نمایشنامه “توراندخت” شاهکار برتولد برشت میباشد.
نمایشنامه توراندخت بر اساس یک داستان ایرانی/هندی است. اصل ماجرا در کتاب قصههای هزار و یک روز که توسط یک مولف هندی تالیف گردیده است آمده. از آنجایی که این کتاب به زبان فارسی به اروپا رفته و اسامی استفاده شده در داستانها اکثرا ایرانی هستند، اروپاییان آن را به عنوان یک کتاب ایرانی میشناسند. این قصه همچنین با کمی تغییر در مثنوی حضرت مولانا نیز آمده است.
ماجرا از این قرار است که توراندخت -شاهدخت چینی- از مردان متنفر است و حاضر به ازدواج نیست اما نهایتا به واسطه پافشاری پدرش حاضر میشود برای خواستگارانش سه چیستان طرح کند و هرکس که به آنها پاسخ داد همسر او گردد در غیر این صورت سرش را از دست خواهد داد. این داستان به شدت خشونتآمیز است.
دانلود کتاب توراندخت را به پژوهشگران و علاقمندان رمان و شاهکارهای ادبیات توصیه میکنیم. این کتاب چاپ سال 1356 خورشیدی میباشد و توسط کاربران ارسال شده است.
معرفی و نقد کتاب «توراندخت» اثر برتولت برشت
کتاب «توراندخت» یکی از آثار کمتر شناختهشده اما بسیار مهم برتولت برشت، نمایشنامهنویس و نظریهپرداز بزرگ تئاتر قرن بیستم است. این اثر، بازنویسی و بازتفسیر انتقادی افسانه کهن توراندخت است؛ افسانهای که پیشتر در آثار نویسندگانی چون کارلو گوتسی و بعدها در اپرای مشهور پوچینی حضور داشته است. اما توراندختِ برشت، نه یک روایت عاشقانه شرقی، بلکه اثری سیاسی، طنزآلود و بهشدت انتقادی است.
برشت در این نمایشنامه، با استفاده از یک داستان بهظاهر افسانهای و دور از واقعیت، ساختار قدرت، استبداد، بوروکراسی، فساد فکری نخبگان و رابطه دانش با سیاست را به چالش میکشد. «توراندخت» نمونهای روشن از تئاتر حماسی برشت است؛ تئاتری که هدف آن نه سرگرمکردن صرف، بلکه واداشتن تماشاگر به اندیشیدن است.
جایگاه «توراندخت» در آثار برشت
«توراندخت» از آثار متأخر برشت محسوب میشود و بهخوبی بلوغ فکری و سیاسی او را نشان میدهد. این نمایشنامه در ادامه پروژه فکری برشت قرار دارد که در آن، تئاتر به ابزاری برای نقد قدرت و آگاهیبخشی اجتماعی تبدیل میشود. برشت در این دوره، بیش از هر زمان دیگری، به افشای سازوکارهای ایدئولوژیک حکومتها و نقش روشنفکران در تثبیت یا نقد قدرت علاقهمند است.
برخلاف آثاری چون «ننه دلاور» یا «زندگی گالیله» که شخصیتهای انسانی و دراماتیک پررنگتری دارند، «توراندخت» اثری تمثیلیتر و هجوآمیزتر است. همین ویژگی باعث شده است که این نمایشنامه بیشتر مورد توجه پژوهشگران تئاتر و اندیشه سیاسی قرار گیرد تا مخاطبان عام.
داستان کلی نمایشنامه توراندخت
برشت داستان توراندخت را در فضایی خیالی و شبهچینی روایت میکند. توراندخت، شاهزادهای قدرتمند و مستبد است که بر کشوری حکومت میکند و با طرح معماها و آزمونهای ظاهراً عقلانی، سرنوشت افراد را تعیین میکند. در کنار او، گروهی از دانشمندان، اندیشمندان و نخبگان حضور دارند که وظیفهشان توجیه تصمیمهای حاکم و حفظ نظم موجود است.
در این روایت، معماها نه ابزار خرد، بلکه وسیلهای برای کنترل، حذف و مشروعیتبخشی به خشونت سیاسی هستند. برشت بهتدریج نشان میدهد که چگونه عقل، علم و فلسفه میتوانند در خدمت استبداد قرار گیرند، اگر از مسئولیت اجتماعی تهی شوند.
توراندخت؛ نماد قدرت عریان
شخصیت توراندخت در نمایشنامه برشت، نمادی از قدرتی است که نه به عدالت، بلکه به بقای خود میاندیشد. او نه شخصیتی رمانتیک یا رازآلود، بلکه چهرهای سرد، محاسبهگر و بیرحم دارد. توراندخت نماینده حکومتی است که پشت نقاب خرد، قانون و نظم پنهان شده است.
برشت با این شخصیت، نشان میدهد که استبداد همیشه به شکل خشونت عریان ظاهر نمیشود، بلکه گاه در لباس عقلانیت، آزمون، قانون و حتی فرهنگ جلوه میکند. این نقد، یکی از تیزترین لایههای سیاسی نمایشنامه است.
نقش روشنفکران و دانشمندان در نمایشنامه
یکی از مهمترین محورهای «توراندخت»، نقد روشنفکران درباری است. دانشمندان و اندیشمندانی که در کنار توراندخت حضور دارند، نه برای حقیقت، بلکه برای حفظ موقعیت خود سخن میگویند. آنها با بازی با واژهها، استدلالهای پیچیده و زبان شبهعلمی، خشونت و بیعدالتی را توجیه میکنند.
برشت در اینجا، پرسشی بنیادین مطرح میکند:
دانش و خرد، اگر از تعهد انسانی و اجتماعی جدا شوند، چه نقشی در جامعه ایفا خواهند کرد؟
این بخش از نمایشنامه، بازتابی از دغدغههای برشت نسبت به نقش روشنفکران در نظامهای توتالیتر قرن بیستم است.
طنز، هجو و فاصلهگذاری
«توراندخت» سرشار از طنز تلخ و هجو است. برشت آگاهانه از اغراق، گفتوگوهای غیرطبیعی و موقعیتهای مضحک استفاده میکند تا مخاطب را از همذاتپنداری احساسی دور نگه دارد. این همان اصل معروف فاصلهگذاری (Verfremdungseffekt) در تئاتر برشت است.
هدف این شیوه آن است که تماشاگر بهجای غرق شدن در احساسات، به ساختارهای قدرت و روابط اجتماعی فکر کند. در «توراندخت»، خنده اغلب به تفکر ختم میشود و همین ویژگی، اثر را به نمایشی عمیقاً انتقادی تبدیل میکند.
زبان «توراندخت» آگاهانه مصنوعی، رسمی و گاه پیچیده است. این زبان، تقلیدی از گفتار رسمی قدرت و بوروکراسی است و برشت از آن برای افشای پوچی و بیمعنایی این نوع گفتار استفاده میکند. ساختار نمایشنامه نیز اپیزودیک است و از صحنههایی تشکیل شده که هرکدام پیامی مستقل دارند.
این ساختار، با سنت نمایشنامهنویسی کلاسیک تفاوت دارد و کاملاً در راستای تئاتر حماسی برشت قرار میگیرد.
تفاوت توراندخت برشت با نسخههای کلاسیک
در نسخههای کلاسیک داستان توراندخت، تمرکز اصلی بر عشق، معما و پیروزی قهرمان است. اما برشت این عناصر را کنار میزند یا دگرگون میکند. عشق در این نمایشنامه نقشی حاشیهای دارد و قهرمان فردی جای خود را به نقد ساختارها میدهد.
توراندختِ برشت، داستان پیروزی عشق نیست، بلکه داستان شکست خرد در برابر قدرت و خطر همدستی اندیشه با استبداد است.
با وجود آنکه «توراندخت» در قالب یک افسانه شرقی روایت میشود، محتوای آن کاملاً معاصر است. نقد قدرت، سوءاستفاده از علم، و نقش نخبگان در تثبیت یا نقد نظامهای سیاسی، مسائلی هستند که همچنان در جهان امروز مطرحاند. به همین دلیل، این نمایشنامه هنوز هم قابلیت اجرا، تفسیر و بازخوانی دارد و برای مخاطب امروزی معنادار است.
کتاب «توراندخت» یکی از تندترین و هوشمندانهترین نقدهای برتولت برشت بر قدرت سیاسی و همدستی اندیشه با استبداد است. این نمایشنامه، با بهرهگیری از طنز، هجو و ساختاری غیرمتعارف، نشان میدهد که چگونه خرد میتواند به ابزار سرکوب تبدیل شود، اگر از مسئولیت انسانی تهی گردد.
«توراندخت» نه یک افسانه ساده، بلکه اثری عمیقاً سیاسی و فلسفی است که همچنان برای خواننده امروز حرفهای جدی و هشداردهنده دارد.
معرفی نویسنده کتاب: برتولت برشت
برتولت برشت (Bertolt Brecht) نمایشنامهنویس، شاعر و کارگردان آلمانی قرن بیستم است که یکی از تأثیرگذارترین چهرهها در تاریخ تئاتر مدرن بهشمار میرود. او بنیانگذار تئاتر حماسی است و آثاری چون «ننه دلاور»، «زندگی گالیله»، «دایره گچی قفقازی» و «توراندخت» را خلق کرده است. برشت هنر را ابزاری برای نقد اجتماعی و آگاهی سیاسی میدانست و آثارش همچنان در سراسر جهان اجرا و خوانده میشوند.
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همهی کتابهای سایت برای شما فعال میشوند.
(قبلا عضو شدهاید؟ وارد شوید)
