دانلود PDF ”کیش مزدکی“

کیش مزدکی یکی از مشهورترین نوشتارهای ارزشمند شادروان احسان یارشاطر است که درآن به شکلی مبسوط و جامع، به دین مزدک و عقاید و حواشی مربوط به آن پرداخته است. این PDF به صورترایگان آماده دانلود شماست که در انتهای پست می‌توانید آن را دریافت نمایید.

معرفی PDF کیش مزدکی

در تاریخ ایران، نام‌هایی وجود دارند که نه تنها نماد اندیشه و اعتراض‌اند، بلکه به‌نوعی وجدان بیدار زمانه‌ی خود محسوب می‌شوند. یکی از این نام‌ها مزدک است؛ مردی که در دوران ساسانیان پرچم عدالت، برابری و انسان‌دوستی را برافراشت و دینی اجتماعی-اخلاقی را بنیان گذاشت که بعدها با عنوان مزدکی‌گری، درست‌دینی و خرم‌دینی شناخته شد. آیینی که با وجود سرکوب شدید، تأثیری ماندگار بر تاریخ اندیشه‌ی ایرانی گذاشت.

نگاهی به زندگی مزدک

مزدک بامدادان در حدود قرن پنجم میلادی و در زمان پادشاهی قباد یکم ساسانی ظهور کرد. او یکی از روحانیون و موبدان دین زرتشتی بود که برای مبارزه با فساد طبقاتی، قیام کرد و از میان مردم برخاست. تاریخ‌نویسان می‌گویند مزدک ابتدا از پیروان زرتشتی‌گری اصلاح‌شده بود، اما به‌تدریج دیدگاه‌های اجتماعی و فلسفی تازه‌ای مطرح کرد که با ساختار طبقاتی و باورهای رسمی آن دوران در تضاد بود.

در روزگار او، ایران ساسانی جامعه‌ای به‌شدت طبقاتی داشت. ثروت و زمین در اختیار اشراف و موبدان بود و مردم عادی در فقر و بی‌عدالتی زندگی می‌کردند. در چنین شرایطی، مزدک با دعوت به برابری اقتصادی، تقسیم عادلانه‌ی ثروت، و نفی حرص و خودخواهی به صدای محرومان بدل شد.

اصول و آموزه‌های دین مزدکی

دین مزدکی تلفیقی از آموزه‌های زرتشتی، اندیشه‌های مانوی و باورهای اخلاقی-اجتماعی جدید بود. در مرکز تفکر او، دو اصل بنیادین وجود داشت: نور و ظلمت، یا به تعبیر امروزی، خیر و شر. مزدک معتقد بود که جهان از ترکیب این دو نیرو به وجود آمده و وظیفه‌ی انسان، یاری رساندن به نیروی خیر از طریق عدالت، محبت و پرهیز از طمع است.

برخلاف بسیاری از ادیان رسمی، مزدک بر رفتار اجتماعی تأکید داشت نه بر مناسک پیچیده. او معتقد بود که:

• مردم باید ثروت و دارایی را با یکدیگر تقسیم کنند.
• هیچ‌کس نباید از فقر یا گرسنگی رنج ببرد.
• حرص، انحصار و بی‌عدالتی سرچشمه‌ی همه‌ی بدی‌هاست.
• زنان نیز حق دارند از آزادی و امنیت برخوردار باشند.

به‌همین دلیل، آیین مزدکی در میان مردم فقیر و طبقات پایین جامعه محبوب شد و بسیاری از آنان آن را «دین برادری و برابری» می‌نامیدند.

حمایت قباد ساسانی و گسترش جنبش مزدکی

در آغاز، قباد یکم، شاه ساسانی، از مزدک حمایت کرد. او که از نفوذ زیاد روحانیان زرتشتی و اشراف ناراضی بود، مزدک را فرصتی برای ایجاد توازن در قدرت دید. در نتیجه، به مزدکیان اجازه داد تا آموزه‌های خود را آزادانه تبلیغ کنند.

در این دوره، اصلاحات اجتماعی گسترده‌ای صورت گرفت؛ ثروت از انحصار برخی خانواده‌های اشرافی خارج شد و توجه به وضعیت فقرا افزایش یافت. اما این تغییرات، خشم روحانیان زرتشتی و طبقه‌ی اشراف را برانگیخت. آن‌ها قباد را متهم کردند که کشور را در آستانه‌ی هرج‌ومرج قرار داده است.

به‌تدریج، فشار مخالفان چنان زیاد شد که قباد از سلطنت برکنار و زندانی شد. هرچند او بعدها با کمک مزدکیان به قدرت بازگشت، اما روابط میان دربار و پیروان مزدک هیچ‌گاه مانند قبل نشد.

سرکوب و مرگ مزدک

پس از مرگ قباد، پسرش خسرو انوشیروان به تخت نشست؛ پادشاهی که به عقل و سیاست شهرت داشت، اما نسبت به مزدکیان سخت‌گیر بود. انوشیروان بر این باور بود که اندیشه‌های مزدک جامعه را از نظم و اقتدار تهی می‌کند.

در نتیجه، به دستور او، مزدک و بسیاری از پیروانش در حدود سال ۵۲۸ میلادی به‌طرز فجیعی کشته شدند. گفته می‌شود مزدک را در کنار صدها تن از پیروانش در چاهی وارونه آویزان کردند و خاک بر آن‌ها ریختند. این رویداد، یکی از خونین‌ترین سرکوب‌های فکری در تاریخ ایران است.

اما مرگ مزدک به معنای پایان اندیشه‌ی او نبود. آموزه‌هایش در میان مردم باقی ماند و حتی قرن‌ها بعد در جنبش‌های اجتماعی و عدالت‌خواهانه مانند خرمدینان و قیام بابک خرمدین رد پای تفکر مزدکی دیده می‌شود.

جایگاه مزدک در تاریخ اندیشه‌ی ایرانی

مزدک نخستین اندیشمند ایرانی بود که دین را از قالب صرفاً آیینی و الهی، به عرصه‌ی عدالت اجتماعی و اصلاح اقتصادی کشاند. او باور داشت که انسان باید با کردار نیک و تقسیم عادلانه‌ی منابع، به نور و خیر خدمت کند.

از این نظر، مزدک را می‌توان یکی از پیش‌گامان اندیشه‌ی سوسیالیستی و برابری‌طلبانه در تاریخ جهان دانست. هرچند در زمان خود «بدعت‌گذار» و «مرتد» خوانده شد، اما در چشم تاریخ، چهره‌ای است که به دفاع از عدالت برخاست، حتی اگر هزینه‌اش جان او باشد.

با وجود نابودی رسمی دین مزدکی، آثار فکری آن در فرهنگ و تاریخ ایران ماندگار شد. بسیاری از مورخان اسلامی، از جمله مسعودی، طبری و ناصرخسرو، از مزدک یاد کرده‌اند.

در دوران اسلامی، برخی از جنبش‌های عدالت‌خواه مانند قیام مقنع و بابک خرمدین، رنگی از اندیشه‌ی مزدکی داشتند. حتی در شعر فارسی نیز می‌توان نشانه‌هایی از این طرز فکر را یافت، جایی که شاعر از آزادی، عدالت و برادری سخن می‌گوید.

مزدک در حقیقت، نماینده‌ی اندیشه‌ای است که فراتر از زمان خود بود — اندیشه‌ای که هنوز هم در دل مفاهیمی چون برابری، عدالت اجتماعی و کرامت انسان زنده است.

دانلود کتاب‌های مشابه:
عقاید مزدک
جنبش مزدک و مزدکیان
تاریخ مزدک

دانلود PDF کیش مزدکی

مزدک شخصیتی تاریخی است که مرز میان دین، فلسفه و اصلاح اجتماعی را درنوردید. او در عصری تاریک، سخن از روشنایی گفت و در جامعه‌ای طبقاتی، از برابری دفاع کرد. هرچند مزدک و پیروانش سرکوب شدند، اما آرمان‌هایشان در حافظه‌ی تاریخی ایران ماندگار ماند.

در واقع، مزدک نه صرفاً یک پیامبر یا فیلسوف، بلکه وجدان بیدار یک ملت بود؛ نماد انسانی که باور داشت عشق، عدالت و تقسیم برابر نعمت‌ها، راه نزدیک شدن به نور و حقیقت است. دانلود PDF کیش مزدکی برای تمام علاقمندان به تاریخ ایران باستان، به صورترایگان امکان‌پذیر است.