مقاله “هویت تاریخی جغرافیای همدان در متون مورخان اسلامی از آغاز تا عصر قاجار” اثری پژوهشی از امان‌الله یغمایی و زهرا پورشعبانیان می‌باشد.
در پیرامون این مقاله
در ناحیه جبال، یا ماد ایران، همدان نمونه‌ای از شهرهایی است که از سده‌های دور تا پایان عصر صفویه، اهمیت تاریخی و جغرافیایی خود را حفظ نموده است؛ اما دلایل اهمیت ژئوپلتیک همدان چندان هویدا نشده است. به آن جهت که مطالعه موسع و یکپارچه‌ای در این‌باره، صوررت نگرفته است! از این‌روی، پرسش از جایگاه همدان در ناحیه جبال ایران و بازتا‌ب‌های فرهنگی اجتماعی آن بر بافت و هویت شهری و کشوری، مسأله‌ای است که نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی درخور است.
همدان از جمله شهرهایی است که بافت اولیه آن در دوران پیش از اسلام شکل گرفته لیکن در طی دوران اسلامی دچار تغییر و تحولات اساسی با رنگ‌پذیری از آموزه‌های دینی گشته است و البته در دو بخش قبل و بعد اسلام اثرگذار بوده است.
مقصود شناخت جایگاه همدان در ناحیه جبال و دسترسی به هویت و بافت آن شهر در متون تاریخ‌نویسان، جغرافی‌نویسان و مستشرقان است. نیل به این مقصد در سایه نقل و تحلیل تاریخ به مفهوم کلی و گردآوری داده‌های اسنادی و کتابخانه میسر است که نتیجه آن، اثبات تأثیر عمده همدان در بقا و ثبات سیاسی در قبل و بعد اسلام است.
بازخوانی بخشی از مقدمه مقاله
در پهنه گسترده ایران، همواره شماری از شهرهای کهن وجود داشته‌اند که هر یک در دوره یا دورههایی از تاریخ، دارای جایگاه قابل توجهی در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی بوده‌اند. در واقع، هر یک از این شهرهای بزرگ، تحولات تاریخی که در آن قرار داشته‌اند را نمایان می‌کنند.
بی تردید؛ شناخت و بررسی تطبیقی ویژگی‌های این گونه شهرها می‌تواند در به دست آوردن بینشی عمیق و گسترده از تاریخ سیاسی اجتماعی ایران در سده‌های مختلف اسلامی مفید باشد.
در بخش باختری ایران همدان به عنوان نمونه‌ای از این چنین شهرها دارای اهمیت فراوانی است. شهر همدان در ناحیه‌ای که ماد و بعدها جبال نام گرفت، قرار داشت. در بسیاری از منابع تاریخی و جغرافیایی از همدان به مانند مرکز جبال، یاد شده است. در این گونه منابع، نام همدان بیش از نام دیگر شهرها با ناحیه جبال عجین گشته و تنها پس از بررسی دقیق حد و مرزهای ولایت جبال می‌توان به علت این امر پی برد.
همدان از دوران مادها تا دوره صفویه، دورههایی از تغییر و تحولات را پشت سر گذاشته است که در گسترش آن تأثیری بسزا داشته است. بنابراین، در این پژوهش، سعی شده است تا موقعیت همدان در جبال به گونه‌ای مقایسه‌ای از دیدگاه تاریخ‌نویسان قرون اسلامی مورد بررسی قرار گیرد و همچنین نگرشی بر س یمای کلی بافت شهری آن از قرون اولیه اسلامی تا دوران صفویه صورت پذیرد. زیرا در دوران صفویه، به علل سیاسی و اقتصادی همدان رونقی مجدد یافته است به گونه‌ای که شرق‌شناسان فراوانی از آن دیدن نمودند و اطلاعاتی از اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن در سفرنامه‌های خود ذکر کرد‌ه‌ند.
بدین‌روی، به دست آوردن شناختی هر چند نسبی درباره شهر همدان، می‌تواند در پیدایش بینشی عمیق‌تر و همه جانبه نسبت به تاریخ یکی از بخش‌های باختری ایران در سده‌های نخستین اسلامی تا دوران صفویه سودمند باشد.
دانلود PDF مقاله هویت تاریخی جغرافیای همدان در متون مورخان اسلامی از آغاز تا عصر قاجار
دانلود مقاله هویت تاریخی جغرافیای همدان در متون مورخان اسلامی از آغاز تا عصر قاجار را به علاقمندان و دوست‌داران تا تاریخ محلی و همچنین پژوهشگران نیازمند به مطالعه مقالات علمی پژوهشی، پیشنهاد می‌کنیم.
مقاله فوق در دوفصل‌نامه علمی‌ترویجی سخن تاریخ، سال هشتم، شماره 20، پاییز و زمستان سال 1393 خورشیدی و در صفحات 29 تا 50 نشریه، به چاپ رسیده است. دانلود این کتاب برای کلیه کاربران رایگان است. جهت دانلود، بر روی دکمه سبزرنگ دریافت در پایین توضیحات کتاب کلیک بفرمایید.
نام مقاله: هویت تاریخی جغرافیای همدان در متون مورخان اسلامی از آغاز تا عصر قاجار
نویسندگان: امان‌الله یغمایی و زهرا پورشعبانیان
زبان: پارسی
فرمت: PDF
حجم فایل PDF: حدود 2 مگابایت
تعداد صفخات: 22 برگ الکترونیکی
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همه‌ی کتاب‌های سایت برای شما فعال می‌شوند.
