امیر تیمور گورکانی معروف به تیمور لنگ بنیانگذار حکومت تیموریان میباشد. تیمور در سمرقند بدنیا آمد. در جوانی بر اثر زخمی که در جنگ برداشته بود می‌لنگید و به تیمور لنگ مشهور شد. در کتاب عجایب المقدور نوشته ابن عربشاه تاریخنگار هم دوره تیمور: تیمور در زمان جنگ زخم برداشت و لنگ شد. بنابر روایات دیگر وی در سال 764 ه.ق. بنا به استمداد امیر سیستان به کمک او شتافت و در جنگ با مخالفانش زخمی شد،[تیمور در جنگ با والی لرستان نیز چند زخم برداشت، دو انگشت دست راستش قطع شد و پای راستش چنان صدمه دید که تا پایان عمر می‌لنگید]. اما افسانه ای هم هست که تیمور در جوانی به شغل گوسفند دزدی اشتغال داشته و یک بار در هنگام دزدی گرفتار میشود و توسط چوپان پایش معیوب می‌گردد. به هر روی او مدت بیست سال به لشکرکشی در نواحی مختلف پرداخت و کله‌مناره‌های بزرگی از سر کشته‌ها ساخت.
شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های تیمور فتوحات او در سنین بالاست، تنها در حدود پنجاه‌سالگی است که ناگاه بخش بزرگی از آسیای مرکزی و غربی را فتح می‌کند و به خاک و خون می‌کشد.
شهرت تیمور از فتح خوارزم در سال 781 ه.ق. آغاز شد. او در این سال خراسان را تسخیر کرد و تا سال 784 ه.ق. گرگان، مازندران، سیستان و هرات را گشود و آل‌کرت را به تصرف درآورد.
تیمور سرزمین فارس، بخشی از عراق، لرستان و آذربایجان را گرفت و سلسلهٔ جلایریان را نیز منقرض کرد. سپس در یورشی سه ساله که از 788 تا 790 ه.ق. طول کشید آذربایجان، لرستان، ارمنستان، گرجستان و شروان را نیز تصرف کرد و در سال 793 ه.ق. مردم خوارزم را قتل عام کرد. آن‌گاه رو به خزر نهاد و اهالی برخی از شهرهای آن را به قتل رساند. در سال 800 ه.ق هند را فتح کرد و دهلی را به تصرف درآورد.
با عثمانیان و ملوک مصر نیز جنگ‌ها کرد و در سال 804 ه ق بایزید عثمانی را به اسارت بگرفت. تیمور در سال 807 به سمرقند پایتخت خویش و سپس در حالی که در دوران پیری و فرتوتی به سر می‌برد، عزم تسخیر چین را در سر پروراند.
تیمور برای حمله به چین سپاه عظیمی حدود 450 هزار پیاده و سواره نظام فراهم کرد و به قصد فتح چین سمرقند را ترک گفت. زمستان آن سال بسیار سرد و سخت بود. سپاهیان با عبور از یخ‌های رود جیحون در شهر اترار اردو زدند. تیمور در راه برای اینکه درون بدن خود را گرم نگه دارد و از سرما در امان باشد دستور داد مقداری شراب مخصوص را با داروهای گرم مزاج مخلوط کنند و سپس از آن شراب به حدی نوشید که رگ‌ها و تمام بدنش عرق کرد به طوری که از شدت گرما در رنج بود.
پزشکان در آن سرمای سخت یخ بر پهلو و شکمش میگذاشتند تا گرمای بدن او را پایین بیاورند. از دهان او لخته های خون فرو میریخت و پشت دست خود را به دندان میگرفت ولی اجل مهلتش نداد تا اینکه بعد از سه روز در سن 69 سالگی از دنیا رفت. پس از مرگ تیمور امرا و بزرگان مرگ او را مخفی کردند و جسد تیمور را شبانه و مخفیانه به سمرقند فرستادند و پنج روز بعد در سمرقند دفن کردند. مورخین علت مرگ او را زیاده‌روی در نوشیدن شراب میدانند.
آرامگاه تیمور لنگ در سمرقند
