بیماری طاعون یک بیماری واگیردار است که بارها در طول تاریخ همهگیر گشته و انسانهای بسیاری را نابود کرده است. این بیماری تا کنون سه بار به صورت جهانگیر (پاندمیک) حادث شده است.
اولین پاندمی ثبت شده در سال 541 میلادی در مصر رخ داد و تا آسیایغربی و اروپا انتشار یافت و موجب تلفات کاهش پنجاه درصد جمعیت در شمال آفریقا، اروپا و آسیا شد.
دومین پاندمی طاعون که به "مرگ سیاه" موسوم گردید در سال 1346 میلادی از چین و هند آغاز شد و با کمک کشتیها به اروپا انتقال یافت که حدود 20 تا 30 میلیون نفر یعنی یکسوم جمعیت اروپای آن زمان را به هلاکت رسانده است. این پاندمی به مدت 130 سال ادامه یافته و مشکلات سیاسی، فرهنگی و عقیدتی فراوانی به بار آورده است.
پزشکان آن زمان در برابر طاعون ناتوان بودند و تنها به توصیههای بیاثر بسنده میکردند و این سبب شد تا مردم بیشتر به کلیساها رجوع کنند. کلیسا که در برابر مردم بیجواب مانده بود مقصر این مشکلات را کفر و بیدینی دانست و با سوزاندن و دار زدن یهودیان، کولیها و جادوگران سعی در حل مساله داشت!!!
مردم نمیدانستند موشها ناقل بیماری هستند. آنها فکر میکردند طاعون مجازات خدا برای گناهکاران است واگر انسانی بد باشد حتما طاعون میگیرد و میمیرد.
شهرها بیشترین تلفات را داشتند. مردم شهر بهداشت را رعایت نمیکردند و زبالههایشان را به درون کوچه پرتاب میکردند و شستوشوی و پاکیزگی رعایت نمیشد. بعد ها قرنطینه و سوزاندن اجساد بیماران راه کار جلوگیری از گسترش این بیماری بود.
سومین پاندمی طاعون در سال 1855 در چین آغاز شده و به سایر مناطق انتشار یافته که سرانجام موجب مرگ 12 میلیون نفر از مردم هند و چین گردید.
البته طغیان هایی با وسعت کمتر از این بیماری در نقاط مختلف جهان رخ داده است. برای نمونه:
توسیدیدس، مورخ یونانی، در یکی از کتابهای خود از یک بیماری واگیردار، همزمان با جنگ اسپارت و آتن، در حدود سال ۴۳۰ قبل از میلاد نام میبرد که تصور میشود طاعون بودهاست.
رومیان طاعون را انتقام آپولو پس از دزدی از یکی از نیایشگاههایش میپنداشتند.
جالینوس برای اولین بار، توصیفاتی از این بیماری را هنگامی که طاعون در شهر روم در سال ۱۶۶ واگیر پیدا کرد به قلم آورده است.
گزارشی از شیوع طاعون در سال 1665 میلادی در شهر لندن شده است. شیوع این بیماری باعث کشته شدن حدود یکپنجم جمعیت این شهر شد.
طاعون در ایرانباستان نسبت به امپراطوری روم، شیوع بسیار کمتری یافت. علت آنهم احترام به طبیعت و آلوده نکردن آبها و زمین بود که از اصول استوار دین زرتشت است.
از شیوع این بیماری در قرن های گذشته و پس از اسلام در ایران اطلاعات چندانی در دست نیست اما در دوران مختلف پس از اسلام پزشکان ایرانی با طاعون آشنا بودنداطلاعاتی درباره آن مکتوب نمودند که نشان از شیوع این بیماری دارد.
از دوران صفوی تا همین چند دهه پیش، بارها در مناطق مختلف و به خصوص کردستان ایران طاعون همهگیر شد و تلفات بسیاری داشت.
به هر شکل، در سال 1894 میلادی یک میکروبشناس فرانسوی، به نام "الکساندر یرسین" عامل طاعون انسانی را کشف کرد؛ با سیلی که به یاد او «یرسینیا پستیس» نامیده شد.
امروزه با استفاده از آنتیبیوتیک میتوان بیماری را درمان کرد و واکسنهایی برای پیگیری وجود دارد.
یک گور دست جمعی از قربانیان بیماری طاعون مربوط به سال 1720 میلادی در فرانسه که در سال های اخیر کشف شده است.