تا کی غم آن خورم که دارم یا نه وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه پرکن قدح باده که معلومم نیست کاین دم که فرو برم برآرم یا نه هان کوزه‌گرا بپای اگر هشیاری تا چند کنی بر گل مردم خواری انگشت فریدون و کف کیخسرو بر چرخ نهاده‌ای چه می‌پنداری هنگام صبوح ای صنم فرخ پی برساز ترانه‌ای و پیش‌آور می کافکند بخاک صد هزاران جم و کی این آمدن تیرمه و رفتن دی گر کار فلک به عدل سنجیده ...

آن قصر که با چرخ همیزد پهلو بر درگه آن شهان نهادندی رو دیدیم که بر کنگره‌اش فاخته‌ای بنشسته همی گفت: که «کوکو کوکو» قومی متفکرند اندر ره دین قومی به گمان فتاده در راه یقین میترسم از آن که بانگ آید روزی کای بیخبران راه نه آنست و نه این این چرخ فلک که ما در او حیرانیم فانوس خیال از او مثالی دانیم خورشید چراغ دان و عالم فانوس ما چون صوریم کاندر او حیرانیم رفتم که در این منزل ...

هرگز دل من ز علم محروم نشد کم ماند ز اسرار که معلوم نشد هفتاد و دو سال فکر کردم شب و روز معلومم شد که هیچ معلوم نشد روزی‌ست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد ابر از رخ گلزار همی‌شوید گرد بلبل به زبان حال خود با گل زرد فریاد همی‌کند که می باید خورد زان پیش که بر سرت شبیخون آرند فرمای که تا باده گلگون آرند تو زر نئی ای غافل نادان که ترا در ...

این کوزه چو من، عاشق زاری بوده است در بند سر زلف نگاری بوده‌ست این دسته که بر گردن او می‌بینی دستی‌ست که برگردن یاری بوده‌ست هر ذره که در خاک زمینی بوده است پیش از من و تو تاج و نگینی بوده است گرد از رخ نازنین به آزرم فشان کانهم رخ خوب نازنینی بوده است گویند کسان بهشت با حور خوش است من میگویم که آب انگور خوش است این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار کاواز ...

حكيم عُمَر خيام نیشابوری، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی‌سرای ایرانیِ دورهٔ سلجوقیان است. وی در ریاضیات، ادبيات، علوم دينی و تاریخ استاد بود. به دلیل کثیرالعلم بودن خیام، او را دانشمندان معاصر در شمار یکی از «همه‌چیزدانان تاریخ» قرار داده‌اند. رباعیات خیام یکی از شاهکارهای ادبیات منظوم پارسی است. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های خیام، تنظیم تقویم خورشیدی بود که امروز ما از آن استفاده می‌کنیم. خیام نیشابوری در تنظيم تقويم جلالی ...