نورالدین عبدارحمان بن احمد بن محمد جامی متخلص به جامی و مشهور به خاتم‌الشعرا، شاعر و صوفی و ادیب و دانشمند بزرگ ایرانی است که در قرن نه هجری می‌زیست.
زندگینامه جامی
عبدالرحمان جامی شاعر بزرگ ایرانی و از بزرگ‌ترین ادبای پارسی‌گوی مشرق‌زمین است. وی افزون بر شعر و شاعری، در ادبیات و فلسفه و ریاضی و موسیقی نیز تبحر داشت و در شمار صوفیان قرار می‌گرفت.
وی در شهرستان جام در حوالی هرات که در آن زمان بخش مهمی از سرزمین ایران بزرگ بود، زاده شد. از همین روی به جامی مشهور گشت. جامی به زودی به هرات کوچ کرد و بیشینه عمر خویش را در هرات گذراند.
در هرات بود که با دانش و علوم گوناگون آشنا گردید. وی به ادبیات پارسی و همچنین عربی تسلط داشت و در مدرسه نظامیه هرات به تحصیل علوم صرف‌و‌نحو، منطق، حکمت، فلسفه، کلام، ریاضیات، فقه اصول، حدیث و تفسیر پرداخت. مهم‌ترین اساتید وی خواجه علی سمرقندی و محمد جاجرمی بودند.
جامی در تصوف در حلقه مریدان سعدالدین محمد کاشغری نقشبندی قرار داشت. او در تصوف به چنان جایگاهی دست یافت که پس از مرگ مرادش، به عنوان مرید و بزرگ فرقه نقشبندیه منصوب گردید.
این شاعر بزرگ سپس به سمرقند مهاجرت کرد. در آن‌جا به دلیل اشراف کامل بر علوم گوناگون و همچنین به دلیل تبحر در شاعری و ذکر سجایای اخلاقی و عرفانی در قالب شعر، مورد توجه الغ‌بیگ حاکم سمرقند قرار گرفت و در دستگاه حکومتی سمرقند به جاه و مقام والاییدست یافت.
این شاعر بزرگ ایران‌زمین، 81 سال عمر نمود و در هرات از دنیا رفت. مزار وی در هرات، محل تجمع عاشقان ادب و عرفان و توصف ایرانی است.
ویژگی‌های اخلاقی و اشعار جامی
در تمام تذکره‌ها و کتاب‌های بعدی، از جامی با عنوان فردی گشاده‌رو، خوش‌خلق، گشاده‌دست و خوش‌برخورد نام برده‌اند. او زندگانی ساده‌ای داشت و باوجودی‌که در برخی از ادوار زندگی‌اش در تنگدستی روزگار را سپری کرد اما هرگز حاضر نگردید که برای دریافت صله و سکه به مدح حاکمان بپردازد.
اغلب امیران و شاهان هم‌دوره با وی، او را مراد و بزرگ ایرا‌زمین می‌دانستند. از آن‌جمله‌اند افرادی نظیر سلطان حسین بایقرا و وزیر و مشاور او، علیشیر نوایی و همچنین اوزون حسن آق‌قویونلو، سلطان محمّد فاتح پادشاه عثمانی و ملک الاشراف پادشاه مصر که از ارادتمندان جامی بودند.
جامی را خاتم‌الشعرا نامیده‌اند. چرا که پس از وی، تا قرن‌ها شاعری درخور در ایران‌زمین باشنده نبود. هیچ‌یک از شعرای بعدی نتوانستند همچون دورانی که ادبیات ایران‌زمین توسط حافظ و سعدی و مولانا و رودکی در بلندای اعتبار قرار داشت، ادبیات پارسی را رونق بخشند. لذا جامی آخرین فرد از حلقه زنجیره شعرای بزرگ و به‌نام ایرای بود.
جامی: خاتم الشعرا
معمولا حضرت جامی را با لقب خاتم الشعرا می‌شناسند. این لقبی است که در تمام تذکره‌ها و کتاب‌هایی که طی سال‌های پس از مرگ جامی تا امروز نگاشته شده است، به وی عطا شده است.
این از آن جهت است که جامی، آخرین شاعر بزرگ از نسل شعرای سنتی ایرانی بود. پس از وی دیگر هرگز شاعری در حد و اندازه‌های او و حافظ و سعدی و مولوی و فردوسی و انوری و دیگران مشاهده نشد.
البته باید به این نکته مهم نیز اذعان داشت که در دوره معاصر، شعرای به شدت ایده‌آلی در عرصه ادبیات ایران‌زمین ظهور کردند. بنابراین لقب خاتم الشعرا را به واسطه پایان دوران کلاسیک ادبی ایران به وی دادند و نه به دلیل آن‌که حتی تا دوره معاصر شاعری درخور و بزرگ وجود نداشته باشد.
کتاب‌ها و آثار جامی
جامی شاعری پرکار بود. از وی کتاب‌ها و اشعار بسیاری باقی مانده است که هر یک، فخر ادبیات پارسی محسوب می‌گردند. اما مهم‌تری آثار وی از قرار زیر هستند:
مطالعه آنلاین کتاب بهارستان جامی
در ادامه می‌توانید با کلیک بر روی هر یک از بخش‌های زیر، به مطالعه مهم‌ترین کتاب جامی یعنی بهارستان بپردازید. بهارستان را جامی به تقلید از گلستان سعدی نوشته است. این کتاب هم به نثر و هم به نظم است.
بهارستان از هشت بخش تشکیل شده است که با احتساب مقدمه و خاتمه کتاب، ده بخش دارد. بخش‌های این کتاب از قرار زیر هستند که با کلیک بر روی هر یک، می‌توانید آن را آنلاین بخوانید:
بخش اول: در ذکر مشایخ صوفیه و اسرار احوال آنان
بخش دوم: متضمن حِکَم و مواعظ و حکایت، مناسب مقام
بخش سوم: دربارهٔ اسرار حکومت و حکایات شاهان
بخش چهارم: دربارهٔ بخشش و بخشندگان
بخش پنجم: در تقریر حال عشق و عاشقان
بخش ششم: حاوی مطایبات و لطایف و ظرایف
بخش هفتم: در شعر و بیان حال شاعران
بخش هشتم: در حکایتی چند از زبان احوال جانوران
| برای دانلود اشعار جامی به صورت PDF، بر روی لینک زیر کلیک کنید: دانلود کتاب بهارستان از جامی |
