«زیگورات چُغازنبیل» با قدمت بیش از ۳هزار سال (بنا شده در ۱۲۵۰ پیش از میلاد) واقع در منطقه شوش در استان خوزستان؛ نیایشگاهی باشکوه، یادگار از "اونتاش‌گال" پادشاه بزرگ «عیلام باستان» می‌باشد. این نیایشگاه برای "اینشوشیناک" خدای عیلامی‌ها بر پا شده بود.
چُغازنبیل نخستین ساختمان مذهبی در تاریخ ایران‌زمین است. «چُغا» در گویش لُری به معنای «تپه» و «زنبیل» نیز همان واژه مرسوم امروزی به معنای «سبد» است. بنا به دلیل شباهت آن از دور به زنبیلی واژگون و همچنین بنا شدن روی تپه‌ای نسبتا مرتفع، چُغازنبیل نامگذاری شده است.
متن یکی از کتیبه‌های یافت شده در چغازنبیل از زبان پادشاه اونتاش‌گال بدین‌قرار است:
«آجرهای طلائی را حکاکی کردم. من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشیناک برپا ساختم و این مکانِ مقدس را هدیه کردم. باشد که کارهای من که هدیه‌ای است برای خدایان گال و اینشوشیانک پذیرفته شود.»
و در ادامه نیز کسانی که در آینده این مکان را تخریب کنند، مورد نفرین ایزد اینشوشیناک قرار داده، ضمن آن‌که بخش‌هایی از کتیبه نیز نامفهوم بوده و هنوز رمزگشایی نشده است.
این بنا در زمان یورش "آشوربانی‌پال" پادشاه قوم «آشور» به همراه دیگر سازه‌ای کهن عیلامی تخریب شد. ساختمان پیش از تخریب دارای ۵طبقه بود که امروز تنها ۲/۵ طبقه از آن باقی مانده.
متاسفانه طبق مشاهدات من، این کهن‌ترین سازه ایرانی به دلیل قرار گرفتن در هوای آزاد، به شدت در معرض تخریب توسط باد و باران و عوامل طبیعی قرار داشته و همچون باقی آثار باستانی کشور، در آینده‌ای نه‌چندان‌دور، دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیری خواهد شد.
بهمن انصاری
دی‌ماه 1395خورشیدی
