دیوار تاریخی گرگان یا دیوار سرخ که در متون قدیمی با نام مار سرخ نیز نامیده شده‌است، دیواری تاریخی است که از کنار دریای خزر در ناحیه گمیشان آغاز شده و تا کوه‌های گلیداغ در شمال‌شرق کلاله ادامه می‌یافته‌است.
هم‌اکنون تقریبا تمام این دیوار از میان رفته و تنها بخش‌های کوچکی از آن باقی مانده است. دیوار تاریخی گرگان پس از دیوار چین بزرگترین دیوار دفاعی جهان است. این دیوار عظیم تاریخی ۲۰۰ کیلومتر طول دارد.
عکس این دیوار نخستین بار توسط اریک اشمیت خلبان آمریکایی ثبت شد. آقای اشمیت خبرنگار آمریکایی که با هواپیمای خود در سال ۱۳۱۶ از نقاط باستانی ایران عکاسی می‌کرد، در منطقه گرگان دیوار قرمز رنگی را دید که از سمت دریای خزر به طرف کوه‌های گلیداغ امتداد دارد. او از این دیوار عکس گرفت و این عکس‌ها سندی برای تحقیقات باستان شناسان ایرانی و خارجی شد.
قدمت این دیوار که از آجرهای گلی سرخ رنگ ساخته شده به دوره ساسانی باز می‌گردد. یک تیم باستان‌شناسی مرکب از محققان ایرانی و بریتانیایی موفق شده‌اند تاریخ احداث آنرا سده ۵ و یا ۶ میلادی تعیین کنند. پادشاهان ساسانی که با امپراتوری روم شرقی جنگ‌های مداومی داشتند از سوی شمال نیز با تهدید قوم هون و دیگر اقوام نیمه‌وحشی شمالی رو به رو بودند. بنابراین دیوار می‌توانست محل رخنه این اقوام را به داخل ایران در فواصل کوهستان‌های قفقاز و خط ساحلی دریای مازندران ببندد.
پیروز، پادشاه ساسانی در سال های۴۵۹ تا۴۸۴میلادی زمانی که با هون‌های سفید نبرد می‌کرد مدتی را به طور متناوب در منطقه گرگان گذرانید بنابراین احتمالا او یا پادشاه ساسانی دیگری (قبل یا بعد از او) برای محفاظت از دشت حاصل‌خیز گرگان در برابر هون‌ها، این دیوار را ساخته‌اند. باری نباید فراموش کرد که خاندان‌ها و شاهزادگان اشکانی و پارتی دیگری نیز که در طول دوران ساسانیان در طبرستان می‌زیستند، می‌توانند باعث و بانی ساخت این شاهکار معماری و دفاعی باشند.
تحقیقات روی یکی از دژها یا سربازخانه‌های این دیوار دفاعی نشان می‌دهد که حداقل تا یک قرن پس از ساخته شدن فعال بوده. اما پس از آن گویا متروک شده است. از جمله دلایل متروک شدن این تاسیسات دفاعی می‌تواند نیاز به حضور سربازان بیشتر در نبرد با امپراتوری بیزانس یا مقاومت در برابر حمله اعراب بوده باشد.
