کانال پاناما آبراهه‌ای مصنوعی است که در پاناما قرار دارد و دو اقیانوس اطلس و آرام را به یکدیگر متصل می‌کند. ساخت این کانال که از آن به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه‌های مهندسی تاریخ یاد می‌شود تاثیر به سزایی بر صنعت کشتیرانی میان دو اقیانوس داشته است. انجمن مهندسان عمران آمریکا این آبراهه را یکی از عجایب هفتگانه دنیای مدرن نام‌گذاری کرده است.
یک سفر معمولی با یک کشتی اقیانوس‌پیما در طول پاناما، حدود 9 ساعت طول می‌کشد. با این که پانما اقیانوس اطلس را به اقیانوس آرام در شرق زمین متصل می‌کند، عبور کشتی‌ها در طول کانال از جنوب به شمال است.
در سال 1534، کارلوس اول پادشاه اسپانیا دستور داد تا اولین طرح ساخت کانال و امکان تحقق آن بررسی شود، البته سه قرن گذشت تا ساخت کانال آغاز شود. از سال 1880، فرانسوی‌ها حدود 20 سال رنج کشیدند، اما کمبودها و مشکلات مالی کار آنها را متوقف کرد.
سال 1903 پاناما و آمریکا قراردادی منعقد کردند تا طبق آن کانال قابل کشتیرانی پاناما ساخته شود. ساخت این آبراه 77 کیلومتری با مشکلات زیادی همراه بود که از مهم‌ترین آنها شیوع بیماری‌هایی مانند مالاریا و تب‌زرد و رانش‌های شدید زمین بود. در زمانی که کار ساخت کانال به پایان رسید حدودا 27 هزار و پانصد کارگر جان خود را در حین اجرای این پروژه از دست دادند.
شاید برایتان جالب باشد بدانید فاصله دریایی نیویورک و سن‌فرانسیسکو قبل از احداث کانال 22500 کیلومتر بود که با استفاده از کانال پاناما به کم‌تر از نصف یعنی 9500 کیلومتر کاهش یافته است.
کانال پاناما مانند رودخانه نیست که کشتی‌ها به راحتی در آن جابجا شوند. اگر مهندسان می‌خواستند زمین را آن‌قدر حفر کنند تا رودخانه‌ای بین دو اقیانوس تشکیل شود، حجم حفاری و خاک‌برداری آن‌قدر عظیم بود که با تکیه به فناوری آن‌روز قابل اجرا نبود. در مقابل، این سازه 77 کیلومتری در نواحی با اختلاف ارتفاع قابل‌توجه از ترکیب چندین سد استفاده می‌کند که ارتفاع آب پشت آنها متفاوت است. درحالی‌که کشتی درون کانال قرار دارد، دریچه‌های سد را می‌بندند و با پمپاژ آب، سطح آب را طوری بالا-پایین می‌کنند که هم‌سطح آب در مرحله بعدی کانال شود و کشتی بتواند بین دو آبراه حرکت کند.
گروهی از کارگران حفار اسپانیایی که کانال پاناما بدست آنها ساخته شد
پاناما، حدود 1900میلادی
تاریخچه کانال پاناما
کانال پاناما، شاهکار مهندسی که دو اقیانوس اطلس و آرام را به هم متصل می‌کند، تاریخ پیچیده‌ای دارد که شامل تلاش‌های مداوم و چالش‌های فراوان است.
ایده اولیه و تلاش‌های اولیه
ایده اتصال دو اقیانوس از طریق باریکه پاناما به قرن شانزدهم بازمی‌گردد، اما نخستین تلاش‌های جدی برای ساخت کانال در اواخر قرن نوزدهم با تلاش فرانسه و مهندس فرانسوی فردیناند دولسپ شروع شد. دولسپ که قبلاً کانال سوئز را ساخته بود، کار ساخت کانال پاناما را در سال ۱۸۸۱ آغاز کرد، اما پروژه با مشکلات بهداشتی، مالی و فنی مواجه شد و در سال ۱۸۸۹ به دلیل بیماری‌های همه‌گیر و مشکلات مدیریتی متوقف شد.
دوران آمریکا و تکمیل کانال
در اوایل قرن بیستم، ایالات متحده آمریکا تصمیم به تکمیل پروژه گرفت. پس از امضای معاهده پاناما در سال ۱۹۰۳ که به آمریکا حقوق کنترل منطقه کانال را داد، ساخت کانال در سال ۱۹۰۴ آغاز شد. با بهره‌گیری از تجربه‌های فرانسوی‌ها و پیشرفت‌های جدید مهندسی، پروژه با موفقیت در سال ۱۹۱۴ به پایان رسید. کانال پاناما ۸۲ کیلومتر طول دارد و از قفل‌های بزرگ برای بالا بردن و پایین آوردن کشتی‌ها در طول مسیر استفاده می‌کند.
مدیریت و مالکیت
تا سال ۱۹۹۹، ایالات متحده کنترل کامل کانال را در دست داشت. در سال ۱۹۷۷، معاهده تورخیو-کارتر امضا شد که بر اساس آن، کنترل کانال به تدریج به پاناما واگذار شد. در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹، پاناما به طور کامل کنترل کانال را به دست گرفت.
توسعه‌های اخیر
به منظور افزایش ظرفیت کانال و تطبیق با کشتی‌های بزرگ‌تر، پروژه توسعه‌ای بزرگ به نام “کانال پاناما بزرگ‌تر” آغاز شد و در سال ۲۰۱۶ تکمیل شد. این پروژه شامل ساخت قفل‌های جدید و بزرگ‌تر بود که به کانال اجازه داد تا کشتی‌های بزرگ‌تر موسوم به “کشتی‌های پاناماکس” را عبور دهد.
کانال پاناما به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط استراتژیک و تجاری جهان، همچنان نقشی کلیدی در تسهیل تجارت جهانی ایفا می‌کند.
در کافه کتاب بخوانید:
ویس و رامین
آموزش قرآن
تعلیمات اجتماعی
هدیه‌های آسمانی
جوانمردان و عیاران
سیاوخش
پندارها
ما چه می‌خواهیم
سرنوشت ایران
خواهران و دختران ما
باباهندو هندوستانی
