ساسانیان هنری پراکنده و متنوع داشتند و تقریبا سراسر نیمه‌غربی و جنوب‌غربی ایران نمایشگاهی از هنرهای بی‌نظیر بازمانده از دوران ساسانی است. مناطقی میان داراب، سلماس و مداین و فراتر از آن.
کاخهای سلطنتی، کوشک‌های بین راهی، شهرهای مجهز به برج و بارو و راههای بسیار با پل‌های باشکوه، حکاکی بر سنگ‌های قیمتی،خراطی، موزاییک‌کاری، بافندگی، گچ‌کاری، گنبد‌سازی، موسیقی نقاشی، آتشکده‌ها، آتشگاه‌های بی‌شمار، سنگ‌نگاره‌ها، طلاکاری و آهنگری، نجاری و ده‌ها هنر دیگر در این دوره به کمال رسیده و صنعت‌گران و هنرمندان بسیاری در اقصی نقاط ایران‌زمین مشغول به خلق هنرهای جاودان گردیدند.
دوره ساسانیان، دوران اوج هنر و هنرپروری در تاریخ ایران پیش از اسلام است که نظیر آن دیگر هرگز در تاریخ ایران دیده نشد.
هنر در عصر ساسانی (224-651 میلادی) بازتاب‌دهنده‌ی شکوه و عظمت این امپراتوری و تنوع فرهنگی آن بود. هنر ساسانی تأثیرات گسترده‌ای بر هنر اسلامی و دیگر فرهنگ‌های هم‌جوار داشت. عناصر کلیدی هنر ساسانی شامل معماری، نقاشی دیواری، فلزکاری، سفال‌گری، و نقش‌برجسته‌ها بود.
معماری:
– کاخ‌ها و بناهای عمومی: معماری ساسانی با کاخ‌ها و بناهای عمومی عظیم و مجلل شناخته می‌شود. از مهم‌ترین نمونه‌های آن می‌توان به کاخ کسری در تیسفون و کاخ سروستان اشاره کرد.
– آتشکده‌ها: آتشکده‌ها که مکان‌های عبادت زرتشتیان بودند، با پلان‌های چهارطاقی و گنبدهای بلند مشهور بودند. از نمونه‌های مهم آن می‌توان به آتشکده فیروزآباد اشاره کرد.
– پل‌ها و سدها: ساخت پل‌ها و سدهای بزرگ نشان‌دهنده‌ی مهارت مهندسی ساسانیان بود. سد شادروان در شوشتر نمونه‌ای از این بناهاست.
نقش‌برجسته‌ها:
– نقش‌برجسته‌های سنگی که صحنه‌هایی از پیروزی‌های نظامی، شکار شاهان و مراسم مذهبی را به تصویر می‌کشیدند، از ویژگی‌های برجسته‌ی هنر ساسانی بودند. نقش‌برجسته‌ی نقش رستم در فارس یکی از مشهورترین این آثار است.
فلزکاری:
– ظروف نقره و طلا: فلزکاری ساسانیان شامل ساخت ظروف نقره‌ای و طلایی با طرح‌های پیچیده و زیبا بود. این ظروف اغلب با نقش‌های حیوانی، گیاهی و صحنه‌های اساطیری تزئین می‌شدند.
– سکه‌زنی: سکه‌های ساسانی نیز با تصاویر شاهان و نمادهای دینی ضرب می‌شدند و نشان‌دهنده‌ی مهارت فلزکاران این دوره بودند.
سفال‌گری:
– سفال‌گری در دوره ساسانی شامل تولید ظروف و گلدان‌های با کیفیت بالا بود که با نقش‌های هندسی و گیاهی تزئین می‌شدند. این سفال‌ها اغلب دارای لعاب بودند و به زیبایی رنگ‌آمیزی می‌شدند.
نقاشی دیواری و موزاییک:
– نقاشی دیواری: دیوارنگاره‌ها در کاخ‌ها و ساختمان‌های مهم به تصویر کشیدن صحنه‌های شکار، جشن‌ها و داستان‌های اساطیری می‌پرداختند. این نقاشی‌ها اغلب با رنگ‌های زنده و جزییات دقیق اجرا می‌شدند.
– موزاییک: استفاده از موزاییک‌های رنگارنگ برای تزئین کف و دیوارهای ساختمان‌های مهم نیز رایج بود.
پارچه‌بافی و منسوجات:
– پارچه‌های ابریشمی و پشمی: پارچه‌بافی یکی از صنایع مهم ساسانی بود. پارچه‌های ابریشمی و پشمی با طرح‌های پیچیده و زیبا تولید و به مناطق مختلف صادر می‌شدند.
– طرح‌های تزئینی: این پارچه‌ها اغلب دارای طرح‌های گیاهی، حیوانی و هندسی بودند که به زیبایی بافته می‌شدند.
جواهرسازی:
– جواهرسازی ساسانی با تولید جواهرات زیبا و پیچیده شامل انگشترها، گردنبندها و دستبندها شهرت داشت. این جواهرات اغلب با سنگ‌های قیمتی و فلزات گران‌بها تزئین می‌شدند.
هنر ساسانی نه تنها بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ و تاریخ این امپراتوری بود، بلکه تأثیرات آن در هنرهای بعدی، به‌ویژه در هنر اسلامی، به خوبی مشهود است.
در کافه کتاب بخوانید:
برخی از رویدادهای دوره ساسانیان
دین و باورهای مردمی در عصر ساسانی
کولبر
نوگرایی شعر نیما
حفظ مشتری
گشت‌ها
کوی سرخاب
کودتای نان
