مخاطب را به مشارکت فعال در فهم متن وامیدارد. «محور مختصات» یکی از نمونههای برجستهٔ سبک نوشتاری اوست؛ نمایشی که هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا نگاه متفاوتی به جهان انسان معاصر ارائه میدهد.