كتاب نایاب "تاريخ گيلان" تاليف عبدالفتاح فومنی وقايع‌نگار قرن يازدهم هجری است. كتاب تاريخ گيلان مصادف با پادشاهی شاه‌عباس صفوی نگارش يافته است. اين كتاب از دسته تواريخ محلی و بسيار مهم می‌باشد. فومنی مزدور نبود. مجيز هيچ يك از امرای محلی را نگفت و مستقلا اين كتاب را نوشت لذا از لحاظ عدالت و بی‌طرفی كتاب در وضعيت قابل اعتمادی است. نقل جزئيات درگيري‌ها و آشوب‌های سده يازده هجری در گيلان، ...

كتاب نایاب "تاريخ مازندران" اثر "ملا‌ شيخ‌ علی گيلانی" نگارش يافته در سده 11 هجری می‌باشد. ملا‌علی گيلانی معاصر با شاه‌عباس صفوی بوده و لذا بخش‌هایی از كتاب كه با جنگ‌های شاه‌عباس با ملوك و اكابر و بزرگان مازندران پرداخته، دقيقا رويدادهايي است كه او در جوانی به چشم ديده است. لذا اين كتاب يكي از اصلی‌ترين و دست‌اول‌ترين كتبی است كه به ماجرای اضمحلال خاندان‌های بزرگ طبرستان -به ويژه ...

كتاب نایاب و كهنه تاريخ رويان به قلم "مولانا‌ اوليا‌ءالله آملی" در سده هشتم و اوايل سده نهم هجري است. كتاب تاریخ رویان، نخست در مقدمه‌ای در ذکر فواید علم تاریخ می‌پردازد و می‌كوشد تاريخ را تفسير كند. سپس در هشت باب تاريخ كهن رويان تا سده نهم را بازگو می‌كند. اين كتاب به دستور يكی از سپهبدان پادوسبانی توسط آملي تحرير يافت. منابع كتاب تاريخ رويان، آثار كسانی چون ابن اسفندیار، ...

كتاب نایاب تاریخ‌ سیستان‌ از ارزشمندترين‌ كتب‌ ايران‌شناسي پس از اسلام است. نويسنده آن شايد «مولانا‌ شمس‌الدین‌ محمد موالی» در پيرامون سده‌هاي چهارم و پنجم هجري باشد. سه سده پس از آن «محمود ابن‌ یوسف‌ ا‌صفهانی» بخش‌هايي در برگ‌هاي پاياني كتاب افزوده و تاريخ سيستان را تا سده هشتم دنبال كرده است. اما در کل نویسنده دقیق این کتاب مشخص نیست. معرفی کتاب چه بخش‌هايي از كتاب كه روايت نيمه‌تاريخي-نيمه‌افسانه‌اي سيستان كهن ...