کتاب گرانسنگ “فرهنگ عامیانه مردم ایران” مجموعه‌ای از آثار صادق هدایت که توسط برادرزاده‌اش جهانگیر هدایت گردآوری و منتشر شده است.
کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران دربرگیرنده چند نوشتار از هدایت است. این مجموعه شامل: نیرنگستان، اوسانه، ترانه‌های عامیانه، متل‌های فارسی، فولکلور و فرهنگ توده،برخی نامه‌ها و چند جستار دیگر می‌باشد. برخی از این نوشتارها برای نخستین‌بار است که منتشر می‌شود.
معرفی کتاب «فرهنگ عامیانه مردم ایران» اثر صادق هدایت
صادق هدایت، نویسنده و روشنفکر برجسته‌ی ایران، بیشتر با داستان‌هایش مثل بوف کور شناخته می‌شود، اما فعالیت‌های او تنها به داستان‌نویسی محدود نبود. او در حوزه‌ی پژوهش‌های فرهنگی و زبان‌شناسی هم آثاری ارزشمند از خود بر جای گذاشت. یکی از مهم‌ترین این آثار، «فرهنگ عامیانه مردم ایران» است؛ کتابی که نشان می‌دهد هدایت علاوه بر نویسندگی، دغدغه‌ی جدی نسبت به ثبت و حفظ میراث شفاهی و فرهنگی مردم ایران داشته است.
موضوع و ساختار کتاب
این کتاب در اصل نوعی فرهنگ لغت و مجموعه‌ای از واژگان، اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها، باورها و خرافات رایج میان مردم ایران است که هدایت طی سال‌ها گردآوری کرده است. در هر مدخل، هدایت توضیحی درباره‌ی معنای واژه یا اصطلاح، ریشه‌ی احتمالی آن، و کاربردش در میان مردم ارائه می‌دهد.
به عنوان نمونه:
- اصطلاحات مربوط به زندگی روزمره و کارهای عامیانه
- باورهای خرافی درباره‌ی چشم‌زخم، جن، یا موجودات ماورایی
- اصطلاحات عامیانه‌ی مربوط به خانواده، ازدواج و روابط اجتماعی
- ضرب‌المثل‌ها و تعبیرات کنایه‌آمیز
هدایت در این کتاب کوشیده است تا زبانی را ثبت کند که اغلب در نوشتار رسمی جایی نداشته و تنها در گفت‌وگوی روزمره‌ی مردم جریان داشته است.
اهمیت و جایگاه کتاب
ارزش اصلی «فرهنگ عامیانه مردم ایران» در این است که تصویری زنده از ذهنیت، باورها و زبان مردم ایران در دوره‌ی معاصر هدایت ارائه می‌دهد. در واقع، این کتاب یک منبع مهم برای پژوهشگران حوزه‌های:
- زبان‌شناسی و واژه‌شناسی
- مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی
- تاریخ فرهنگ عامه
محسوب می‌شود. هدایت با دقت و علاقه‌ای مثال‌زدنی نشان می‌دهد که چگونه واژگان و باورهای ساده‌ی عامیانه، بخش مهمی از هویت فرهنگی جامعه را شکل می‌دهند.
هدایت در این کتاب از رویکردی علمی و در عین حال ساده استفاده کرده است. او بدون پیچیدگی‌های غیرضروری، اصطلاحات و واژه‌ها را توضیح می‌دهد و گاهی حتی دیدگاه انتقادی خود را نسبت به برخی باورها یا خرافات ابراز می‌کند. همین ویژگی باعث شده که متن کتاب هم برای پژوهشگران جدی و هم برای خوانندگان عادی جذاب باشد.
این اثر در زمان خود یکی از معدود تلاش‌های منسجم برای ثبت و حفظ میراث شفاهی مردم ایران بود. بعدها پژوهشگران بسیاری در زمینه‌ی فرهنگ عامه کار کردند، اما کار هدایت به دلیل پیشگامی و نگاه انتقادی‌اش همچنان جایگاه ویژه‌ای دارد. بسیاری از اصطلاحاتی که او گردآوری کرده، امروز یا فراموش شده‌اند یا تنها در برخی مناطق به‌ندرت شنیده می‌شوند. بنابراین کتاب او نوعی گنجینه‌ی زبانی و فرهنگی محسوب می‌شود.
چگونه این کتاب را تهیه کنیم؟
کتاب «فرهنگ عامیانه مردم ایران» اثر صادق هدایت سندی ارزشمند از زبان، باورها و زیست فرهنگی مردم ایران در دوره‌ای خاص است. این کتاب نشان می‌دهد که هدایت نه‌تنها یک نویسنده‌ی بزرگ، بلکه پژوهشگری دغدغه‌مند در حوزه‌ی فرهنگ عامه نیز بوده است. مطالعه‌ی آن برای هر کسی که به تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران علاقه‌مند است، تجربه‌ای غنی و آموزنده خواهد بود.
مطالعه کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران را به دوست‌داران آثار صادق هدایت و پژوهشگران ادبیات کلاسیک توصیه می‌کنیم. این کتاب نسخه PDF ندارد و طبیعتا امکان دانلود آن موجود نیست. باید نسخه کاغذی آن را از کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور، خریداری کنید.
دانلود کتاب‌های جایگزین:
به‌دلیل داشتن حق‌نشر، این کتاب دارای نسخه‌الکترونیک نیست.
برای تهیه نسخه چاپی کتاب، به کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور مراجعه کنید.
