کتاب نایاب توقیعات کسری انوشیروان اثری بسیار قدیمی، چاپ سال ۱۳۳۴ خورشیدی میباشد. این کتاب به کوشش کاربران تهیه و در کافه کتاب بارگزاری گردیده است.
معرفی کتاب توقیعات کسری نوشیروان
کتاب «توقیعات کسری انوشیروان» یکی از آن آثار کهن و ارزشمند زبان فارسی و سنت حکمی ایران است که به صورت مستقیم به تاریخ رسمی تعلق ندارد اما در ادبیات حکمت، سیاستنامهنویسی و اخلاق عملی جایگاهی برجسته دارد. این کتاب مجموعهای از سخنان، فرمانها، هشدارها، اندرزها و توصیههای منسوب به خسرو انوشیروان ساسانی است؛ پادشاهی که تصویر او در تاریخ ایران به عنوان نماد دادگری، خردمندی و نظم سیاسی ریشهدار شده است. آنچه این اثر را مهم میکند، نه صرفاً انتسابش به یک پادشاه مشهور، بلکه انتقال شیوه حکمرانی، اخلاق فردی، روشهای مدیریت جامعه و نگاه سیاسی یک دوره تاریخی است که قرنها بعد هم مورد توجه اندیشمندان، مورخان و نویسندگان قرار گرفته است.
در حقیقت، وقتی درباره توقیعات سخن میگوییم، با نوعی نوشتار مواجه هستیم که هم جنبه ادبی دارد و هم جنبه سیاسی و تربیتی. توقیعات در اصل به جملات کوتاه، حکیمانه و دستورگونه گفته میشود؛ نوشتههایی که پادشاهان یا وزیران در حاشیه گزارشها و درخواستها مینوشتند. این نوشتهها معمولاً خلاصه، دقیق، پرمعنا و ناظر به یک مسئله مشخص بودند. از همین رو، توقیعات انوشیروان را میتوان نوعی سیاستنامه کوچک و فشرده دانست؛ اثری که هم از نظر تاریخی برای شناخت ذهنیت اداره یک شاهنشاهی اهمیت دارد و هم از نظر ادبی برای بررسی چگونگی شکلگیری سبک حکمتآموز در فرهنگ ایرانی ارزشمند است.
در نسخههای مختلف این کتاب، چه نسخههای فارسی و چه نسخههایی که در منابع عربی نقل شدهاند، مضامین اصلی تقریباً مشابهاند. محور اصلی سخنان انوشیروان بر چند موضوع بنیادین بنا شده است: عدالت، تدبیر، نگاه بلندمدت در اداره کشور، آگاهی از نقش وزیران و کارگزاران، چگونگی رفتار مردم با حاکمان و بالعکس، و توصیههایی درباره اخلاق فردی و اجتماعی. همین ساختار فشرده و آموزنده باعث شده این اثر در دورههای مختلف، از قرون نخستین اسلامی تا دوران معاصر، بارها بازخوانی، تلخیص و گردآوری شود.
شاید یکی از جذابترین نکات درباره این کتاب، فضای بینامتنی آن باشد؛ فضایی که نه تنها به دوران ساسانی مربوط است، بلکه بر نویسندگان سیاستنامهنویس دوره اسلامی، مانند نظامالملک طوسی در «سیاستنامه»، خواجه نصیرالدین طوسی در «اخلاق ناصری» و حتی گلستان و بوستان سعدی نیز اثر گذاشته است. در این آثار بارها به الگوی «پادشاه عادل» اشاره میشود و نام انوشیروان در کنار مفاهیمی مانند دادگری و خردورزی مطرح میگردد. میتوان گفت که توقیعات، یکی از سرچشمههای شکلگیری این تصویر ذهنی بوده است.
از نظر سبکی، کتاب «توقیعات کسری انوشیروان» ویژگیهایی دارد که آن را از دیگر متون حکمی متمایز میکند. جملات کوتاه، مستقیم و بیپیرایهاند. زبان متن اگرچه در نسخههای فارسی رنگ و بوی ادبی به خود گرفته، اما همچنان ساختاری عملی و اجرایی دارد. این اثر برخلاف کتابهای مفصل اخلاقی، بیشتر بر آموزههای کاربردی و موقعیتمحور تمرکز دارد. چنین ویژگیهایی موجب شده که خواندن آن برای مخاطب امروزی نیز بسیار روان و قابل فهم باشد.
نکته مهم این است که این متن را نباید صرفاً اثری تاریخی دانست. حتی اگر برخی از توقیعات دقیقاً از زبان خسرو انوشیروان صادر نشده باشند، باز هم اهمیت آنها در میراث ادبی و فکری ایران حفظ میشود. زیرا این سخنان بازتاب شکل آرمانی یک حکومت دادگر در ذهن ایرانیان است؛ ذهنیتی که در طول قرنها بارها در قالبهای ادبی گوناگون ظاهر شده است. به همین دلیل، خواندن این کتاب نه فقط به علاقهمندان تاریخ، بلکه به پژوهشگران علوم انسانی، نویسندگان، علاقهمندان فلسفه عملی و حتی مدیران و کارآفرینان امروزی نیز توصیه میشود.
در میان مضامین برجسته کتاب، مفهوم عدالت جایگاه ویژهای دارد. انوشیروان در توقیعات خود تأکید میکند که دوام حکومت به عدالت وابسته است و بیعدالتی نخستین نشانه فروپاشی هر نظام سیاسی است. او توصیه میکند که پادشاه باید از احوال مردم باخبر باشد، از ستم کارگزاران جلوگیری کند و همواره خیر عمومی را بر منافع فردی یا گروهی ترجیح دهد. این نگاه بهقدری ریشهدار بوده که حتی بسیاری از مورخان اسلامی نیز به آن ارجاع دادهاند و انوشیروان را الگویی برای پادشاهان پس از خود دانستهاند.
موضوع دیگر، نقش وزیران و مشاوران است. در توقیعات آمده که هیچ پادشاهی بدون همراهی وزیر دانا نمیتواند کشور را اداره کند. وزیر باید امین، کاردان، نیکخواه مردم و شجاع در بیان حقیقت باشد. این اندیشه بعدها در سنت سیاسی ایران – از سیاستنامه تا آثار دوره صفوی – بارها تکرار شده و تبدیل به یکی از اصول ثابت مدیریت سیاسی شده است.
از نگاه ادبی نیز این کتاب ارزش ویژهای دارد. شیوه بیان، جملات موجز و نظم فکری موجود در متن، آن را به اثری خواندنی برای علاقهمندان ادبیات حکمتآموز تبدیل کرده است. بسیاری از جملات کتاب بهگونهای نوشته شدهاند که میتوانند در قالب جمله قصار یا پند اخلاقی در حافظه باقی بمانند.
امروز، بازخوانی «توقیعات کسری انوشیروان» میتواند برای مخاطبان معاصر یک تجربه ارزشمند باشد؛ تجربهای که نه تنها ما را با یک دوره مهم از تاریخ اندیشه ایرانی آشنا میکند، بلکه نکاتی را در اختیارمان قرار میدهد که در مدیریت، اخلاق فردی و روابط اجتماعی کاربرد دارند. مطالعه این کتاب هم برای پژوهشگران و هم برای خوانندگان علاقهمند به آثار کلاسیک مفید است، و میتواند دریچهای تازه برای شناخت یکی از مهمترین نمادهای اندیشه سیاسی ایران باستان باشد.
کتاب «توقیعات کسری انوشیروان» نویسنده مشخص به معنای امروزی ندارد. این اثر مجموعهای است از سخنان منسوب به خسرو انوشیروان پادشاه ساسانی، که در طول قرون توسط نویسندگان و مورخان مختلف گردآوری شده است. بنابراین این متن بیشتر یک میراث حکمتآمیز و میاننسلی است تا تألیف یک فرد مشخص.
دانلود چند کتاب دیگر:
اندرزنامه انوشیروان
فرهنگ ایرانی
خسرو انوشیروان در ادب فارسی
شاپور اول
ولیعهدی در ایران باستان
اندرز خسرو قبادان
دانلود کتاب توقیعات کسری انوشیروان (PDF)
دانلود کتاب توقیعات کسری انوشیروان را به همه علاقمندان به مطالعه کتابهایی مرتبط با فرهنگ و تمدن ناب ایرانزمین، پیشنهاد میکنیم. این کتاب نسخهای نایاب، چاپ سال ۱۳۳۴ خورشیدی میباشد.
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همهی کتابهای سایت برای شما فعال میشوند.
(قبلا عضو شدهاید؟ وارد شوید)
