داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های سیاسی تاریخ ایران و از نوابغ جهان است. شیوه مدیریت او بقدری منسجم بود که بنابر آجرنبشته‌های اداری کشف شده از پارسه (تخت‌جمشید)، تمام کارگرهایی که در ساخت و ساز این شاهکار معماری نقش داشتند، دارای حقوق ماهیانه و حق خوراک روزانه بودند. همچنین در برابر حوادث احتمالی، دولت به پرداخت هزینه‌هایشان موظف بود (به‌نوعی بیمه بودند) و زنان باردار نیز تا زمان به دنیا آمدن فرزند خود و اتمام دوران نقاهت حقوق دریافت می‌کردند. در عین حال بنابر کتیبه بیستون، شورشیان، اخلال‌گران نظم عمومی و متخطیان از قوانین، به سخت‌ترین شکل ممکن مجازات می‌شدند.
با وجودی که کوروش هخامنشی بنیان‌گذار این سلسله بود، اما شیوه کشورداری و مناسب درباری کوروش و فرزندش کمبوجیه بیشتر پیرو سلسله پیشین یعنی مادها بود. داریوش بزرگ سلطنت ایران را از نو بنیاد نهاد و با هوش و نبوغ سرشار خود، و گردآوردن حلقه مشاوران کارآمد، دست به اصلاحات بسیار پیشرفته اجتماعی، اقتصادی و مدنی زد. از آن‌جمله ایجاد سیستم فدرالی و تبدیل کردن کشور به ایالات گوناگون، نظارت دقیق بر عملکرد فرمانداران هر ایالت، ایجاد راه‌های زیاد برای پیوند شهرهای مختلف به یکدیگر و ساخت نخستین راه شوسه در جهان، ایجاد سیستم پست و چاپار، ایجاد نظم و امنیت در راه‌ها و تحت‌تعقیب قرار دادن راهزنان، حفر کانال سوئز برای ارتباط راحت‌تر با مصر (که در این زمان کل این کشور یکی از ایالت‌های ایران بود) و… .
داریوش بزرگ ، چنان پایه و اساس شاهنشاهی خود را استوار نمود که در آن زمان و در آن محیط بهتر از آن عملی نبود. تشکیلاتی که داریوش بنیان‌گذاری کرد، دولت بزرگ هخامنشی را کمابیش تا دویست سال بعد بیمه کرد.
تئودور نولدکه مورخ و حاورشناس شهیر آلمانی داریوش را مهمترین شاهنشاه تمام تاریخ ایران می‌داند. به‌گونه‌ای که در مقام مقایسه تنها انوشیروان‌ساسانی و شاه‌عباس‌صفوی را نزدیک به این شاه آرمانی دانسته و مابقی بزرگان سیاسی ایران را در مقام مقایسه با او نمی‌داند.
اما به عقیده نگارنده، پروفسور نولدکه نه تنها در این مورد اغراق نکرده، چه‌بسا کمی نیز کم‌لطفی داشته‌اند. چرا که داریوش را نه تنها در تاریخ ایران، که می‌توان او را بزرگترین پادشاه در میان تمام سردم‌داران ملل شرقی و غربی در تمام دوره‌های تاریخی دانست که حتی کسانی چون اسکندر مقدونی و ناپلئون بناپارت نیز بدان جایگاه نرسیدند.
