هارون‌الرشید یکی از بزرگ‌ترین خلفای عباسی است. دوران خلافت او اوج پیشرفت ممالک اسلامی در زمینه علوم‌گوناگون و رشد نهضت ترجمه است. هارون‌الرشید زبان فارسی را نیک می‌دانست و همواره مشاوران و وزرای خود را از ایرانیان برمی‌گزید.
هارون‌الرشید پس از پیروزی در جنگی با دولت بیزانس (روم‌شرقی)، ملکه ایرنه را واداشت تا به او خراج بپردازد. زمانی دوران فرمانروایی ایرنه به سر رسید و نیکوفوروس امپراتور جدید بیزانس برتخت بنشست، توافق سابق را فسخ کرد و پیامی را برای هارون فرستاد:
«از نیکوفوروس، پادشاه رومیان به هارون پادشاه اعراب. ملکه پیش از من … از ثروتش برای تو فرستاد که تو می باید دو برابر آن را برای او پس می‌فرستادی. به هرحال، این به سبب ضعف و حماقت زنان بود. بنابراین، پیام مرا که خواندی، ثروتی را که دریافت کرده‌ای بازگردان و خود را از پیامدهای آن مصون بدار. در غیر این صورت، شمشیر بین ما و شما حکم خواهد کرد.»
هارون‌الرشید پاسخ این نامه تحقیرآمیز را چنین داد:
«به نام خداوند بخشاینده مهربان.
از هارون، فرمانده مومنان، به نیکوفوروس، سگ رومیان. پیامت را خواندم، ای پسر مادری مشرک. پاسخ من به تو دیدنی است نه شنیدنی.»
چنین شد که میان لشگر اسلام و بیزانسی‌ها جنگی دیگر درگرفت و مواضع بیزانسی‌ها به شدت شکست و این‌بار مجبور به پرداخت خراجی مفتضحانه‌تر شدند..
هارون‌الرشید در شکل شاه شطرنج برنزی زیبا مربوط به دوره عباسیان
