گلستان سعدی شاهکار شیخ مصلح‌الدین سعدی؛ حکیم، شاعر و نویسنده بزرگ سرزمین ایران عزیزمان است. گلستان سعدی شامل داستان‌های کوتاه و پند و اندرزهای اخلاقی است که در یک دیباچه و هشت باب تنظیم گشته است. این کتاب از شاهکارهای ادبیات ایران و دارای شهرت جهانی است.
تقریبا تمام مستشرقین و خاورشناسان بزرگ جهان، گلستان سعدی را در کنار برخی دیگر از کتاب‌های پارسی همچون دیوان حافظ و شاهنامه فردوسی، به عنوان یکی از ستون‌ها و شاهکارهای ادبیات پارسی می‌شناسند.
بدون تردید در میان تمام کتاب‌های نظم و نثر پارسی -که هر یک شاهکاری در ادبیات محسوب می‌گردند- گلستان سعدی جایگاه ویژه‌ای دارد. چرا که این کتاب مملو. از پندها و اندرزها و حکایات شیرینی است که مطلقا خواندن آنها باعث خستگی یا سردرگمی مخاطب نمی‌گردد. در ادامه به بررسی این شاهکار ادبیات پارسی خواهیم پرداخت و سپس تمام گلستان را به صورت جامع و کامل در معرض مطالعه شما قرار خواهیم داد.
مشهور است که بسیاری از بزرگ‌ترین شعرا و نویسندگان دنیا به ویژه در دنیای غرب و باالاخص در دوران پس از رنسانس که دوره آشنایی اروپایی‌ها با تمدن مشرق‌زمین بود، تحت تاثیر عالیجناب سعدی قرار گرفته و مسحور ادبیات جادویی وی گردیدند.
زندگینامه سعدی شیرازی
ابومحمد شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی در سال 606 هجری قمری در شیراز زاده شد. وی از بزرگ‌ترین شعرا و نویسنده‌های پارسی‌سرا و پارسی‌گوی ایرانی است.
سعدی در نظامیه بغداد به تحصیل پرداخت و طولی نکشید که به واسطه هوش و نبوغش به شهرتی در منطقه دست یافت. پس از پایان تحصیلات به گشت و گذار در جهان پرداخت و به سرزمین‌هایی نظیر شام و خحاز مسافرت نمود. ثمره این سفرها، دست یافتن به تجربیاتی بود که انعکاس آن را در داستان‌ها و حکایات و اشعارش می‌توان مشاهده کرد.
وی در طول زندگی‌اش از این شهرها بازدید کرد: هندوستان، ترکستان غزنین، آذربایجان و قفقاز، فلسطین، چین، یمن و مصر. پس از پایان مسافرت‌هایش به شیراز بازگشت و تا پاین عمر نیز در شیراز باقی ماند.
ظاهرا پس از پایان سفرها و ساکن شدن در شیراز بود که تصمیم به نوشتن حکایت‌ها و تجربه‌هایش از این مسافرت‌های طولانی و دور و دراز نمود و بدین‌ترتیب نام خود را برای همیشه در تاریخ جاودانه ساخت.
سعدی را با لقب «شیرین‌سخن» می‌شناسند. این از آن روست که کلام سعدی و آثار او چه در نثر و چه در نظم، از شیوایی و فصاحت و بلاغت بی‌نظیری برخوردار است. سعدی شیرین‌سخن خداوندگار ادب پارسی است.
سعدی در میان سال‌های 690 تا 695 هجری درگذشت. او در شیراز به خاک سپرده شد و آرامگاه او که امروز به عنوان سعدیه شناخته می‌شود، محل گردهم‌آیی عاشقان ادب و فرهنگ ایرانی است.
پیشنهاد دانلود:
کتاب بوستان سعدی
اشعار و حکایات سعدی
شیخ اجل سعدی شیرازی در دوران یورش مغولان می‌زیست. باری از خوش‌اقبالی روزگار، حاکم وقت شیراز با تسلیم شدن به موقع در برابر مغولان، از تخریب شدن شهر پیش‌گیری کرد. از همین روی سعدی نیز در کنار دیگر مردمان شیراز در روزگاری که همه ایران درگیر کشتار و قتل‌عام بودند، توانست به آسودگی به زندگی و تحصیل خود بپردازد.
همان‌گونه که پیشتر گفته شد، سعدی بخش مهمی از عمر خود را به مسافرت گذراند و تجربیات گوناگون کسب کرد. حاصل این تجربه‌‌ها دو کتاب گلستان و بوستان است. او گلستان را به دو صورت نظم و نثر و بوستان را تنها به نظم نوشته است. البته از سعدی هجویات و دیگر آثاری چند باقی مانده که می‌توانید از لینک زیر آنها را مرور کرده و به رایگان دانلود نمایید:
سعدی نویسنده‌ای چیره‌دست و شاعری زبدست بود. وی اشعارش را به غزل و قصیده و دوبیتی و رباعی و مثنوی و ترجیع‌بند می‌سرود. غزل‌سرایی او حافظ را که پس از او می‌زیست به شدت تحت‌تاثیر قرار داده بود.
سعدی همچنین بر ادبیات پارسی تاثیر به‌سزایی داشت. این تاثیر به اندازه‌ای عمیق بود که زبان پارسی را در مسیر تکامل خود تثبیت کرد و امروز ما به همان صورتی صحبت می‌کنیم که سعدی در گلستان خود تحریر کرده است.
همچنین گلستان سعدی همواره از گذشته‌های دور به عنوان یک کتاب درسی میان فارسی‌زبانان به کودکان آموزش داده می‌شد. امروزه بسیاری از ضرب‌المثل‌های رایج در زبان فارسی برگرفته از گلستان سعدی است.
شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی بدون هیچ تردیدی از بزرگ‌ترین مفاخر ادبی ایران و جهان است. سعدی را نباید محدود به مرزها کرد. او در شمار میراث معنوی جهانیان است و هرکس که کوچک‌ترین انس و الفتی با ادبیات و اخلاقیات داشته باشد، بی‌گمان با سعدی نیز دم‌خور خواهد بود. این بزرگ‌مرد ادبیات ایران، به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و معنوی ایران‌زمین قلمداد می‌گردد و مطالعه آنلاین اشعار سعدی بهترین فرصت برای سیراب شدن از سرچشمه ذوق و نبوغ ادبیات اوست.
واپسین نکته درمورد سعدی آن است که وی در زمان حیات خویش به شهرت رسید و به خوبی این شهرت را درک نمود. از هند تا روم آثار او را می‌شناختند و حکایت‌هایش نقل محافل بود. همچنین سعدی نخستین شاعر ایرانی است که آثارش به زبان لاتین ترجمه شد و افکارش تاثیری عمیق بر ادبای اروپا به ویژه در عصر رنسانس داشت.
سعدی: افق ادبیات نثر پارسی
همچنان‌که بدون تردید می‌توانیم حافظ را خداوند غزل پارسی بنامیم، و فردوسی را استادپارسی‌گویی و و پارسی‌نویسی، و رودکی را پدر شعر پارسی و خیام را استاد مسلم رباعیات، حضرت سعدی (علیه رحمه) را نیز با قاطعیت باید بزرگ‌ترین و بهترین نویسنده ادبیات نثر در تمام تاریخ ایران‌زمین (اگ نگوییم در تمام جهان) قلمداد نماییم.
بر کسی پوشیده نیست که سعدی در نظم، استاد است. سروده‌های وی در قوالب مختلف ادبی سرآمد دیگر شعراست و طراوت خاص خود را دارد. اما او در نظم تنها نیست و بزرگانی همچون حافظ و مولانا را در کنار خود دارد.
اما در نثر و نگارش‌های ادبی، وی بی‌همتاست. هیچ نویسنده‌ای در تاریخ ایران‌زمین قدرت قلم وی در نگارش نثر را ندارد و این تا آن‌جاست که بهمن انصاری نویسنده بزرگ معاصر، سعدی را افق نثرنویسی در تمام تاریخ ادبیات ایرانی نامیده است.
سعدی در کلام بزرگان علم و ادب
پیش از آغاز مطالعه آنلاین اشعار سعدی شیرازی، بد نیست برای درک اهمیت مکتوبات او، نظری بر ادیبان و اندیشمندان بزرگ تاریخ انداخته و ببینیم آنها درمورد سعدی شیرازی چه گفته‌اند و وی را چگونه قضاوت کرده‌اند.
وجه تمایز سعدی با دیگر ادبا و شعرای بزرگ در این است که وی، در هر دو عرصه نظم و نثر دارای توان‌مندی‌های شگفت‌انگیزی بود. قلم وی قلمی بی‌پروا و صادقانه بود. شاید همین بی‌پروایی و در عین حال صداقت کلام و گفتار اوست که وی را این‌چنین محبوب قلب‌ها کرده است. از همین روی بسیاری از بزرگان عرصه ادبیات در اقصی‌نقاط جهان، او را ستوده و در وصف او سخنانی دلنشین گفته‌اند.
از این دست بزرگان باید به شاعر و ادیب بزرگ آمریکایی امرسون اشاره کرد که در وصف سعدی شیرازی چنین گفت:
«بی‌گمان سعدی به زبان تمام اقوام و ملت‌های دنیا سخن گفته است. گفته‌های او همانند گفته‌های هومر، شکسپیر، سروانتس و… هرگز کهنه نخواهد شد. … کتاب گلستان سعدی را بایستی در کنار انجیل و دیگر کتب اخلاقی و عرفانی دیگر قرار داد چرا که دستورات اخلاقی موجود در آن، شرحی از قوانین عمومی و بین‌المللی است.»
دکتر محمدعلی فروغی سیاست‌مدار نام‌آشنا و چهره اندیشمند تاریخ معاصر ایران نیز در مورد سعدی شیرازی فرمودند:
«با افتخار و سرافرازی می‌گویم که ایران‌زمین در تمام علوم گوناگون و همچنین در حکمت و ادب و هنر، فرزندانی نام‌ور در دامن خود پرورانده است. باری حتی اگر این خیل عظیم ادبا و دانشمندان ایرانی نیز در طول تاریخ باشنده نبودند، همان یک سعدی برای جاوید کردن نام ایران و ایرانی کافی بود. … این مایه مباهات ماست که امروزه هر یک از ما، به شیوه‌ای سخن می‌گوییم که هفتصد سال پیش از سعدی آموخته‌ایم.»
همچنین ارنست رنان، زبان‌شناس فقید فرانسوی درمورد سعدی چنین درافشانی کرده‌اند:
«ذوق بی‌نهایت و تزلزل‌ناپذیر سعدی، روح و جاذبه‌ی نهفته در جان کلامش و لحن سحرآمیز گفتارش که به وسیله آن معایب و نقص‌های بشری را گوش‌زد کرده است، او را در نظر ما به والاترین جایگاه انسانی رسانده است. تمام اوصاف نیکوی شرقی یک‌جا در کلام سعدی نمود پیدا کرده است.»
باریه دومنار محقق فرانسوی که بوستان سعدی را از پارسی به فرانسوی ترجمه کرده است، درباره نفوذ سعدی در قلب اروپا گفته است:
«در میان تمام گویندگان شرقی، کلام سعدی برای ما اروپاییان قابل فهم‌تر است. علت این امر آن است که سعدی به خصوص در کتاب گلستان خود، کوله‌باری از صفات انسانی و جمال‌شناسی است که جهان امروز بدان نیازمند است.»
و در آخر دکتر حسین رزم‌جو از ادبای بزرگ معاصر کشورمان درمورد سعدی چنین می‌گوید:
«شیخ اجل سعدی، در هنر نویسندگی و شاعری سرآمد دوران خویش بود. وی بدون‌شک از جمله معدود شخصیتهای ادبی است که نه تنها در میان پارسی‌زبانان دارای شهرتی شگفت‌انگیز است، بلکه بلکه در خارج از ایران نیز زبان‌زد بزرگان ادب و دانش بوده و بسیاری از روشنفکران غرب، او را آیینه‌ی تمام‌نمای ادبیات شرق می‌دانند.»
این‌ها تنها گوشه‌ای از سخنان اندیشمندان بزرگ ایرانی و اروپایی در مدح سعدی است. اگر بخواهیم تمام آن‌چه که بزرگان ادب و هنر و دانش درباره او گفته‌اند را در اینجا بیاوریم، باید تا سال‌ها درمورد این شخصیت فاخر، قلم‌فرسایی کنیم. پس سخن را در اینجا به پایان رسانده و برای شناخت سعدیِ شیرین‌سخن، به متن آثار او مراجعه می‌کنیم.
سعدی چه می‌گوید؟
گلستان سعدی یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات فارسی است که توسط شاعر بزرگ ایرانی، سعدی، در قرن 13 میلادی نوشته شد. این مجموعه شامل شعرها و داستان‌هایی است که نه تنها زیبایی زبان و اندیشه‌های شاعر را نمایان می‌کند بلکه به عنوان یک آینه، اعتبارات فرهنگی و اخلاقی جامعه را به تصویر می‌کشد.
اشعار سعدی در “گلستان” از عشق و معنویت گرفته تا تأکید بر عدالت اجتماعی، گستره‌ی وسیعی از مسائل را دربرمی‌گیرد که در آن به مفهوم فانی بودن لذت‌های دنیا و تأثیرگذاری آن بر زندگی انسان پرداخته می‌شود.
“گلستان” به عنوان یکی از آثار بی‌مثال ادبی فارسی، در طول زمان به عنوان یک منبع الهام‌بخش و ارزشمند در زمینه ادبیات و فلسفه مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان یک منبع ارزشمند از نگاه سعدی به زندگی شناخته می‌شود.
Gulistan
Gulistan by Saadi is a timeless masterpiece of Persian literature. The collection of poems and stories, written in the 13th century, reflects Saadi’s profound wisdom and insight into human nature. Saadi’s eloquent verses cover a range of themes, from love and spirituality to social justice. The impact of “Gulistan” extends beyond its literary significance, influencing moral philosophy and cultural values throughout the centuries.
سخنی بیشتر در باب گلستان سعدی
گلستان سعدی یکی از شاهکارهای بی‌نظیر ادبیات فارسی است که توسط شاعر و نویسنده برجسته، شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی در سال ۶۵۶ هجری قمری (۱۲۵۸ میلادی) به رشته تحریر درآمد. این اثر در کنار بوستان، به عنوان دو ستون اصلی آثار سعدی شناخته می‌شود و شهرتی جهانی دارد. گلستان، یک اثر ادبی تعلیمی و اخلاقی است که به زبان نثر مسجع نوشته شده و در آن مفاهیم عمیق اخلاقی، اجتماعی و انسانی به شکلی هنری و با زبانی ساده و روان بیان شده‌اند.
ساختار و ویژگی‌های گلستان؛ معرفی خلاصه ابواب گلستان
گلستان از لحاظ ساختار، یک کتاب بسیار متنوع است. این کتاب شامل یک مقدمه و هشت باب است که هر باب به یک موضوع خاص اخلاقی و اجتماعی اختصاص دارد. سعدی با استفاده از قصه‌های کوتاه و آموزنده و گاه با اشعار میان‌نثر، به تعلیم اصول زندگی، اخلاق، سیاست و روابط انسانی می‌پردازد. این هشت باب شامل:
1. باب اول: در سیرت پادشاهان – سعدی در این بخش به حکایات و تجربیاتی از رفتار و سیاست پادشاهان و حاکمان اشاره می‌کند و به نقد یا ستایش رفتارهای آنان می‌پردازد. او پادشاهان عادل را تحسین می‌کند و ستمکاران را به باد انتقاد می‌گیرد.
2. باب دوم: در اخلاق درویشان – این باب به مسائل معنوی و اخلاقی از دیدگاه درویشان و عارفان پرداخته و تعالیم ساده‌زیستی، صبر، قناعت، و توکل به خدا را در قالب حکایات بیان می‌کند.
3. باب سوم: در فضیلت قناعت – این بخش به موضوع قناعت و رضایت از زندگی ساده اختصاص دارد. سعدی در اینجا ارزش‌های خود را درباره زندگی پرهیزکارانه و بی‌اعتنایی به مال و ثروت دنیا بیان می‌کند.
4. باب چهارم: در فواید خاموشی – سعدی در این بخش اهمیت سکوت و پرهیز از پرگویی را مطرح می‌کند. او معتقد است که سخن گفتن بی‌جا و زیاد می‌تواند به مشکلات و اختلافات منجر شود، در حالی که خاموشی نشانه حکمت است.
5. باب پنجم: در عشق و جوانی – این بخش به موضوع عشق و احساسات جوانان می‌پردازد. سعدی با دقت و لطافت خاصی به بررسی عشق درونی و عاشقانه‌های انسانی می‌پردازد و حکایات زیبایی از این دست را بیان می‌کند.
6. باب ششم: در ضعف و پیری – در این بخش، سعدی به موضوع پیری و تأثیرات آن بر جسم و روح انسان می‌پردازد. او حکایات و مثال‌هایی از دوران پیری و ناتوانی جسمی و فکری می‌آورد و از ضرورت اندیشیدن به آینده و فرجام زندگی سخن می‌گوید.
7. باب هفتم: در تأثیر تربیت – این باب درباره اهمیت تربیت و تأثیرات آن بر شخصیت و رفتار افراد است. سعدی در این بخش، حکایاتی از زندگی افراد مختلف را بیان می‌کند تا نشان دهد چگونه تربیت خوب می‌تواند سرنوشت انسان‌ها را تغییر دهد.
8. باب هشتم: در آداب صحبت – آخرین باب به موضوع آداب معاشرت و نحوه صحیح تعامل با دیگران می‌پردازد. سعدی در این بخش اهمیت ادب و نزاکت در رفتار با افراد مختلف را بیان می‌کند و توصیه‌هایی برای برقراری روابط سالم اجتماعی ارائه می‌دهد.
سبک نثر و زبان گلستان
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های گلستان، نثر مسجع آن است. نثر مسجع به نثری گفته می‌شود که جملات آن به شکلی آهنگین و همراه با قافیه نوشته شده باشند. این سبک نگارش، که در دوره سعدی رواج داشت، به گلستان یک زیبایی و روانی خاصی می‌بخشد که خواندن آن را برای مخاطب دلپذیرتر می‌کند. سعدی در گلستان با بهره‌گیری از واژگان ساده و روشن، توانسته است مفاهیم پیچیده و عمیق اخلاقی را به شکلی قابل درک و جذاب بیان کند. این ویژگی‌ها باعث شده که گلستان نه تنها در میان نخبگان، بلکه در میان عموم مردم نیز جایگاه ویژه‌ای پیدا کند.
سعدی در این کتاب از طنز و حکمت نیز به صورت هنرمندانه استفاده کرده است. طنز سعدی نه برای سرگرمی، بلکه برای اصلاح رفتارهای ناپسند و نقد اجتماعی است. او با شوخ‌طبعی خاص خود، اشتباهات و ضعف‌های انسان‌ها را به نمایش می‌گذارد و سعی می‌کند با لطافت و ظرافت، آنان را به اصلاح و بازبینی رفتارشان وادار کند.
موضوعات محوری گلستان
گلستان سعدی به دلیل گستردگی موضوعات، به عنوان یک دایرةالمعارف اخلاقی نیز شناخته می‌شود. مهم‌ترین موضوعات این اثر عبارتند از:
1. عدالت و ستم: سعدی در گلستان، اهمیت عدالت در حکومت را بارها مطرح می‌کند و از پادشاهانی که عدالت را رعایت نمی‌کنند، انتقاد می‌کند. او معتقد است که عدالت پایه‌ای برای سعادت جامعه است و ظلم و ستم باعث نابودی جامعه می‌شود.
2. پرهیز از حرص و طمع: سعدی بارها در حکایات خود به مضرات حرص و طمع اشاره می‌کند. او معتقد است که حرص، نه تنها انسان را به اهداف واقعی نمی‌رساند، بلکه باعث نابودی روان و جسم فرد می‌شود.
3. اخلاق و تربیت: تربیت و اخلاق در گلستان جایگاه ویژه‌ای دارد. سعدی بر این باور است که رفتار انسان‌ها در جامعه، مستقیماً از تربیت آنها نشأت می‌گیرد و بدون تربیت صحیح، جامعه به سوی انحطاط می‌رود.
4. توکل و قناعت: سعدی در گلستان، انسان‌ها را به قناعت و توکل به خداوند دعوت می‌کند. او می‌گوید که مال و ثروت دنیوی پایدار نیست و تنها چیزی که برای انسان می‌ماند، اعمال نیک و رضایت از زندگی ساده است.
5. ادب و نزاکت: سعدی در گلستان، به رفتارهای اجتماعی و آداب معاشرت بسیار اهمیت می‌دهد. او معتقد است که ادب و نزاکت، کلید اصلی روابط سالم انسانی است و بدون آن، زندگی اجتماعی دچار مشکلات خواهد شد.
تأثیر گلستان در ادبیات و فرهنگ فارسی
گلستان سعدی یکی از تأثیرگذارترین آثار در ادبیات فارسی است. این کتاب نه تنها از لحاظ ادبی، بلکه از لحاظ فلسفی و اخلاقی نیز اهمیت بسیاری دارد. نثر ساده، روان و موزون آن باعث شده که گلستان به عنوان یکی از کتاب‌های درسی در مدارس و محافل علمی مورد مطالعه قرار گیرد.
سعدی در گلستان، به عنوان یک معلم اخلاق ظاهر می‌شود و از طریق داستان‌های کوتاه و آموزنده، به تربیت نسل‌های مختلف پرداخته است. این اثر، به دلیل داستان‌های حکمت‌آمیز و پندهای اخلاقی، همچنان مورد توجه و علاقه افراد مختلف از کودکان تا بزرگسالان است.
در زمینه بین‌المللی نیز گلستان تأثیر چشم‌گیری داشته است. این کتاب به بسیاری از زبان‌های دنیا ترجمه شده و همچنان به عنوان یک اثر ادبی و اخلاقی در سراسر جهان شناخته می‌شود. شاعران و نویسندگان بزرگ ایرانی و خارجی، از سعدی و گلستان او الهام گرفته‌اند و این اثر به عنوان یکی از گنجینه‌های ادبیات کلاسیک جهان در نظر گرفته می‌شود.
گلستان سعدی، با نثر مسجع و روان خود، مفاهیم عمیق اخلاقی و اجتماعی را به شکلی ساده و دلنشین بیان می‌کند. این اثر، نه تنها از لحاظ ادبی، بلکه از لحاظ تربیتی و اجتماعی نیز یک منبع ارزشمند است که همواره جایگاه خود را در ادبیات و فرهنگ ایرانی حفظ کرده است. سعدی با گلستان، توانسته است حکمت و معرفت را در قالب داستان‌های کوتاه و شاعرانه به نسل‌های مختلف منتقل کند و همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین نویسندگان و شاعران تاریخ ادبیات فارسی شناخته می‌شود.
گلستان سعدی
مطالعه گلستان سعدی بر هر ایرانی و پارسی‌زبانی، شایسته و بایسته است. این اثر می‌توان روشن‌کننده راه پویای فرهنگ ایرانی و بهترین راهنمای پرورش‌دهنده افکار و اخلاقیات برای نسل جوان باشد. فی‌الواقع در میان خیل عظیم آثار پارسی، گلستان سعدی جایگاهی منحصربه‌فرد و ویژه دارد. مطالعه آن سن و سال نمی‌شناسد و برای هر پارسی‌زبانی فهم و درک آن به آسانی امکان‌پذیر است.
برای مطالعه آنلاین گلستان سعدی، بر روی هر یک از فصول زیر کلیک بفرمایید:
دیباچه
باب اوّل: در سیرت پادشاهان
باب دوّم: در اخلاق درویشان
باب سوّم: در فضیلت قناعت
باب چهارم: در فواید خاموشی
باب پنجم: در عشق و جوانی
باب ششم: در ضعف و پیری
باب هفتم: در تأثیر تربیت
باب هشتم: در آداب صحبت
| شما می‌توانید افزون‌بر مطالعه آنلاین گلستان، این کتاب را به صورت PDF نیز دانلود نمایید: دانلود کتاب گلستان سعدی |
