متن کتیبه شاهنشاه شاپور یکم ساسانی در نقش رجب:
“من هستم خداوندگار مزداپرست ؛ شاپور شاهنشاه ایران و انیران (غیر ایران) زاده ایزدان پسر خداوندگار مزداپرست اردشیر شاهنشاه ایرانیان و انیران زاده ایزدان نوه خداوندگار پاپک شاهنشاه “
شاپور ساسانی
شاپور اول، دومین شاهنشاه از سلسله ساسانیان و یکی از برجسته‌ترین پادشاهان ایران باستان است که از سال ۲۴۰ تا ۲۷۰ میلادی حکومت کرد. او پسر اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانی، بود و پس از مرگ پدرش به تخت شاهنشاهی نشست. دوره حکومت شاپور اول با پیشرفت‌های قابل توجه در حوزه‌های نظامی، فرهنگی و مذهبی همراه بود.
زمینه تاریخی
ساسانیان در قرن سوم میلادی، پس از سقوط امپراتوری اشکانی، به قدرت رسیدند و ایران را دوباره به یک امپراتوری بزرگ و قدرتمند تبدیل کردند. شاپور اول در این بستر تاریخی، پادشاهی را به دست گرفت و توانست نقش مهمی در تحکیم قدرت ساسانیان ایفا کند.
فتوحات نظامی
شاپور اول به خاطر فتوحات نظامی‌اش در برابر امپراتوری روم شهرت دارد. او چندین جنگ مهم با رومی‌ها انجام داد و موفق شد در نبردهایی مانند نبرد حران و نبرد ادسا، پیروزی‌های چشمگیری کسب کند. یکی از دستاوردهای برجسته شاپور، اسارت والریانوس، امپراتور روم، در نبرد ادسا در سال ۲۶۰ میلادی بود. این اتفاق نه تنها باعث تحقیر روم شد، بلکه اعتبار و قدرت شاپور را در سطح بین‌المللی افزایش داد. نقش برجسته‌ای از این پیروزی در نقش رستم و بیشاپور حک شده است، که شاپور را در حال اسیر کردن والریانوس به تصویر می‌کشد.
سیاست داخلی و دین
شاپور اول تلاش زیادی برای تقویت حکومت مرکزی و توسعه زیرساخت‌ها در ایران انجام داد. او شهرهای جدیدی را بنیان نهاد و به بازسازی و گسترش شهرهای قدیمی پرداخت. از جمله شهرهایی که به دستور او ساخته شد می‌توان به بیشاپور و گندی‌شاپور اشاره کرد.
از نظر مذهبی، شاپور اول به دین زرتشتی وفادار بود اما در عین حال نسبت به ادیان و فرقه‌های دیگر مانند مانوی‌ها تحمل نشان می‌داد. مانی، بنیان‌گذار دین مانوی، در دوره شاپور اول زندگی می‌کرد و شاپور تا حدی از او حمایت کرد. این رویکرد به تنوع مذهبی، هرچند در دوره‌های بعدی کاهش یافت، اما در زمان شاپور به گسترش فرهنگ و فلسفه در ایران کمک کرد.
هنر و فرهنگ
شاپور اول همچنین در توسعه هنر و فرهنگ ساسانی نقش مهمی داشت. او به هنرهای معماری، حجاری و نقاشی توجه ویژه‌ای داشت. نقش‌برجسته‌های متعددی از دوران او باقی مانده است که نشان‌دهنده شکوه و عظمت دربار ساسانی و همچنین پیروزی‌های نظامی او هستند.
شاپور اول یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان تاریخ ایران است که با فتوحات نظامی، توسعه فرهنگی و سیاست‌های هوشمندانه، نقش مهمی در تثبیت و گسترش امپراتوری ساسانی داشت. دوران حکومت او یکی از دوره‌های طلایی ایران باستان به شمار می‌آید و میراث او تا مدت‌ها پس از مرگش در تاریخ ایران باقی ماند.
دانلود کتاب‌های مرتبط:
عید بهار ساسانیان
نبرد قادسیه
زن در حقوق ساسانی
دوازده مقاله تاریخی
تخت سلیمان
اَئوگمدئچا
خرمدینان
