قرن‌هاست که غزلیات حافظ به بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ و تمدن و ادبیات ایران و ایرانی در چهارگوشه فلات بزرگ ایران‌زمین تبدیل شده است. به‌گونه‌ای که گویی ادبیات پارسی با دیوان حافظ درهم‌تنیده شده و به پیوندی ناگسستنی رسیده است.
آیا می‌توان یک پارسی‌زبان را یافت که حافظ را نشناسد؟ آیا می‌توان کسی را یافت که یکبار دیوان حافظ را مروری کرده و شیفته و دلباخته‌ی اشعار عالیجناب حافظ نگردیده باشد؟
شغر حافظ، عروس محافل و مجالس ایرانی است. غزلیات حافظ چنان شیوا و رساست که باب طبع هر نوع طرز فکری می‌باشد. فقط کافی سات که شما پارسی را بشناسید. ناخواسته با حافظ نیز دمخور خواهید شد!
چرا غزلیات و اشعار حافظ تا این اندازه مورد توجه است؟
ما در تاریخچه ادبیات و زبان فارسی شعرای بسیاری داریم. اصلا پارسی را زبان شعر و ادب و طرب می‌دانند. اما چه وجه تمایزی میان حافظ و دیگر شعراست که او را تا این حد در ادبیات ما پررنگ ساخته؟
دلیل این موضوع را نمی‌توان در چند سطر توضیح داد. غزل حافظ سرشار از سخنان ناگفته است. یک پیچیدگی عمیق و قدرتمند از معانی و الفاظ. تا امروز پژوهشگران بسیاری در کتبی نظیر چنین گفت حافظ و حافظ چه می‌گوید بارها به این موضوع پرداخته و کوشیده‌اند دلیل قدرت شعر حافظ را بازشناسی نمایند.
غزل حافظ ترکیبی از مضامین عارفانه و عاشقانه، در چهارچوب یک فلسفه فکری مستحکم است که تنها مختص به خود حافظ است و بس. آیا سراغ دارید شعرایی را در گوشه و کنار جهان که چنین حساب‌شده شعر سروده باشند؟
غزل حافظ و ادبیات سعدی، دو ستون زبان پارسی
بدون هیچ‌گونه تردیدی دیوان حافظ و گلستان سعدی را باید دو ستون ادبیات پارسی قلمداد کرد. شعر حافظ، بخش نظم و حکایات سعدی بخش نثر ادب پارسی را استوار کرده‌اند. به گونه‌ای که هیچکس دیگر نمی‌تواند به ادبیات فارسی خدشه‌ای وارد سازد.
لذا باید در نظر داشت که به همان اندازه که غزلیات حافظ برای ما ارزشمند و فی‌الواقع سانزده‌ی چهارچوب شعر پارسی هستند، مکتوبات سعدی نیز همین نقش را در نثر پارسی دارند.
کمتر ملتی را در طول تاریخ می‌توان یافت که چنین قدرتمند، دو غول ادبی را در کنار هم داشته باشد. هر ملتی حتی اگر یکی از این‌ها را داشته باشد خود را تا ابد بیمه کرده است! حال آن‌که ما نه فقط این دو بزرگوار، که امثال فردوسی و نظامی و خاقانی و رودکی و مولوی و جامی و عطار و خیام و… را نیز داریم.
چه نیک‌بخت‌ملتی هستیم ما!
حافظ و زندگی روزمره ایرانی
هر زمانی که یک جشن و عید ملی آغاز می‌شود، حافظ در کنار تک تک ما حاضر می‌شود!
از جشن‌هایی همچون نوروز و چله تا جشن‌هایی فراموش‌شده و در حال احیا چون سده و مهرگان و اسفندگان، همه و همه یک سنت مشترک دارند و آن گرفتن فال حافظ است.
ما در هر جشن و مناسبتی که به ملیت و فرهنگ و تمدن ایران و ایرانی مربوط باشد، تفالی به حافظ شده و فالی می‌گیریم. دیوان حافظ قرن‌هاست که برای ما تنها یک کتاب نیست بلکه راهگشایی برای عبور از پستی و بلندی‌های زندگی است.
فال حافظ دیگر تبدیل به یک سنت ناگسستنی و بی‌بدیل در فرهنگ ما شده است. هر زمانی که ما در میان یک دوراهی گیر می‌افتیم، اولین کاری که می‌کنیم مشورت با خواجه حافظ شیرازی است!
غزلیات حافظ در منظر دیدگاه جهانیان
در همین جا پیش از ادامه بحث باید بگوییم که اگر شما مسلط به زبان پارسی نباشید، هرگز نمی‌توانید به صورت صد در صد از اشعار حافظ محظوظ گردید! برای شناخت حافظ باید اول به پارسی مسلط بود.
اما هنر و قدرت حافظ را ببینید که چگونه حتی کسیانی که فارسی نمی‌دانند نیز با خواندن ترجمه‌هایی از غزلیات او، از خود بی‌خود می‌شوند. اگر زبان فارسی را می‌دانستند چه می‌شدند!
نیچه فیلسوف بزرگ، حافظ را نقطه اوج و کمال انسان و انسانیت و شکوفایی مطلق ادبیات و زبان می‌داند. نیچه‌ای که به مه‌چیز و همه‌کس مشکوک است و نقدهای برنده‌ای بر فلاسفه دیگر دارد، حافظ را در جایگاه خدایگان ادبیات جهان می‌داند.
و چنین است گوته شاعر مشهور آلمانی که اصلا خود را شاگرد معنوی حافظ می‌داند. این شاعر آلمانی در کتاب دیوان شرقی خود می‌گوید:
«حافظا، در غزل‌هایت می‌شنوم
که شاعران را بزرگ داشته‌ای
بنگر که اینک پاسخی فراخورت می‌دهم
بزرگ اویی است که این سپاس به بزرگ‌داشت اوست…»
ارادت گوته به حافظ و ماجراهایی که درمورد گوته و حافظ در تاریخ ادبیات بین‌الملل رواج دارد، در تمام اروپا و تمام جهان بسیار مشهور هستند. این بی‌شک از بزرگی حافظ است که جهانی را در مقابل او به تعظیم واداشته است.
پیشنهاد کافه‌کتاب:
بنگرید به سخنی در باب دیوان حافظ
سخن پایانی
ما ملت نیک‌بختی هستیم که حافظ را در تاریخ ادبیات خود داریم. دیوان و غزلیات حافظ بدون شک مایه مباهات و فخر ماست و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین و پررنگ‌ترین جنبه ادبی فرهنگ ما، همانا دیوان حافظ است.
بنابراین مسئولیتی سنگین بر دوش هر یک از ماست. ما باید دیوان حافظ را بخوانیم و بفهمیم و به فرزندان‌ما نیز بیاموزیم که با این شاهکار فرهنگ و ادبی‌مان، پیوند داشته باشند: پیوندی عاطفی و عقلی.
اگر هنوز مایل هستید تا دیوان حافظ را به رایگان دانلود کرده و از مطالعه غزلیات او محظوظ گردید، از این لینک استفاده نمایید: دانلود دیوان حافظ و حافظ‌خوانی و حافظ‌شناسی را به بخش جداناشدنی از زندگی روزمره خود تبدیل نمایید.
