کتاب نایاب “مولوی، هگلِ شرق” پژوهشی تاریخی/فلسفی میباشد. این کتاب به شرح زندگی مولانا و آثار او با دیدی فلسفی مینگرد. این کتاب یک کتاب نیمهفلسفی است که کوشیده است تا حضرت مولوی این شاعر و عارف بزرگ ایرانی را با دیدهی فلسفی مورد کند و کاو قرار داده و جان کلام او را دریابد.
معرفی کتاب «مولوی؛ هگل شرق»
کتاب «مولوی؛ هگل شرق» یکی از مهمترین آثار فلسفی ـ تطبیقی معاصر در حوزه اندیشه ایرانی است که با نگاهی متفاوت، جایگاه مولوی را نه صرفاً بهعنوان شاعر یا عارف، بلکه بهمثابه یک متفکر بزرگ نظاممند بررسی میکند. این کتاب تلاشی جدی برای خروج مولوی از قالب رایج ذوقی و احساسی است و او را در سطح یک فیلسوفِ صاحب دستگاه فکری قرار میدهد.
نویسنده کتاب با طرح یک مقایسه جسورانه، مولوی را در سنت فکری شرق در کنار هگل در سنت غرب مینشاند؛ نه از سر تشبیه سطحی، بلکه بر اساس شباهتهای عمیق ساختاری در نوع نگاه آنها به هستی، حرکت، تضاد و شدن.
ایده مرکزی کتاب؛ چرا «هگل شرق»؟
ایده محوری کتاب بر این فرض استوار است که تفکر مولوی، تفکری ایستا و صرفاً شهودی نیست، بلکه ساختاری پویا، دیالکتیکی و فرآیندی دارد. همانگونه که هگل جهان را در بستر «شدن» و از دل تضادها میفهمد، مولوی نیز هستی را جریانی زنده و در حال تحول میبیند.
نویسنده تأکید میکند که:
- در اندیشه مولوی، تضاد نقش سازنده دارد
- حرکت، اصل بنیادین فهم جهان است
- حقیقت، امری ایستا و نهایی نیست، بلکه در مسیر سلوک و تجربه شکل میگیرد
از این منظر، مولوی نه یک عارف منزوی، بلکه متفکری است که «جهان» را بهمثابه فرآیند تفسیر میکند؛ دقیقاً همان نقطهای که او را به هگل نزدیک میکند.
دیالکتیک در اندیشه مولوی
یکی از فصلهای کلیدی کتاب به بررسی مفهوم دیالکتیک در مثنوی اختصاص دارد. نویسنده نشان میدهد که بسیاری از داستانها و تمثیلهای مولوی، ساختاری دیالکتیکی دارند:
- تز: وضعیت اولیه انسان
- آنتیتز: بحران، رنج، تضاد یا فروپاشی
- سنتز: تولد معنوی و آگاهی تازه
این ساختار، نه بهصورت منطقی و مفهومی مانند هگل، بلکه در قالب روایت، شعر و تمثیل ظاهر میشود. در نتیجه، مولوی با زبان شهود و تصویر، همان کاری را انجام میدهد که هگل با زبان مفهوم.
تفاوت عقل مفهومی هگل و عقل شهودی مولوی
کتاب بهخوبی تفاوت بنیادین میان دو سنت فکری را روشن میکند. در فلسفه هگل، عقل مفهومی نقش محوری دارد و جهان از طریق نظامی دقیق از مفاهیم فهم میشود. در مقابل، عقل مولوی عقل شهودی و وجودی است؛ عقلی که از تجربه زیسته، عشق، رنج و تحول درونی عبور میکند.
نویسنده تأکید میکند که:
- مولوی ضد عقل نیست، بلکه منتقد عقل تقلیلیافته است
- عقل مورد نظر مولوی، عقل کلنگر و وجودی است
- شعر در مثنوی ابزار تفکر است، نه زینت کلام
این تمایز، یکی از مهمترین نقاط قوت کتاب است و مانع از سادهسازی یا همسانسازی نادرست شرق و غرب میشود.
مولوی بهمثابه متفکر نظامساز
بر خلاف نگاه رایج که مولوی را پراکندهگو یا صرفاً الهامی میداند، کتاب نشان میدهد که مثنوی دارای انسجام درونی و منطق فکری مشخص است. مفاهیمی مانند: نفس و عشق و رنج و مرگ و تولد دوباره، در شبکهای بههمپیوسته معنا پیدا میکنند و به یک دستگاه فکری منسجم شکل میدهند.
در این چارچوب، مولوی همان نقشی را در سنت شرقی ایفا میکند که هگل در سنت غربی: جمعبندی، اوجبخشی و نظاممند کردن یک مسیر فکری تاریخی.
یکی از ارزشمندترین بخشهای کتاب، نقد نگاه رمانتیک و غیرعلمی به عرفان شرقی است. نویسنده با صراحت نشان میدهد که تقلیل مولوی به شاعری احساساتی، نوعی بیعدالتی فکری است. عرفان مولوی، عرفانی پیچیده، پرتنش و مبتنی بر مواجهه با بحرانهای وجودی است، نه آرامش سادهلوحانه.
این رویکرد، کتاب را از بسیاری از آثار مولویپژوهی رایج متمایز میکند و آن را به اثری جدی برای مخاطب اندیشهمحور تبدیل میسازد.
«مولوی؛ هگل شرق» را میتوان یکی از آثار شاخص فلسفه تطبیقی ایرانی دانست؛ کتابی که تلاش میکند بدون خودکمبینی در برابر غرب و بدون اغراق درباره شرق، گفتوگویی واقعی میان دو سنت فکری برقرار کند.
همچنین بنگرید به کتابهای زیر:
عرفان مولوی
بررسیهایی درباره مولوی
فرهنگ رشیدی
دانلود کتاب PDF مولوی هگل شرق
کتاب «مولوی؛ هگل شرق» دعوتی است به بازخوانی مولوی بهعنوان یک متفکر بزرگ، نه صرفاً شاعر یا عارف. این کتاب نشان میدهد که اندیشه ایرانی ـ اسلامی، ظرفیت تولید تفکر عمیق، نظاممند و همسطح با بزرگترین فیلسوفان جهان را داشته و دارد. مقایسه مولوی و هگل، اگرچه جسورانه است، اما در چارچوب این اثر، مقایسهای مستدل، دقیق و الهامبخش بهشمار میآید.
دانلود کتاب مولوی، هگل شرق را به پژوهشگران و دانشجویان رشتههای ادبیات و فلسفه پیشنهاد میکنیم. این کتاب توسط کاربران ارسال شده است. در متن کتاب نام «پایگاه بهسویآینده» بهعنوان سازنده این PDF درج شده است.
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همهی کتابهای سایت برای شما فعال میشوند.
(قبلا عضو شدهاید؟ وارد شوید)
