“لئوناردو داوینچی” نقاش بزرگ سده پانزده و شانزده میلادی، اثر مشهور خود مونالیزا را در خلال سال‌های ۱۵۰۳ تا ۱۵۰۷ به انجام رسانید.
این چهرهٔ رمز آمیز از سدهٔ نوزدهم به بعد، ، بخشی از فرهنگ عامهٔ غربی شده‌است. “لاجوکوندا” (ژکوند) همسر “زانوبی دل جوکوندو” بانکدار مشهور بود که پس از بازگشت لئوناردو از میلان به فلورانس نقاشی شده، به حال نشسته در میان دو پایهٔ یک ایوان سرپوشیده شبیه‌سازی شده‌است. این زن با نمای نیم‌قد و دست‌های روی هم نهاده و چشمان خیره شده به تماشاگر، نشان داده شده‌است.
شیفتگی داوینچی به سایه‌روشنِ جوّ و مهارتش در نمایاندن آن، مسبب آفرینش این لبخند مشهور و پرابهام گردید. شاید در سدهٔ رومانتیک‌پرور نوزدهم، بیش از حد دربارهٔ این خنده‌ی راز‌آمیز بحث شد، ولی کسی به علاقهٔ سراپا علمی لئوناردو به ماهیت نور و سایه اشاره‌ای نکرد. از طرف دیگر، به احتمال زیاد خود لئوناردو نیز از تأثیر شگفت‌انگیزی که در این تابلو بر تماشاگر می‌گذارد، لذت‌ها برده‌است؛ این اثر یکی از تابلوهای محبوبش بود و هیچ‌گاه نمی‌توانست آن را از خودش جدا کند.
طراحی بی‌نظیری که در زیر سایهٔ گریزان حاضر است، از لحاظ نمایاندن سر و دست‌ها – که استثنائاً فوق‌العاده زیبا هستند – یک پیروزی بزرگ به‌شمار می‌رود. این احتمال نیز وجود دارد که نیت هنرمند، سردرگم کردن بیننده یا شیفتن وی و مجاز ساختنش به تفسیر آزادانهٔ این شخصیت نهفته بوده باشد.
نسخهٔ کنونی تابلوی نقاشی مونالیزا دارای ابعاد ۷۷×۵۳ سانتیمتر است. نسخه‌ای که او تهیه کرده بود از نسخه فعلی، بزرگتر بود چرا که در گذر زمان دو ستون از طرفین چپ و راست این تابلو بریده شده‌است. به همین دلیل به هیچ وجه مشخص نیست که مونالیزا در این تابلو نشسته‌است. همچنین باید اشاره کرد که بسیاری از قسمت‌های این تابلو به مرور زمان خراب یا دوباره نقاشی شده‌است. اما با این وجود شخصیت اصلی نقاشی همچنان محفوظ مانده‌است.
در ۲۱ اوت ۱۹۱۱ تابلوی مونالیزا توسط یک دزد ایتالیایی دزدیده و به ایتالیا برده شد. پس از گذشت دو سال، این تابلو در زادگاه خود یعنی فلورانس دیده شد و پس از انجام برخی فعالیت‌های اداری و قانونی تابلو دوباره به موزه لوور بازگردانده گردید. در سال ۱۹۵۶ شخصی اقدام به پاشیدن اسید به قسمت پایینی تابلو نمود که مرمت آن سال‌ها به طول انجامید. در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی شهرهای نیویورک، توکیو و مسکو میزبان این تابلو بوده‌اند.
——————–
منبع:
لئوناردو داوینچی، بزرگ‌ترین نابغ‍ه جه‍ان؟؛ نویس‍نده: هربی برنان؛ ته‍ران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انت‍شارات، نش‍ر زلال.
