حکیم عمر خیام نه فقط یک شاعر بزرگ و رباعی‌سرای زبردست، که دانشمندی عالم و مشهور بود که در زمان حیات خویش، اعتبار و احترام بسیار بالایی داشت. مطالعه و یا دانلود رباعیات خیام PDF که در این مقاله به آن دست خواهید یافت، به شما در جهت شناخت و آشنایی بیشتر با فرهنگ و تمدن و ادبیات معظم ایرانی کمک شایانی خواهد کرد.
یکی از مهم‌ترین شناسه‌های فرهنگ ما، وجود شاعران بسیار و پرکار در تاریخ ماست. شاعرانی که هر یک به تنهایی می‌توانند دنیا را وادار به تعظیم در برابر فرهنگ ایرانی نمایند.
در این میان اما با وجود داشتن شعرایی که هر یک هزاران بیت شعر داشته و بسیار پرکار و فعال بوده‌اند، شعرایی نیز وجود دارند که با کم‌ترین تعداد شعر، به والاترین درجات شهرت و محبوبیت رسیده‌اند. از آن‌جمله می‌توان از حکیم عمر خیام نام برد.
در این مقاله می‌خواهیم ابتدا شما را با خیام بزرگمرد دانش و ادب ایران‌زمین و فخر فرهنگ آریایی آشنا سازیم و سپس در کنار هم، هم به مطالعه آنلاین اشعار خیام پرداخته و هم کتاب او را به صورت کامل و بون حذفیات، دانلود نماییم.
با کافه‌کتاب همراه باشید.
خیام نیشابوری
غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری مشهور به حکیم عمر خیام یکی از برجسته‌ترین چهره‌های علمی و ادبی تاریخ ایران زمین است. او فیلسوف، دانشمند، ریاضیدان، منجم، ادیب و در یک‌کلام همه‌چیزدان بود.
خیام عمری بسیار پربار و سودمند داشت. او از تک تک روزهای زندگانی‌اش استفاده‌ای بهینه کرد و احتمالا برای‌‌تان جالب توجه باشد که بدانید این شاعر بزرگ و چیره‌دست، در عرصه علم و دانش نیز بسیار به ایران و ایرانی خدمت نمود.
جایگاه علمی خیام بسیار رفیع‌تر از جایگاه ادبی‌اش بود. در ادامه خواهیم گفت که وی اصلا در زمان زندگی به عنوان یک شاعر شناخته نمی‌شد و او را دانشمند می‌دانستند. باری پس از مرگ او و آشکار شدن رباعیاتش به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شعرای دوران مشهور گردید.
زندگینامه خیام
حکیم عمر خیام نیشابوری در سده پنجم هجری در نیشابور دیده به جهان بگشود. او تا رسیدن به سن بزرگسالی علوم گوناگونی همچون فقه، حدیث، تفسیر، فلسفه، حکمت، ستاره‌شناسی و ریاضی را از محضر اساتید عصر خویش بیاموخت. می‌گویند فلسفه را مستقیم از زبان یونانی یاد کرفت چرا که مدتی به آموختن زبان یونانی اهتمام داشت و در این راه موفق نیز گردید.
خیام در 449 هجری در سمرقند، کتابی در باب معادلات درجه سوم ریاضیات بنوشت. او این کتاب را که «رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله» نام داشت، تقدیم دوست خویش خواجه نظام‌الملک طوسی کرد که در آن دوران به عنوان وزیر دودمان سلجوقیان فعالیت می‌کرد و فردی بسیار متنفذ بود.
چندی بعد، آوازه او به گوش پادشاه سلجوقیان رسید و جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی شاه ایران او را به دربار خویش فراخواند. به پیشنهاد خواجه نظام‌الملک، خیام مدتی سرپرستی رصدخانه اصفهان را پس از این دیدار به عهده گرفت. این مدت تا 18 سال به درازا کشید. در همین زمان بود که خیام به مرور مشغول سر و سامان دادن به تقویم ایرانی شد و پایه‌های آن را بنیان نهاد. در مورد این تقویم در ادامه خواهیم گفت.
از دیگر فعالیت‌های خیام در این دوره یکی ستاره‌شناسی برای دربار سلجوقیان بود و دیگری نگارش کتاب مهم خویش با عنوان «رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس» که در آن خطوط موازی و نظریه نسبت‌ها را شرح داد.
با پایان حکومت ملکشاه و سپس کشته‌شدن خواجه نظام‌الملک، کمک‌های مالی دربار به رصدخانه اصفهان قطع گردید. لذا خیام مجبور به ترک اصفهان شد و خود را به مرو رساند. وی در مرو دو کتاب دیگر که از مهم‌ترین آثار ریاضیات محسوب می‌شوند را با نام‌های «میزان الحکم و قسطاس المستقیم» و «رسالهٔ مشکلات الحساب» بنوشت.
خیام ظاهرا هرگز ازدواج نکرد و تمام عمر خویش را صرف دانش و خدمت به فرهنگ و علم و ایران نمود. او در نیمه اول سده ششم هجری در نیشابور درگذشت.
تقویم جلالی، مهم‌ترین دستاورد خیام نیشابوری
گاهشماری خورشیدی در ایران پس از سقوط ساسانیان منسوخ شده بود و تنها گروهی از زرتشتیان از آن بهره می‌بردند. در عوض گاهشماری قمری که مورد استفاده اعراب مهاجم بود در ایران جای گرفته بود.
خیام کوشید تا این گاهشماری خورشیدی را زنده نماید. لذا شروع به کار بر روی این تقویم قدیمی ایرانی کرد و چند سال بعد، دقیق‌ترین تقویم تاریخ بشر را تقدیم ایرانیان نمود.
وی برای انجام این کار و پس از محاسبات پیچیده و طولانی، موفق شد مدار گردش کرهٔ زمین به دور خورشید را تا ۱۶ رقم اعشار محاسبه نماید. سروسامان دادن به تقویم ایرانی در ۲۵ فروردین ۴۵۸ خورشیدی (۳ رمضان ۴۷۱ هجری قمری) انجام گرفت. او این تقویم را به دلیل حمایت‌های مالی جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی به وی در مسیر انجام این کار بزرگ، به نام تقویم جلالی موسوم کرد.
تقویم جلالی البته به زودی بلااستفاده شد و سلجوقیان و سپس خوارزمشاهیان و مغولان و دیگر حکومت‌های بعدی، از آن استفاده نکردند. اما در عصر جدید، ایرانیان بر آن شدند تا به جای استفاده از تقویم قمری که تقویمی نامطمئن و نااستوار است، تقویم ملی ایرانی را که خیام آن را تنظیم کرده بود مورد استفاده قرار دهند.
بدین ترتیتب پس از حدود 8 هرق، تقویم خیام مورد استفاده قرار گرفت و امروز به عنوان تقویم رسمی ایران زمین در دو کشور ایران و افغانستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
|
جایگاه علمی
خیام در شمار افرادی بود که قرن‌ها پیش از گالیله و کوپرنیک به گرد بودن زمین پی برد. او در ریاضیات نیز سرآمد دوران خویش بود و رساله‌های او تا همین اواخر در دانشگاه‌های جهان به عنوان منبع درسی تدریس می‌شد. افرادی نظیر نیوتون از رسالات خیام استفاده‌های بسیار بردند.
خیام در فلسفه نیز پرکار بود و دست‌کم پنج رساله در این مورد تدوین کرد. آثار او عبارتند از: «فی الکون و التکلیف»، «فی الوجود»، «الضیاء العقلی فی موضوع العلم الکلی»، «الجواب عن ثلاث مسائل؛ ضروره التضاد فی العالم و الجبر و البقا» و «در علم کلیات».
خیام در علم موسیقی نیز فعالیت داشت. کتاب «القول علی اجناس الذی بالاربعه» مسئلهٔ تقسیم یک‌چهارم را به سه فاصله مربوط به مایه‌های بی‌نیم‌پرده، با نیم‌پردهٔ بالارونده، و یک چهارم پرده را شرح می‌دهد. نگارش چنین اثری در آن دوران شاهکار است.
اوضاع ایران در زمان زندگی خیام
خیام در دورانی نسبتا آشفته می‌زیست. در زمان زندگی او چندین رویداد مهم به وقوع پیوست. از آن جمله به سقوط حکومت ایرانی آل‌بویه، برپایی حکومت سلجوقیان، آغاز جنگ‌های صلیبی و همچنین ظهور باطنیان اشاره کرد.
در زمان خیام فرقه‌های گوناگون سنی و شیعه، اشعری و معتزلی سرگرم بحث‌ها و مجادلات اصولی و کلامی بودند. همچنین در این دوران، فلاسفه زندگی سختی داشتند و مدام به اتهام کفر و الحاد متهم می‌گردیدند.
تعصب، بر فضای جامعه چنگ انداخته بود و کسی جرئت ابراز دیدگاهٔ خود را نداشت و شاید اصلا به این دلیل بود که خیام اشعار خود را مخفی می‌کرد و تمایلی به ابراز آن‌ها نداشت.
رباعیات خیام
هیچکس خیام را تا زمانی که زنده بود به عنوان شاعر نمی‌شناخت. هم‌دوره‌ای‌های او از رباعیات وی که امروز ما از خواندن آن‌ها لذت می بریم، کاملا بی‌اطلاع بودند.
ظاهرا خود خیام دلش نمی‌خواست اشعارش را در زمان حیات، منتشر کند. احتمالا بیم آن را داشت که وی را به عنوان کافر قلمداد نمایند. ضمن این که خود او ادعایی در شاعری نداشت.
رباعیات خیام بسیار ساده هستند. از پیچیدگی‌های مرسوم شاعری در اشعار او چیزی دیده نمی‌شود. او رک و راست و مستقیم هر آن‌چه که در ذهن داشت را به صورت رباعی خلق می‌کرد.
حدود نیم‌قرن پس از مرگ او بود که مردم به رباعیات او دست یافتند. امروزه رباعیات خیام به بیشتر زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده است و موجب شهرت جهانی وی گردیده است. جهانیان او را با نام Omar Khayyam می‌شناسند.
مطالعه آنلاین رباعیات خیام
کافه‌کتاب این فرصت را برای شما فراهم آورده است تا بتوانید رباعیات خیام را به صورت کامل و بدون دستکاری و حذفیات، به شکل آنلاین مطالعه نمایید و از آن لذت ببرید. برای مطالعه آن برروی لینک زیر کلیک کنید:
در این بخش تمام رباعیات خیام به صورت کامل و جامع و بدون حذفیات جهت مطالعه آنلاین شما قرار داده شده‌آند. اما اگرنیاز به دانلود نسخه PDF رباعیات خیام دارید، ادامه مطلب را بخوانید.
دانلود اشعار و رباعیات خیام PDF
اگر ترجیح می‌دهید تا به جای مطالعه آنلاین، به دانلود کتاب اشعار خیام بپردازید، کافه کتاب این امکان را به شما می‌دهد تا نسخه‌های متعددی از این کتاب را دانلود و به صورت PDF مطالعه نمایید.
