کتاب لطائف‌الحکمه اثری از سراج‌الدین محمود ارموی است. این کتاب را دکتر غلامحسین یوسفی تصحیح کرده و در سال ۱۳۵۱ خورشیدی به چاپ رسانده است.
معرفی کتاب لطائف‌الحکمه
کتاب «لطائف‌الحکمه» اثری است از سراج‌الدین اُرموی. وی از حکیمان، متکلمان و منطقیان برجسته قرن هفتم هجری بود و در زمان خود از شاگردان و هم‌عصران چهره‌هایی مانند فخر رازی و نصیرالدین طوسی به شمار می‌رفت.
کتاب لطائف‌الحکمه یکی از آثار فلسفی و کلامی مهم اوست که موضوع اصلی‌اش مسائل فلسفی، منطقی و الهیاتی است و بیشتر در حوزهٔ حکمت نظری نوشته شده است. ساختار کتاب شامل مباحثی مانند:
- تعریف حکمت و مراتب آن،
- مبادی تصورات و تصدیقات،
- مباحث وجود و ماهیت،
- الهیات به معنای اخص (خداشناسی فلسفی)،
- و گاهی اشاراتی به علم‌النفس و اخلاق.
این اثر را می‌توان در تداوم سنت فلسفی مشائی اسلامی دانست، هرچند رنگ و بوی کلامی نیز دارد. در برخی منابع، از «لطائف‌الحکمه» به‌عنوان چکیده‌ای آموزشی و منظم از حکمت مشاء برای طالبان فلسفه در قرن هفتم یاد شده است.
کتاب لطائف‌الحکمه از آثار برجسته و کم‌نظیر در تاریخ فلسفه اسلامی است که به قلم سراج‌الدین محمود اُرموی، حکیم و متکلم نامدار قرن هفتم هجری، نوشته شده است. این اثر را می‌توان حلقه‌ای میانی میان سنت فلسفی مشائیان و رویکرد کلامی متفکران پس از فخر رازی دانست؛ اثری که هم عمق فلسفی دارد و هم دغدغه‌های کلامی و دینی را در خود جای داده است.
نویسنده کتاب
سراج‌الدین محمود اُرموی (متوفی حدود 682 هجری) از دانشمندان بزرگ عصر خود بود که در شهر ارومیه زاده شد و بخش مهمی از زندگی‌اش را در قونیه و دیگر مراکز علمی آسیای صغیر گذراند. او از شاگردان سنت فکری پس از فخر رازی به‌شمار می‌رفت و در علوم گوناگون چون منطق، فلسفه، کلام، و اصول فقه مهارت داشت.
از دیگر آثار او می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
- التحصیل فی المنطق
- مطالع الانوار فی المنطق
- لباب‌الاراء فی علم‌الکلام
با وجود این، لطائف‌الحکمه مهم‌ترین و نظام‌مندترین اثر او در زمینهٔ فلسفه و الهیات محسوب می‌شود.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب لطائف‌الحکمه در قالبی منظم و آموزشی نگارش یافته است. هدف نویسنده این بوده که مبانی فلسفی را با بیانی دقیق، اما قابل‌فهم، برای طالبان علم بیان کند. ساختار کتاب معمولاً شامل سه بخش اصلی است:
-
مقدمات و تعریفات فلسفی:
اُرموی در آغاز کتاب، به تعریف «حکمت» و تقسیم آن به نظری و عملی می‌پردازد. سپس مباحث مربوط به تصور، تصدیق و اقسام علوم را توضیح می‌دهد. -
حکمت نظری:
این بخش گسترده‌ترین قسمت کتاب است و شامل مباحث وجود، ماهیت، علت و معلول، قوه و فعل، و الهیات به معنای اخص می‌شود. در اینجا نویسنده کوشیده است با استفاده از مفاهیم فلسفه ارسطویی، نگرش اسلامی به هستی را توضیح دهد. -
حکمت عملی:
در بخش پایانی، اُرموی به جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی حکمت می‌پردازد. او بر نقش عقل، اعتدال قوا و تهذیب نفس تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که فلسفه، تنها نظریه‌ای ذهنی نیست بلکه راهی برای زندگی سعادتمندانه است.
جایگاه لطائف‌الحکمه در تاریخ فلسفه اسلامی
لطائف‌الحکمه را می‌توان از نخستین کوشش‌ها برای آموزش منظم فلسفه در قالبی مدرسه‌ای دانست. این اثر، همان‌گونه که برخی پژوهشگران مانند حنا الفاخوری و نصرالله پورجوادی اشاره کرده‌اند، در دوره‌ای نوشته شد که فلسفه اسلامی در حال انتقال از چارچوب کلاسیک ابن‌سینایی به دورهٔ پسامشائی بود.
ویژگی مهم این کتاب، ترکیب منطق، فلسفه و کلام است. اُرموی در عین وفاداری به اصول مشائیان، از نقدهای فخر رازی نیز تأثیر پذیرفته و کوشیده میان عقل فلسفی و ایمان دینی آشتی برقرار کند.
سبک نگارش و زبان اثر
زبان لطایف‌الحکمه، فارسی نیست بلکه به عربی فصیح علمی نگاشته شده است. با این حال، نثر آن نسبت به آثار سنگینی مانند شفا یا اشارات و تنبیهات ابن‌سینا ساده‌تر و آموزشی‌تر است. برخی از نسخه‌های خطی کتاب در قرون بعد، با حاشیه‌نویسی و شرح‌های متعددی همراه شده‌اند که نشان از رواج آن در حوزه‌های فلسفی دارد.
اهمیت لطائف الحکمه تنها در محتوای فلسفی آن نیست، بلکه در رویکرد تلفیقی و آموزشی آن است. این اثر نشان می‌دهد که در قرن هفتم هجری، فلسفه اسلامی هنوز زنده و پویا بوده و متفکرانی چون سراج‌الدین اُرموی کوشیده‌اند تا میان علم، ایمان و اخلاق تعادلی عقلانی برقرار کنند.
در پژوهش‌های جدید، این کتاب به عنوان منبعی مهم برای فهم تطور منطق و فلسفه در دورهٔ پسافخررازی شناخته می‌شود و می‌تواند برای پژوهشگران حوزهٔ فلسفه اسلامی و تاریخ علم ارزش بالایی داشته باشد.
دانلود چند کتاب دیگر:
تجارب‌السلف
هفت نغمه چنگ
فارابی و موسیقی
تذکره میخانه
دانلود کتاب لطائف‌الحکمه (PDF)
کتاب لطائف‌الحکمه نه تنها اثری آموزشی در حکمت و فلسفه است، بلکه سندی از دوران گذار اندیشهٔ اسلامی از فلسفهٔ صرف به تأملات تلفیقی عقل و وحی محسوب می‌شود. این کتاب با نثری دقیق و نظام‌مند، تصویری روشن از اندیشهٔ فلسفی سدهٔ هفتم ارائه می‌دهد و همچنان می‌تواند الهام‌بخش دانش‌پژوهان معاصر باشد که به دنبال پیوند میان عقل و ایمان هستند.
شناسنامه کتاب
نام کتاب: لطایف الحکمه
نویسنده: سراج‌الدین محمود ارموی
مصحح: غلامحسین یوسفی
سال چاپ: ۱۳۵۱ خورشیدی
فرمت کتاب: PDF
زبان کتاب: پارسی
صفحات: ۶۲۸ برگ الکترونیکی
حجم کتاب: ۷ مگابایت
برای دانلود این کتاب، ابتدا باید عضو سایت بشوید.
پس از عضویت، لینک دانلود این کتاب و همه‌ی کتاب‌های سایت برای شما فعال می‌شوند.
(قبلا عضو شده‌اید؟ وارد شوید)
