دانلود کتاب “مرثیه‌ای دلکش به زبان پهلوی اشکانی ترفانی (مانوی)”

نسک فوق مرثیه‌ای است دلکش به زبان پهلوی اشکانی ترفانی (مانوی) که در واحه چین کشف شده است.

مانی در سال 216م در بابل در یک خانواده اشکانی تبار زاده شد. تا سن بیست‌وپنج سالگی عضو فرقه مغتلسه‌الخسایی بود. مانی خود میگوید که نخستین بار در سن دوازده و سپس بیست‌وچهار سالگی به مکاشفه رسید و همزاد ایزدی او، نرمجیک بر او ظاهر گشت. مانی پس از آنکه کیش خود را آشکار ساخت، به هند سفر کرده  و در دره سند توران شاه را به کیش خود فراخواند. پس از بازگشت از هند به دربار شاپور اول ساسانی آمده و کتاب شاپورگان را تقدیم او کرد. تا پادشاهی هرمز اول ساسانی به تبلیغ آیین خود پرداخت اما بهرام‌ اول ساسانی او را به بدعت متهم کرده، به زندان افکنده و به قتل رسانید.

کیش مانوی نخست از خاور گسترش یافته و به خراسان و سپس به قلمرو کوشانیان رسید. تا پایان سده ششم میلادی این آیین کاملا در ماوراءالنهر گسترش پیدا کرده و مرکز دین مانوی در آنجا تاسیس گردید. در زمان عباسیان تعقیب‌های شدیدی صورت گرفته و بسیاری از مانویان از بغداد به سمرقند مهاجرت کردند. در سال 732م به مانویان حق اقامت در چین داده شد و آیین آنها در کنار دیگر آیین‌های مجاز چین قرار گرفت. در سده هشتم میلادی ترکان اویغوری ناحیه وسیعی از آسیای مرکزی را تسخیر کردند. در سال 762 میلادی خاقان اویغور رسما به دین مانویان گروید و این آیین، دین رسمی دولت اویغور شد و تا یورش مغول ادامه پیدا کرد. در سال 843م و پس از انقراض دولت اویغورها، دین مانی در چین ممنوع شد اما تا سده چهاردهم میلادی همچنان در گوشه و کنار چین ادامه پیدا کرد. در غرب نیز دین مانی در سوریه، مصر و سواحل مدیترانه‌ای آفریقای شمالی گسترش یافت و در اروپا نیز در روم و اسپانیا و جنوب گل(فرانسه) نفوذ کرد. در سده سوم و پنج میلادی دوبار کلیسا فرمانی مبنی بر سوزاندن آثار مانویان را صادر کرد. این آیین با وجود سرکوب شدن به حیات مخفی خود در جنوب اروپا ادامه داد و در شکل‌های متفاوت از اصل خویش شروع به قدرت‌نمایی کرد. پیدایی دوباره آیین مانی با شکل گیری فرقه گنوسی مسیحیت آشکار شد و در اسپانیا، جنوب فرانسه، ارمنستان، بلغاستان و گوشه و کنار اروپا به حیات خود ادامه داد و در نهایت به همراه آیین مهرپرستی ایرانی، بنیان‌های مسیحیت امروزین را برساخت. امروزه بسیاری از مناسک مسیحیان برگرفته شده از مانویان و مهرپرستان ایرانی است.

نسک فوق به اهتمام دکتر فرخ حاجیانی طبع گشته است.