28 امرداد سال 1313، رضاشاه شخصا در مراسم بزرگداشت هزاره فردوسی شرکت و آرامگاه او را افتتاح کرد. آرامگاه با الهام از مقبره کوروش بزرگ در پاسارگاد ساخته شده بود. بنا از سه قسمت تشکیل شده است که نخستین بخش آن، میانیترین بخش است و از سنگ قبری از جنس مرمر به ابعاد 1,5×1 متر و حدود 0,5 متر ارتفاع تشکیل شده است و در مرکز در سکوی مرمری قرار گرفته است. بخش دوم شامل تالاری مربع شکل است که آن نیز از سنگ مرمر ساخته شده و داخل آن با کاشی تزئین گشته است و چهار ستون بلند با دو سر ستون بزرگ در چهارگوشه این تالار موجود میباشد و تصویر مردی بالدار در بالای ضلع جنوبی بنای اصلی ایجاد گشته است که ویژگیهای تختجمشید را بیشتر به یاد میآورد و سومین بخش محوطه پلکانی پوشیده از سنگ مرمر است که اتاق روی آن قرار گرفته است و تعداد زیادی از اشعار فردوسی روی دیوار آن حک گشته است که حسین حجار باشی زنجانی سنگتراشی سنگهای بنا و قبر را انجام داده است و سنگ نوشتههای آرامگاه را که به خط نستعلیق و از اشعار فردوسی میباشد از آثار طاهرزاده است.
دولت رضاشاه بودجه ای برای این کار نداشت چراکه دولت وی اساسا فاقد هرگونه درآمدی بود. نفت از دوره قاجار پیش فروش و با قیمت نازلی واگذار شده بود که درآمد ایران از آن بسیار ناچیز بود. مالیات نیز حساب و کتاب خاصی نداشت چرا که ایران در فقر کامل به سر میبرد و اساسا اوضاع اقتصادی به اندازهای وحشتناک بود که امکان گرفتن مالیات تقریبا وجود نداشت. از صادرات نیز خبری نبود. رضاشاه برای بدست آوردن پول برای انجام این پروژه، دست به ابتکار جالبی زد و بلیط بختآزمایی منتشر کرد. روی این بلیت، تصویری از آرامگاه فردوسی و شعری از این شاعر چاپ شده بود. نهایتا از درآمد این کار، هزینههای ساخت آرامگاه تامین گردید.
طراحی معماری بنا توسط هوشنگ سیحون صورت گرفت. البته چند سال بعد ساختمان دچار نمزدگی شد که حسین لرزاده معمار مشهور ایرانی با کمی تغییرات در ابعاد و اندازه و تزئینات، آن را بازسازی کرد.
محوطه آرامگاه فردوسی پس از انقلاب اسلامی توسط متخصصین و معماران مورد تایید میراث فرهنگی، گسترش یافت. در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طرحهایی برای گسترش و بهسازی بیشتر آرامگاه حکیم در دست اقدام دارد که در همین زمینه زمینها و ساختمانهای اطراف آرامگاه به تملک این سازمان درمیآیند و هرگونه ساخت و ساز تازه در حریم آرامگاه کلاً ممنوع میباشد.
برای مطالعه شاهنامه فردوسی اینجا را کلیک کنید.
نمایی زیبا از آرامگاه فردوسی