نخست باید دید که منظور از پدر ایران و سازنده ایران چیست:
الف-آیا منظور این است که کوروش نخستین شخصی بود که در فلات ایران تمدن را پایه‌ریزی کرد و موجبات شکل گیری فرهنگ ایرانی شد؟
ب- آیا منظور این است که کوروش اولین شخصی بود که در فلات ایران کشوری را به وجود آورد؟
ج- آیا منظور این است که کوروش اولین شخصی بود که نام ایران را بر روی این سرزمین فعلی قرار داد؟
در زیر هر سه گزینه بالا را بررسی میکنیم.
***
الف-آیا منظور این است که کوروش نخستین شخصی بود که در فلات ایران تمدن را پایه‌ریزی کرد و موجبات شکل گیری فرهنگ ایرانی شد؟
در صورتی که منظور از سازنده و پدر ایران گزینه الف باشد، باید گفت که در ناحیه ای که به نام فلات ایران شهرت دارد و میشناسیم، پیش از کوروش، مادها تمدنی را به مرکزیت همدان (هگمتانه)، باشکوه هرچه بیشتر پایه ریزی کردند که آثار این تمدن پر فروغ، امروزه تجلی‌گر موزه‌هاست.
پیش از آن نیز در جنوب غربی ایران تمدن فوق‌العاده عیلامی (خوزی نژادها) با فرهنگ خاص خود زندگی میکردند.
صد البته با توجه به یافته های دهه های اخیر در شهر سوخته سیستان و تمدن اَرته در حوالی جیرفت و حتی تپه سیلک کاشان، آثار تمدنهای 7 تا 10 هزار ساله به چشم میخورد، بنابراین بیش از 5 هزار پیش از زاده شدن کوروش هخامنشی، ایران دارای فرهنگ و تمدنی پیشرفته بود.
پس کوروش به هیچ عنوان از بُعد فرهنگی و تمدن نمیتواند سردمدار و نخستین نفر باشد پس او پدر و سازنده ایران نیست.
***
ب-آیا منظور این است که کوروش اولین شخصی بود که در فلات ایران کشوری را به وجود آورد؟
چنانچه اگر منظور از پدر ایران و سازنده ایران زمین، گزینه ب باشد؛ باز هم کوروش شایسته این فرنام نیست.
چرا که به نقل از کتاب تاریخ ماد نوشته ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف، در فلات ایران پیش از کوروش کشور مستقل مادها وجود داشت و هوخشتره ، پادشاه بزرگ مادها، بن‌مایه نخستین امپراطوری را در فلات ایران پایه ریزی کرد و پس از خنثی کردن نیرنگ سکاها و ریشه کن کردن دولت ستمگر آشور، این مهم به سرانجام رسیده و امپراطوری مادها شکل گرفت.
هووخشتره اولین شاهی است که یک شاهنشاهی مستحکم سراسری را در فلات ایران تشکیل داد و ایران را به عنوان یک ابرقدرت در آن روزگاران مطرح کرد.
بنابراین پیش از کوروش امپراطوری موفق و مستحکم مادها وجود داشت و هوخشتره شاه ماد، اولین امپراطوری فلات ایران را تشکیل داد، پس کوروش پدر و سازنده ایران نیست.
***
ج-آیا منظور این است که کوروش اولین شخصی بود که نام ایران را بر روی سرزمینی که امروز ایران میخوانیم قرارداد؟
چنانچه منظور از پدر و سازنده ایران گزینه ج باشد باز هم کوروش هخامنشی سزاوار این عنوان نیست.
چرا که امپراطوری ایران در دوران کوروش هیچ نامی نداشت و کوروش در منشور خویش که در بابل یافت شده، خود را "شاه اکد و بابل و چهار گوشه جهان" میداند و نامی برای این سرزمین زیر سلطه خود نمیابد.
نخستین بار داریوش بزرگ نام پارس را برای این سرزمین بکار برد (در کتیبه بیستون).
نام این سرزمین نخستین بار با توجه به نسکهای به دست آمده از زمان شاهنشاهی ساسانیان به شکل "اران‌شهر" بکار برده شد(شهر به معنای سرزمین است) که گویا معنی تحت‌اللفظی سرزمین آریا را داشته و بعدها این نام به شکل ایران‌شهر و ایران تا به امروز مورد استفاده قرار میگیرد .
